مشهد و دیدنی های شاندیز و طرقبه

  استان خراسان درسال 1383 به سه استان خراسان رضوی شمالی وجنوبی تقسیم شد.خراسان رضوی با وسعت 116 هزارکیلومترمربع ازشمال وشمال شرق به طول 532 کیلومتر مرز مشترک با ترکمنستان واز شرق 302 کیلومترمرز مشترک با افغانستان ازشمال غرب با خراسان شمالی ازجنوب با خراسان جنوبی ازغرب وشمال غرب ب یزد وسمنان محدود می شود. بر اساس آخرین تقسیمات کشوری درسال 1387 خراسان رضوی دارای 25 شهرستان 67 بخش 71 شهر و 160 دهستان می باشد. شهرستان مشهد در شمال شرق ایران وارتفاع متوسط 1000 متر ازسطح آب های آزاد واقع شده وازپایتخت کشور 895 کیلومتر فاصله دارد. مشهد ازشمال به کلات ودرگز ازشرق به سرخس وتربت جام ازجنوب به فریمان وتربت حیدریه ازغرب به چناران طرقبه وشاندیز محدود می شود.

آب وهوای مشهد معتدل ومتغیر است.وزش بادها درآن بیشتر درجهت جنوب شرقی به شمال غربی است.حداکثردرجه حرارت در تابستان 35 درجه بالای صفروکمترین آن در زمستان 15 درجه زیر صفر است. میانگین بارندگی سالانه نیز 260 میلی متربرآورده شده است.

طبق شواهدی این ناحیه ازهزاران سال پیش جزو سکونت گاه های انسان به شمار می رفته است .سنگ نگاره های 45000 هزارساله ی ارتفاعات جنوبی مشهد ابزارهای سنگی هشتصد هزارساله ی نادری دلایلی بذاین مدعاست. درگذشته به بخشی ازحوزه کشف رود که چهار شهر رادکان تروغبند تابران ونوغان رادربرمی گرفت توس گفته می شد. سناباد دهی ازتوابع نوغان بود.مامون درسال 193 ق پدرش هارون الرشید رادر سناباد درعمارت حمیدبن قحطبه حاکم توس دفن کرد وپیکر مطهر امام رضا علیه السلام رتنیزدرهمان عمارت به خاک سپرد.لذااین مکان به مشهدالرضا یعمنی محل شهادت امام رضا(ع) تغییرنام یافت. مشهد در زمان نادرشاه وفتحعلی شاه به اوج شکوفایی وآرامش خودرسید واکنون یکی از بزرگ ترین شهرهای مذهبی جهان دومین شهر کشور وپایتخت معنوی ایران خوانده می شود.این شهربی تردید آبادانی و گسترش خویش رامدیون بارگاه ملکوتی امام رضا (ع) است.
آثارمعماری مجموعه ی حرم امام رضا(ع) با32 رواق و 9 صحن مجموعه ای از انواع هنرهای معماری است که درآن کاشی کاری آیینه کاری سنگ کاری مقرنس کاری منبتکاری گچ کاری طلاکاری خاتم کاری رسمی بندی خطاطی و... به اوج خودرسیده ویکی از شش مجموعه ی معماری برترکشور به شمار می رود.
این شهرطی صدها سال به واسطه باررگاه ملکوتی حضرت رضا(ع) هزاران تن ازنام آوران رابه سوی خودجلب کرده وتعداد بی شماری ازآنان درحرم آن حضرت مدفون گشته اند. بدین سان مشهد به یکی از شهرهای هزارمزارجهان اسلام تبدیل شد وبه شهرآفتاب ملقب گردید.پرداخت به مجموعه ی آستان قدس رضوی مقوله ای دیگرمی طلبد لذابه طورمختصر به آن می پردازیم.
بناهای تاریخی حرم مطهر امام رضا(ع)
منظورازحرم حضرت رضا (ع) فقط محوطه ی 139 متری است که ضریح امام رضا (ع) درآن قراردارد باقی ابنیه ملحقات حرم محسوب می گردد.

ضریح شریف حضرت رضا(ع)
طبق اطلاعات موجوداین پنجمین ضریحی است که تاکنون برمرقد مطهر امام نصب گردیده است.نخستین ضریح ازجنس چوب باتسمه ای فلزی و پوششی ازطلا ونقره در سال 957 توسط شاه طهماسب صفوی بر مزار امام نصب شد.ضریح دوم ازجنس فولاد و آراسته به نگین های یاقوت وزمرد بودکه درسال 1160 ق به وسیله شاهرخ نواده نادرشاه وقف گردید.ضریح سوم درزمان فتحعلی شاه قاجار ازجنس فولاد ساخته ونصب شد.ضریح چهارم که ازآهن ومفرغ باپوششی ازطلا ونقره بود؛در سال 1338 شمسی بر قبر امام رضا قرار گرفت.پنجمین ضریح فعلی با طراحی استاد محمود فرشچیان واجرای استاد خداداد زاده اصفهانی در مدت هفت سال به وزن 12 تن ساخته شد و در سال 1379 ش.نصب گردید؛این ضریح برای 400 سال آینده پیش بینی شده است.سرداب امام: مدفن واقعی امام رضا در سردابی است که زیر ضریح قرار دارد.این سرداب مکعب شکل به ابعاد 30/2 متر هیچ روزنه ای به بیرون ندارد و تنها ورودی آن دریچه ای است که داخل ضریح پایین پای امام قرار دارد.گنبد طلا:این گنبد با 31 متر ارتفاع در سال 1009 ق. توسط شاه عباس وقتی ازاصفهان پیاده به مشهدآمدبرروی گنبدزیرین آرامگاه حضرت رضا (ع) بناشده ونمادشهر مقدس مشهدمحسوب می گردد. درساخت این گنبد 777 خشت طلا به کاررفته وداستان آن برکتیبه ی گنبد به خط علی رضا عباسی درج گردیده است.
مسجدگوهرشاد: درسال 821 ق به دستور گوهرشاد همسر شاهرخ بن امیر تیمور گورکانی با معماری استادقوام الدین شیرازی با مساحتی حدود 9500 متر درجوار حرم بنا گشت.درسال 1341 شمسی گنبدبزرگ آن به کلی برداشته وازنوساخته شد.درمیان صحن مسجد شاخص ستاره ی جدی روی یک ستون نصب گردیده است.درایوان مقصوره منبری موسوم به منبر صاحب الزمان (عج) قراردارد که در ساخت آن ازهیچ فلزیامیخی استفاده نشده است.مسجدگوهرشادیکی از برجسته ترین بناهای تاریخی ایران وجهان بوده وبزرگ ترین مسجد چهارایوانی کشوربه شمار می رود.
مسجدپیرزن:نام این مسجدبرگرفته ازپیرزنی است که حاضرنشدخانه اش رابه گوهرشاد بفروشد وآن رابه عنوان یک مسجدوقف کرد.این مکان درمیان صحن گوهرشاد واقع شده که پیش ازاین به عنوان یک نمازخانه روباز معروف به مسجدپیرزن مورداستفاده بود.درسال 1326 شمسی ایجادیک حوض درمحل آن با اعتراض کسانی روبروشد که معتقدبودند درمسجدخدانباید حوض ساخت.درسال 1368 شمسی این حوض برداشته شدومحل آن دراختیارنمازگزاران قرارگرفت.اماباز عده ای خواهان اعاده ی حوض شدند درحال حاضر پیروزی با طرفداران حوض است.
مسجدبالاسر:مسجدکوچکی در قسمت غربی ضریح امام رضا(ع) که حدود هزارسال قدمت دارد.این مسجد توسط ابوالحسن عراقی ازرجال دوره ی غزنوی ساخته شدوخودش نیزدرآن مدفون است.
مناره ی طلای نادرشاه: این مناره به دستور نادرشاه ساخته و طلاکاری شد.
مناره ی طلای شاه طهماسب:این مناره درسال 932 ق به دستور شاه طهماسب طلاکاری شد.
صحن عتیق(کهنه): توسط امیرعلیشیرنوایی وزیرسلطان حسین بایقرادردوره تیموری ساخته شدشامل:
ایوان طلا:توسط امیرعلیشیرنوایی ساخته وبه دستور نادرشاه طلاکاری شد.
ایوان عباسی: این ایوان به دستور شاه عباس بنا شد به همین دلیل به ایوان عباسی شهرت یافته است.
ایوان ساعت:درزمان مظفرالدین شاه ساخته شد وساعت فعلی آن نذر وهدیه ی شخصی بوده که ازامام رضا (ع) شفاگرفته است.ساعت هدیه ی مظفرالدین شاه رانیزدرایوان صحن نونصب کردند.
ایوان نقاره خانه:نقاره خانه ی این ایوان در دو طبقه دردوره ی پهلوی برروی آن ساخته شد.طبقه پایین محل نگهداری طبل وشیپور وطبقه دوم محل نقاره زنی است.نقاره زنی توسط 7 نفرانجام میشود.سه نفر طبال وچهارنفر نقاره زن که موقع طلوع وغروب خورشید ونیزوقتی بیماری درحرم شفا می یابد نقاره می زنند.
سنگاب مرمر:سنگاب سقاخانه ی اسماعیل طلا به دستورنادرشاه ازهرات به ایران آورده شد.اوآوردن این سنگاب رابه مسابقه گذاشت و12 روز مهلت تعیین کرد که برنده مسابقه ظرف 9 روزاین کارراانجام داد.
سقاخانه ی اسماعیل طلا:به دستورنادرشاه فردی به نام اسمال طلا آن راساخت که به نام سازنده آن معروف گشت.
صحن نو:این صحن به دستورفتحعلی شاه ساخته شد وایوان آن به دستور ناصرالدین شاه طلاکاری گشت وبه همین دلیل به ایوان ناصری مشهورشد.
ساعت ایوان جنوبی صحن نو:این ساعت هدیه ی مظفرالدین شاه قاجاربه حرم مطهررضوی بوده است.
دارالسیاده ودراسلام:هردوی آن ها توسط گوهرشادآغاساخته شد.
دارالسعاده:درعهدمحمدشاه قاجار ساخته ودردوره ی ناصرالدین شاه کامل شد.
دارالحفاظه:توسط گوهرشادآغا ساخته شد.چون درساعات معینی ازشب وروز درآن قرآن می خوانند دارالحفاظه خوانده شد.
رواق شیخ بهایی:شیخ بهایی رامی توان جامع ترین دانشمنداران دانست.اوپای پیاده به همراه شاه عباس از اصفهان به مشهد آمد دراین محل خانه ای خریدکه پس ازمرگش بنابه وصیت خودش درآن مدفون گشت واکنون رواق شیخ بهایی نامیده می شود.
رواق حاتم خان:درسال 1010 ق توسط حاتم خان وزیرشاه عباس جهت آرامگاه خویش ساخته ودرآن مدفون شد.
رواق الله وردی خان:توسط الله وردی خان ازامرای بزرگ شاه عباس ساخته شد.الله وردی خان سازنده ی سی وسه پل اصفهان بوده است وفرزندش امام قلی خان سرداری بودکه با رشادت جزیره هرمزراازپرتقالی ها پس گرفت.
توحیدخانه:بانی این بنا ملامحسن فیض کاشانی بوده است دوره صفوی.
به این دلیل که سایرابنیه صحن ها ورواق های حرم دردهه های اخیر ساخته شده است وتاریخی محسوب نمی شود.

شخصیت های مدفون درمجموعه ی حرم مطهر امام رضا (ع)
1.شیخ بهایی: مدفون دررواق امام خمینی وزیردانشمند شاه عباس
2.شیخ طبرسی:خروجی حرم به سمت خیابان طبرسی سمت چپ
3.شیخ حرعاملی:صحن عتیق متصل به مدرسه ی میرزاجعفر
4.شیخ ذبیح الله قوچانی:صحن نونزدیک ایوان طلا ازعلمای قوچان
5.شیخ مجتبی قزوینی:راهروی رواق دارالضیافه ازعلمای قرن 14 ق
6.شیخ محمدرضاکلباسی:صحن عتیق صاحب اثرمنهاج واشارات
7.شیخ حسن علی نخودکی (اصفهانی):صحن عتیق خروجی طبرسی
8.آیت الله آشتیانی:متوفی 1365 ق
9.آیت الله سیدمحمدعلم الهدی:هدارالزهدرواق شیخ بهایی
10.آیت الله العظمی عبدالله شیرازی:توحیدخانه متوفی 1363 ش
11.آیت الله محمدحسین حسینی تهرانی:جنوب شرق صحن عتیق
12.دکترمرتضی شیخ:پزشک معروف وخوش آوازه مشهد1355 ش
13.حاتم خان:صحن عتیق گنبدحاتم خانی وزیرشاه عباس
14.گنجعلی خان:حاکم کرمان وقندهار1034 ق
15.الله وردی خان: صحن عتیق گنبدالله وردی خان ازامرای شاه عباس
16.سیدعبدالکریم هاشمی نژاد:نزدیک ضریح انقلابی معاصر
17.سیدعلی اکبرابوترابی:صحن نو غرفه 24 انقلابی معاصر
18.حسین آستانه پرست:شاعر آموزگارو انقلابی معاصر1360
19.محمدباقرخرازی:انقلابی معاصر
20.یوسف شاه:ازخطاطان قرن 10 ق
21.یوسف خواجه:داخل مدرسه ی دودر بنیان گذار مدرسه
22.محمدتقی شریعتی:مفسرقرآن پدردکترعلی شریعتی
23.محمدتقی ادیب نیشابوری
24.بابرشاه :جنب روضه ی رضوی پسربایسنقربن شاهرخ شاه
25.آقابزرگ :ازعلماومدرسان مدرسه ی علمیه ی نواب.1087 ق
26.قاسم رسا:ملک الشعرای آستان قدس 1356 ش
27.عباس میرزا:دارالحفاظه فرزندونایب السلطنه ی فتحعلی شاه
28.مشیرالدوله:دارالسیاده صدراعظم ناصرالدین شاه
29.ابوالقاسم بایر:داخل مدرسه ی بالاسراولین کسی که مشهدراپایتخت کرد.
30.شهیدسیدرضاکامیاب:ضلع شمال غربی رواق دارالزهد 1360 ش
31.امین السلطان:دارالسعاده وزیر دربارناصرالدین شاه
32.ابراهیم رضوی:ایوان طلای صحن عتیق
33.حسام السلطنه:دارالحفاظه والی خراسان
34.ابوالحسن عراقی: مدرسه بالاسر بانی این مدرسه ازرجال غزنوی
35. حاج حسیم ملک: ازواقفان مشهور پسرملک التجار
36.امیرعلیشیرنوایی:ایوان شمالی صحن عتیق بنیان گذار صحن عتیق
37. شاه طهماسب صفوی: صفه ی بالاسر حضرت رضا(ع)
38.ملاآخوندراشدتربتی:ضلع شمال غربی صحن آزادی
39.علامه محمدتقی جعفری:دارالزهد درنزدیکی مقبره ی شیخ بهایی
40.هارون الرشید:زیرپای حضرت رضا(ع)داخل سرداب

موزه های مجموعه حرم مطهر حضرت رضا (ع)
موزه ی هنرهای تجسمی موزه ی سکه ومدال
موزه ی تاریخ مشهد موزه ی هدایای رهبری
موزه ی تمبرواسکناس موزه ی قرآن
موزه ی سلاح موزه ی فرش
موزه ی ظروف موزه ی نجوم وساعت
موزه ی صدف وحلزون موزه ی نقاشی
الف) موزه ی مرکزی:
1-مجموعه ی تاریخ مشهد:شامل آثارمتنوع وارزشمندی مانند:قدیمی ترین سنگ مزارامام رضا (ع) سنگاب بزرگی مربوط به قرن 6 ق.ضریحی که از دوران فتحعلی شاه باقی مانده است.وسایل روشنایی قفل وکلیدهای قدیمی حرم.
2- مجموعه ی هنرهای تجسمی:شامل آثارنقاشی هنرمندان معاصر
3- مجموعه ی نقاشی: شامل آثارنقاشان بزرگی مانندکمال الملک محمودفرشچیان علی اشرف والی وتعدادی ازهنرمندان اروپایی.
4- مجموعه ی ظروف:نمایش دهنده ی ظروف چینی وبلور ازسده ی 8 تاسیزده قمری.
5- مجموعه ی سلاح:شامل مجموعه ای ازانواع ابزارهای جنگی مانند:شمشیر تبرزن تیرکمان خنجر تپانچه وتفنگ.
6- مجموعه ی صدف وحلزون:شامل صدف هاوحلزون هایی که درسال1364 ش.توسط محمدسعیدفواد ازکشورسوریه تقدیم شده است.
7- مجموعه ی نجوم وساعت:شامل ابزارها ی مختلف نجومی مانند:اسطرلاب کره ی نجومی تلسکوپ ونیزساعت های قدیمی.
8- مجموعه ی سکه ومدال:دربردارنده ی سکه هایی ازدوران های مختلف تاریخی هم چنین مدال های قدیمی قهرمانان ورزشی مانند:مدال های جهان پهلوان غلامرضا تختی
9-مجموعه ی تمبرواسکناس: دربردارنده 50 هزارقطعه تمبرایرانی وخارجی ازجمله نخستین تمبرجهان واولین تمبرایرانی به اضافه ی اسکناس های دوره ی قاجاروپهلوی.
ب)موزه ی فرش:
دراین موزه فرش های بسیارنفیسی از400 سال پیش تاکنون به نمایش درآمده است.ازجمله قالیچه ی چهارفصل مربوط به قرن 11 ق.که به طورکامل ازابریشم بافته شده است.
ج) موزه ی قرآن ونفایس:
دراین موزه قرآن های بسیارنفیسی به نمایش درآمده اندازجمله :قرآن های منسوب به امام علی (ع) امام حسن (ع) امام حسین (ع) امام سجاد(ع) وامام رضا(ع)
د) موزه ی هدایای رهبری:
این موزه دربردارنده ی هدایایی است که مقامات داخلی وخارجی به رهبرجمهوری اسلامی اهداکرده اند.

موزه های شهرستان مشهد

1. موزه ی آب:بلوارسازمان آب مقابل ساختمان آب منطقه ای خراسان رضوی
2.موزه ی وقف:خیابان آبکوه جنب اداره ی اوقاف تالارنور
3. موزه ی علوم:بلواروکیل آباد کوی دانشگاه فردوسی دانشکده علوم
4.موزه ی شهدا:بلوارمدرس داخل اداره ی بنیادشهید
5.موزه ی توس: جاده ی سنتو شهرتوس جنب آرامگاه فردوسی
6. موزه ی طبیعی:خیابان خواجه ربیع بلوارمجلسی 33 پشت ایستگاه راه آهن
7. موزه ی باغ نادری: چهارراه شهدا داخل آرامگاه نادرشاه افشار
8. موزه ی حیات وحش: بلواروکیل آباد اداره ی کل حفاظت محیط زیست
9. موزه ی علوم زمین:بلوارپیروزی میدان حر بلوارسرافرازان
10. موزه ی مردم شناسی:حاشیه ی حرم مطهر(حمام شاه/حمام مهدی قلی بیک)
11. موزه ی دفاع مقدس:انتهای خیابان کوه سنگی پارک کوه سنگی
12. موزه ی زمین شناسی:میدان راهنمایی درون دانشگاه آزاد.
13.موزه ی ملک آباد(کاخ شاه):بلوارملک آباد درحال حاضرتعطیل است.
14. موزه ی حوض خانه ی هزاردستان:خیابان ارگ کوچه ی جنت (اولین موزه ی خصوصی)
15. موزه ی تاریخ طبیعی خراسان:حدفاصل میدان آزادی ومیدان تلویزیون.
16. موزه ی حرف ومشاغل سنتی:کیلومتر10 جاده ی شاندیز رباط ویرانی
17.مجتمع فرهنگی آیه ها:بزرگراه شهدکلانتری
18.خانه ی علوم:انتهای خیابان کوهسنگی مجموعه فرهنگی تفریحی کوهسنگی
19.خانه ی ملک:خیابان ارگ سه راه جم مرکز آفرینش های هنری.
20.موزه ی طابران:نرسیده به شهرتوس قبل ازپل کشف رود سمت چپ روستای چهاربرج داخل سالن ورزشی باستانی-ایم موزه خصوصی است.
21.موزه ی بزرگ خراسان:انتهای خیابان کوهسنگی ضلع جنوبی پارک توسط سازمان میراث فرهنگی درحال احداث است.
22.سایت موزه ی باستان شناسی(مسجد/مدرسی ی توس):شهرتوس مقابل بنا

جاذبه های مذهبی وآرامگاه ها
درجای جای این سرزمین مکان های متعددی باجاذبه های مذهبی وجوددارد که باعناوینی مانند زیارتگاه قدمگاه امامزاده شاهزاده بقعه پیر مزار خواجه به چشم میخورد.صحت وسقم این موضوع که واقعا مدفن امامزاده یاانسان وارسته ای درآن جابوده یاخیرموضوعی جداگانه است.اماهمه ی این مکان ها دریک چیز اشتراک دارندوآن نیاز انسان به عبادت رازونیاز وتوسل است.ذکر این گونه مکان ها به زعم نگارنده دلیلی بر صحت آن نیست بلکه ازاین جهت معرفی شده است که موردتوجه عامه ی مردم بوده وجذبه ی زیارتی وگردشگری آن را نمیتوان نادیده گرفت.
امامزاده اسماعیل:30 کیلومتری جنوب حاشیه ی راست جاده ی قدیم نیشابور روستای امان آباد
امامزاده یحیی:28 کیلومتری شمال مشهد جاده کلات جاده ی کارده روستای معین آباد بنابه گفته اهالی این امامزاده برادرامام رضا(ع) است.
امامزاده یحیی:35 کیلومتری شرق مشهد جاده ی سرخس شهررضویه روستای میامی.این امامزاده ازنوادگان حضرت زین العابدین (ع) است.میامی بعدازحرم مطهرحضرت رضا(ع)مشهورترین زیارتگاه مشهدبوده ودارای حرم بسیار بزرگ وزائرسراهای متعدداست.
امامزاده سیدعبدالعزیز:55 کیلومتری جنوب مشهد جاده ی نیشابور شهرملک آباد جاده ی بروشک روستای ده سرخ.گفته میشود این امامزاده برادرزاده ی امام رضا (ع) است.این زیارتگاه دارای هفت اتاق جهت اسکان زائران است.بنامربوط به دوره ی قاجار.
امامزاده سیدجلال:85 کیلومتری جنوب مشهد کیلومتری 79 جاده ی تربت حیدریه بعد از تونل اول سمت راست 6 کیلومتر روستای کونجک سفلی.
امامزاده ابوالقاسم :35 کیلومتری شمال غرب مشهد میلومتر 25 جاده ی چناران کیلومتر 10 جاده ی چشمه گیلاس این مکان دارای 5 اتاق جهت اسکان زائران است.
امامزاده سیدنورالله:87 کیلومتری جنوب مشهد کیلومتر 75 جاده ی تربت حیدریه روستای رباط سفید کیلومتر 12 روستای زیارت درمیان قبرستان دوره ی صفوی
امامزاده سیدابوالقاسم صالح:70 کیلومتری جنوب غرب مشهد جاده ی نیشابور بعداز رباط فخرداود سمت راست جاده ی دیزبادعلیا نرسیده به روستای ابوالقاسم حاشیه ی سمت چپ جاده بنای نوساز سنگی.
امامزاده سیدعبادالله الصالحین:37 کیلومتری شمال شرق مشهد ال تیمور جاده ی امرغان دوکیلومتربعدازروستای هندل آباد مقبره ی وی روی بلندی قرارگرفته است.بنابه گفته ی اهالی دراین زیارتگاه مقبره ی دوتن ازپیامبران الهی دوامامزاده ومادرامامزاده ها وجوددارد.این زیارتگاه به خواجه زکریا وخزر نیز معروف است.چهاراتاق مخصوص اسکان زائراان درجوار زیارتگاه ساخته شده است.درمقایل یک درخت نظرکرده ودرضلع دیگر بنایک درختت ارس کهن سال وجوددارد.
امامزادگان یاسروناصر:5 کیلومتری شمال غرب مشهد جاده ی طرقبه روستای آستان بیشترازکشورهای عربی حاشیه ی خلیج فارس می باشدوازمعدودزیارتگاه هایی است که درآن دوضریح کنار یکدیگر قراردارد.
امامزادگان هاشم ومحتشم:74 کیلومتری جنوب غرب مشهد کیلومتر 65 جاده ی نیشابور سمت راست 9 کیلومتری فرعی دهستان پیوه ژن ورودید روستا کناررودخانه دارای بنا نوساز قرن 10 ق.
امامزاد گان میرسبحان ولی وبی بی صنوبر:43 کیلومتری شمال شرق مشهد جاده ی کلات جاده ی کارده بعدازپاسگاه انتظامی جاده ی فرعی سمت راست چهارکیلومترروستای خواجه سی ناوا.هردودریک مکان مدفون هستند.
امامزادگان عمادالدین فتح الله وبی بی ربابه:33 کیلومتری شمال شرق مشهد جاده ی کلات جاده ی کارده دوراهی معین آباد روستای اندروخ هرسه ی آن ها دریک محل مدفون هستند.
مزارشیخ علی:5 کیلومتری شمال شرق فارمد فرزند نخودکی.
زیارتگاه نغندر:17 کیلومتری غرب مشهد طرقبه جاده ی نغندر قبل ازروستا حاشیه سمت راست جاده کناررودخانه دارای بنای نوساز
زیارتگاه پیرکد:13 کیلومتری شمال غرب مشهد جاده ی شاندیز مدرس 25 بعدازروستای پیانی مقابل درخت سروکهن سال.
زیارتگاه سیدهادی:20 کیلومتری جنوب شرق مشهد جاده ی فریمان بعداز تپه سلام فرعی سمت چپ روستای جیم آباد.
زیارتگاه نجمه خاتون:36 کیلومتری شمال مشهد جاده ی کلات جاده ی کارده روستای معین آباد درجوار امامزاده یحیی.
زیارتگاه سلطان مشرق:15 کیلومتری جنوب شرق مشهد جاده ی سرخس بعداز شهر رضویه سمت چپ جاده داخل حریم رادار نیروی هوایی.
زیارتگاه سیدمحمد حاتم:28 کیلومتری شمال مشهد جادهی کلات جاده ی کارده معین آباد سمت چپ روستای رضوان.
زیارتگاه جغری :35 کیلومتری شمال شرق مشهد انتهای جاده سیمان عبورازداخل کارخانه ی سیمان شرق کیلومتر 20 روستای جغری قبل ازورود به روستا حاشیه ی سمت راست جاده بنایی بادوگنبدکوچک وچشمه ی آب.
زیارتگاه خواجه ارکان:77 کیلومتری شمال مشهد جاده ی کلاتجاده ی کارده جاده ی جاده ی مارشک جاده ی بلغور نرسیده به بلغور سمت چپ روستای خرکت.
زیارتگاه خواجه اباصلت هروی: 5 کیلومتری جنوب شرق مشهد جاده ی فریمان قبل ازآرامستان بهشت رضا (ع) مقبره محدث خادم ومحرم حضرت رضا (ع)چون اجدادش اهل هرات بودند به هروی مشهور شد است.
زیارتگاه خواجه مراد:7 کیلومتری جنوب شرق مشهد جاده ی فریمان بعداز آرامستان بهشت رضا (ع) جاده ی فرعی سمت راست مقبره ی هرثمه بن عین ازاصحاب خاص حضرت رضا(ع) دارای زائرسراوبنای نوساز وچشمه ی آب دردامنه ی کوه.
زیارتگاه پیرچهل گزی:25 کیلومتری شرق مشهد جاده ی سرخس شهررضویه حاشیه ی جاده ی میامی تقاطع روستای چلاغدبنابه گفته ی اهالی وی به این دلیل که دارای قامتی بلندبوده به چهل گزی مشهورشده است.
زیارتگاه ابراهیم (سیدسوخته /سیدگمنام): 6 کیلومتری جنوب شرق مشهد ابتدای جاده ی فریمان قبل از خروجی خواجه مراد درفاصله دویست متری سمت راست جاده بقعه ی کوچک سفیدرنگ درمیان قبرستان گفته میشود وی زیارتنامه خوان بوده است.
زیارتگاه پیرکلون:30 کیلومتری جنوب مشهد جاده ی قدیم نیشابورروستای امان آباد 500 متری حاشیه ی جاده روی تپه بنابه گفته ی مقبره ی پسر شیخ احدجامی است.
زیارتگاه پیربالندر:30 کیلومتری جنوب مشهد ابتدای جاده ی قدیم نیشابور سمت راست جاده ی ده غیبی دوکیلومتر قبل از روستای عارفی جاده ی سمت راست پنج کیلومتر روستای بالندر دوکیلومتر روی قله ی کوه پانصدمتر کوه پیمایی دارد.اتاق سنگی بدون سقف ساخته شده ازسنگ لاشه دارای حجاری های منحصربه فردوعلامات خاص روی سنگ گرانیت است.مقبره ی سنگ چین دیگری نیز درکنار آن وجوددارد این مکان به زیارتگاه های ایران باستان که برفرازقله ها می ساختندشباهت داردودارای بهترین چشم انداز مشرف به دریاچه وسدطرق است.
مزار گرو:36 کیلومتری جنوب شرق مشهد جاده ی باغچه قبل ازروستای باغچه سمت چپ 300 متری جاده کنارتنها چشمه ی جاری کال گراپ.
مزار خواجه:22 کیلومتری شمال غرب مشهد شاندیز جاده ی دولت آباد روستای گراخک مقابل نانوایی 500 متر داخل قبرستان متروکه ی گراخک.
مزارعلی اکبر:20 کیلومتری شمال غرب مشهدبعدازشاندیز دوراهی سمت راست جاده ی بالاسر درمیان قبرستان روستای ابرده علیا.
مزارسیدابراهیم:13 کیلومتری جنوب غرب مشهد جاده ی ازغد جاده ی فرعی سمت چپ روستای مایان سلفی.
مزار شاهزاده میثم :13 کیلومتری جنوب غرب مشهد جاده ی طرقبه روستای گلستان جاده ی ازغد روستای مایان سفلی.
مزاربی بی نور:35 کیلومتری شرق مشهد جاده ی سرخس شهررضویه جاده ی میامی قبل از میامی جاده ی فرعی سمت چپ بعدازروستای چنارک دردل کوه وکنارمزاربی بی هور دریک جا قرارگرفته وفاقدبنا است.
مزاربی بی هور:35 کیلومتری شرق مشهد جاده ی سرخس شهررضویه جاده ی میامی قبل از میامی جاده ی فرعی سمت چپ بعدازروستای چنارک دردل کوه قرارگرفته وفاقدبنااست.
مزاربی بی خردو:13 کیلومتری جنوب غرب مشهد جاده ی طرقبه جاده ی ازغد روستای مایان سفلی.
مزاربی بی ذاکری:25 کیلومتری شمال غرب مشهد کیلومتر 10 جاده ی سنتو سمت راست به طرف شهر توس پشت آرامگاه فردوسی سه راه وجودداردراه وسط 10 کیلومترتاروستای ماریون حاشیه ی سمت راست جاده مقبره ای داخل یک اتاق کوچک درمیان قبرستان.
مزار میر(فخرالدین):حاشیه ی حرم مطهر امام رضا(ع)اول خیابا طبرسی بازارآستانه پرست به قبرسبزنیزمعروف است.درحال حاضر فاقدبنااست ودرنزدیکی آرامگاه شیخ طبرسی قراردارد.
مزارمیرزاعرب:30 کیلومتری غرب مشهد جاده ی طرقبه روستای گلستان جاده ی ازغد قبل ازورودبه روستای ازغد جاده ی خاکی سمت چپ به طرف مایان علیا دره ی تجندان درمیان باغات .فقط دارای یک سنگ قبر رودخانه ای ویک درخت نظرکرده است.گفته می شودمردم مایان ازنسل این سیدند.
آرامگاه نورعلی شاه (محمدعلی درویش):
7 کیلومتری جنوب شرق مشهدد جاده ی فریمان بعدازآرامستان بهشت رضا(ع) سمت راست خروجی خواجه مراد جنب مقبره ی خواجه مراد دردامنه ی کوه.
آرامگاه نادرشاه افشار:نبش چهارراه شهدا بدون شک نادرشاه دردوران نابسامانی ازهرسوموردتاخت وتازبیگانگان واختلافات داخلی بود ایران رانجات داده است.به این دلیل که نادرشاه درچادرعشایری متولدشد وزندگی کرد ودرآن نیزکشته شد.بنای آرامگاه اوباالگوی چادرعشایری باطرح ونقشه ی مهندس سیحون درسال 1340 شمسی ساخته شد.مجسمه ی مفرغی آن اثراستادابوالحسن صدیقی (معروف به میکل آنژشرق)بوده که با نظارت وی دررم ریخته گری شدو15 تن وزن دارد.توپ برنجی موجوددرآرامگاه باتوجه به تاریخ درج شده 1591 میلادی بیش از420 سال قدمت داردودراسپانیا ساخته شده ویکی از50 توپی بوده که درزمان شاه عباس به فرماندهی امام قلی خان درجریان پس گرفتن جزیره ی هرمزغنیمت گرفته شد.موزه ی نادری نیزدراین مکان قراردارد.
آرامگاه کلنل محمدتقی خان پسیان:نبش چهارراه شهدا ضلع شمالی مقبره ی نادرشاه.مجمدتقی خان پسیان اولین خلبان ایرانی وفرمانده ی ژاندارمری خراسان دردوره ی قاجاربود.او92 سال پیش با کودتا حاکم خراسان شدوقوام السلطنه حاکم قبلی رادستگیرکردوبه تهران فرستاد.امااحمدشاه ریاست الوزرایی رابه قوام السلطنه داد.بنابراین قوام پسیان راازکاربرکنارکردوبه تهران احضارکرد.کلنل چاره رادرقطع ارتباط بامرکزدیدوشش ماه خرراسان رابه طورمستقل اداره کرد.تااین که قوای اعزامی ازپایتخت توسط مزدوران محلی وی رادرجعفرآبادقوچان به نیرنگ کشتند.
آرامگاه سیدهادی تبادکان :40 کیلومتری شمال شرق مشهد ال تیمور جاده ی مرغان روستای تبادکان در سال های اخیر پنج سنگ مزار درقبرستان این روستا شناسایی شده است.
آرامگاه حکیم ابوالقاسم فردوسی:15 کیلومتری شمال غرب مشهد کیلومتر10 جاده ی سنتو سمت راست به طرف شهرتوس بنای فعلی آرامگاه این شاعربزرگ درسال 1347 شمسی به شیوه ی معماری هخامنشی وباالهام ازمقبره ی کوروش درملک شخصی وی ساخته شده است.
آرامگاه اخوان ثالث:15 کیلومتری شمال غرب مشهد کیلومتر10 جاده ی سنتو سمت راست به طرف شهرتوس داخل محوطه ی آرامگاه فردوسی جنب موزه ی توس مهدی اخوان ثالث ازبزرگان ادبیات معاصر وشعرنوی پارسی محسوب می شود.اودرسال1307 شمسی درمشهدمتولدشدوبه شغل معلمی اشتغال داشت.اخوان درسال 1369 شمسی درگذشت.
آرامگاه خدیوجم:15 کیلومتری شمال غرب مشهد کیلومتر 10 جاده ی سنتوسمت راست به طرف شهرتوس درجواربقعه ی هارونیه شاعرمعاصر.
آرامگاه آویژن:15 کیلومتری شمال غرب مشهد کیلومتر 10 جاده ی سنتوسمت راست به طرف شهرتوس درجوار آرامگاه فردوسی درمقبره الشعرای توس شاعرمعاصر.
آرامگاه عمادخراسانی:15 کیلومتری شمال غرب مشهد کیلومتر 10جاده ی سنتوسمت راست به طرف شهرتوس درجوار آرامگاه فردوسی در مقبره الشعرای توس شاعرمعاصر.
آرامگاه احمدکمال پور:15 کیلومتری شمال غرب مشهد کیلومتر10 جاده ی سنتو سمت راست به طرف شهرتوس درجوار آرامگاه فردوسی درمقبره الشعرای توس شاعرمعاصر.
آرامگاه عشرت قهرمانی: 15 کیلومتری شمال غرب مشهد کیلومتر10 جاده ی سنتو سمت راست به طرف شهرتوس درجوار آرامگاه فردوسی درمقبره الشعرای توس شاعرمعاصر.
آرامگاه ذبیح الله صاحبکار: 15 کیلومتری شمال غرب مشهد کیلومتر10 جاده ی سنتو سمت راست به طرف شهرتوس درجوار آرامگاه فردوسی درمقبره الشعرای توس شاعرمعاصر.
آرامگاه احمدگلچین معانی: 15 کیلومتری شمال غرب مشهد کیلومتر10 جاده ی سنتو سمت راست به طرف شهرتوس درجوار آرامگاه فردوسی درمقبره الشعرای توس شاعرمعاصر.
آرامگاه ایرج:انتهای خیابان کوهسنگی تفرجگاه کوهسنگی شاعرمعاصر.
آرامگاه سیدمحمدعلوی:55 کیلومتر جنوب مشهد جاده ی تربت حیدریه روستای اسلام قلعه حاشیه چپ جاده دارای بنای نوساز.
آرامگاه غلام رضا طبسی:بست پایین داخل بقعه ی پیرپالان دوز.
آرامگاه سیدعلی نقی طبسی حائزی:خیابان امام رضا (ع) 18 انتهای کوچه درب مقابل صاحب کتاب کشکول طبسی دوره ی معاصر.
آرامگاه سیدعبدالله الاسحاقی:10 کیلومتری شرق مشهد ال تیمور جاده ی امرغان روستای برزش آباد.وی از عرفا بوده ومقبره اش دارای یک بنای کوچک درمیان قبرستان است.دوره ی صفوی
آرامگاه شیخ محمودتبریزی:انتهای سی متری طلاب دربوستان گلشور یاصدمترفاصله ازمقبره ی آیت الله اشکوری دوری معاصر.
آرامگاه شیخ عبدالله:29 کیلومتری غرب مشهد طرقبه جاده ی نغندر بعدازروستای کنگ دوکیلومتر خلاف جهت آب درفاصله 50 کیلومتری رودخانه بنای مقبره ی مربوط به دوره قاجاراست.اواز عرفای قرن 8 ق بوده است.
آرامگاه شیخ حافظ بها الدین عمرابردهی:18 کیلومتری شمال غرب مشهد بعدازشاندیزقبل ازابرده حاشیه ی سمت چپ جاده درمیان قبرستان بقعه ی عارف وشلعرابردهی اوازشاگردان اخی علی قتلغ شاه ویرانچی بوده است.قرن 8 ق.
آرامگاه شیخ رضی الدین علی مایانی:13 کیلومتری غرب مشهد جاده ی طرقبه روستای گلستان جاده ی ازغد روستای مایان علیا آرامگاه وی برفراز تپه ای بلند مشرف به رودخانه ی ازغد قرارگرفته ودارای سنگ مزار رودخانه ای است.بنابه گفنه ی اهالی ازکراماتش این بوده که بامرده سخن می گفته است.اوازعرفای قرن 8 ق بوده است.
آرامگاه سیدی:خیابان سیدی نبش خیابان خلج 5 داخل حصارباغ درب ورودی آن ازخیابان پشت است.سیدمحمود سیدی حلاج ازواقفان مشهد وبنیان گذار شهرک سیدی مشهد بوده است وهنوزاین منطقه به نام وی شهرت دارد.اودرسال 1341 ش درس 37 سالگی فوت کردوبه همراه سایر افراد خانواده اش در این بقعه درملک خودش آرمیده است.
آرامگاه ربیع بن خثیم(خواجه ربیع):انتهای خیابان خواجه ربیع اوازاصحاب پیامبرویاران حضرت علی (ع) ویکی از هشت زاهد نامدار تاریخ اسلام بوده است.بنای حاضربه درخواست شیخ بهایی دردوره ی صفوی وبه دستور شاه عباس ساخته شده است.
آرامگاه شیخ احمدکافی:انتهای خیابان خواجه ربیع مدخل ورودی مقبره ی خواجه ربیع وی از واعظان معروف مشهددردوره ی پهلوی دوم بوده است.
آرامگاه پروفسور بولون:انتهای خیابان خواجه ربیع قبرستان خواجه ربیع وی تبعه ی سوئد ورئیس اسبق بیمارستان امام رضا (ع) بود که به دین اسلام گروید دوره معاصر.
آرامگاه فتحعلی خان (جدقاجارها):انتهای خیابان خواجه ربیع داخل محوطه ی آرامگاه وزیرگنبد خواجه ربیع قراردارد.وی درسال 1139 ق توسط نادرشاه درهمین مکان کشته شد.
آرامگاه امیرغیاث الدین ملک شاه(مسجدشاه/مسجد72 تن):حاشیه ی حرم مطهر نزدیک حمام شاه وبازاربزرگ قرن 9 ق.
آرامگاه امیرسلطان غیاث الدین محمد(گنبدخشتی):ابتدای خیابان طبرسی طبرسی 5 کوچه ی گنبدخشتی نسب ایشان با 17 واسطه به امام موسی بن جعفر (ع) میرسد.به واسطه ی نداشتن تزیینات سطح بیرونی گنبدونمایان بودن خشت های آن به گنبدخشتی مشهورشده است دوره ایلخانی.
آرامگاه میلی مشهدی:بلوارکامیاب شمال ساختمان ایستگاه راه آهن مشهد صدمتری ریل ها مقبره ی وی دارای دوسنگ قدیمی بوده که به واسطه ی انجام تغییرات درمسیر ریل ها جابه جاشده است.میرزا قلی میلی مسافرت های زیادی کرده وشاعر هم عصرشاه طهماسب صفوی بوده است.
آرامگاه محمدعارف عباسی(پیرپالان دوز):بست پایین حاشیه ی حرم مطهر امام رضا (ع) وی ازعرفای روستای کارده بوده است.چون به شغل پارینه دوزی (کفش دوزی)اشتغالداشته به پیربالان دوز مشهورشده است قرن 10 ق
آرامگاه محمدعارف استرآبادی (گنبدسبز):خیابان آخوندخراسانی فلکه ی گنبدسبز بنای آرامگاه به دستور شاه عباس ساخته شد.به واسطه ی به کاربردن کاشی های فیروزه ای مایل به سبز دربنای آن به گنبدسبز مشهور شده است.این مکان درگذشته درمیان باغ بزرگی قرارداشته ومحل تجمع تعدادکثیری ازدراویش بوده است.
آرامگاه میرزای ناظر(سیدعبدالله رضوی):12 کیلومتری شمال غرب مشهد جاده ی شاندیز بلافاصله بعدازپل سرآسیاب (چهل بازه/بهارستان)سمت راست خیابان امام رضا(ع)3 (سوران)500 متر سمت راست.نسب وی با34 واسطه به امام رضا(ع) می رسد.اوازملاکان وواقفان بزرگ شاندیزبوده است ومقبره یمنحصربه فردی دارد.آرامگاه وی وسط استخر آب بسیاربزرگ وزیبایی قرارگرفته است.اوپس ازپایان تحصیلات ازآلمان به مشهدآمدواموال زیبایی قرارگرفته است.اوپس ازپایان تحصیلات ازآلمان به مشهد آمدواموال بسیاری راوقف نمود.وی در سال 1366 شمسی درسن 91 سالگی دارفانی راوداع گفت .دورنمای مقبره ی وی بعد از روستای ویرانی سرپیچ سرآسیاب سمت راست برفراز بندخاکی رویت می گردد.
آرامگاه اخی علی ویرانچی:12 کیلومتری شمال غرب مشهد جاده ی شاندیز بعدازروستای ویرانی سمت راست جاده ی ورزشگاه ثامن الائمه مقبره ی عارفی بوده که درمحل به زیارتگاه ویرانی معروف است.این بنادرگذشت ختنقاه بوده است.درفاصله 300 متری مقبره اش دودرخت کهن سال توت وچناروجوددارد.
آرامگاه میرزاابراهیم رضوی:انتهای خیابان دکتربهشتی دردامنه یکوهسنگی بقعه ای مربوط به ذریه امام رضا(ع)وی از بزرگترین واقفان سادات رضوی بوده که درسال 1024 ق وفات ودرملک شخصی خوددراین مکان مدفون گشت دوره ی صفوی.
آرامگاه آیتا.. محمدتقی اشکوری:انتهای سی متری طلاب دربوستان گلشور برفرازآن یک آلاچیق فلزی به شیوه ی معماری شمال کشور نصب شده است دوره ی معاصر.
آرامگاه سرهنگ امان ا.. میرزاجهانبانی:انتهای خیابان کوه سنگی داخل تفرجگاه کوه سنگی حدفاصل دوکوه سنگی درپایین ترین نقطه آرامکاه وی فاقدبنا وفقط دارای یک سنگ قبرساده است.وی فرمانده ی لشگرشرق کشورو عضوانجمن آثارملی بوده است.دوره ی پهلوی اول ودوم.
مقبره ی میرعلی آمویه:شرق محله قدیمی نوغان درون محوطه ای که به صورت انباردراختیارآموزش وپرورش بوده است.دوره صفوی.
مقبره ی میرالدوله:50کیلومتری مشهد جاده ی نیشابور انتهای آزادراه باغچه شهرملک آباد جاده ی بزوشک روستای شریف آباد بالای بلندترین تپه درمجاورت سنگ فرش شریف آباد.دراین مکان بقایای بنایی ازسنگ وآجروجودداردکه مربوط به حاکم وقت خراسان است.اوباصرف هزینه های فراوان راه سنگ فرش راهموارکرده بود.
مقبره ی شیخ محمدمومن:55 کیلومتری شمال مشهد جادهی کلات قبل ازقله ی دکل سمت چپ جاده ی خور روستای خورعلیا مرکزروستانزدیک حسینیه.بنابه گفته ی اهالی وی نوه ی محمدعارف استرآبادی که درگنبدسبزمشهدمدفون است می باشد.
مقبره ی شیخ ولی:30 کیلومتری شمال غرب مشهد شاندیز روستای زشک.
مقبره ی پهلوان:27 کیلومتری جنوب مشهد انتهای سیدی جاده یمغان سمت راست روستای مجد بازه زنوی آغل.اوازپهلوان های قدیمی منطقه بوده است.
مقبره ی خان ها:63 کیلومتری شمال مشهد جاده ی کلات جاده ی کارده انتهای روستای مارشک به طرف کریم آباد داخل قبرستان بنایی تاریخی وجود داردکه بنابه گفته ی اهالی خان های منطقه درآن مدفون هستند.
مقبره ی ابوعلی فارمدی:10 کیلومتری شمال مشهد جاده ی سیمان غرب روستای فارمد(پرمه)درمیان قبرستان روستا.وی ازعرفای هم عصرفردوسی وابوسعیدابوالخیربوده وبه لسان الوقت معروف است.
مقبره ی خواجه الدین علب باری:20 کیلومتری غربمشهدطرقبه به طرف عنبران سمت چپ جاده ی طرقدر روستای ده بار درمحلی به نام قتلگاه وی در سال 856 ق.درمراسن شبیه خوانی سراز تنش جداشده است.
بقعه ی هارونیه:15 کیلومتری شمال غرب مشهد کیلومتر 10 جاده ی سنتوسمت راست شهرتوس نرسیده به آرامگاه فردوسی سمت چپ بلوار .داخل بقعه چاهی وجوددارد.مردم منطقه به این بناکاخ هارونیه می گویند.قرن 8 ق.
بقعه ی خواجه شیخ محمدزمان:27 کیلومتری شرق مشهد بلوار حر جاده ی کنویست روستای شرشر سرراه ماهنسا به هندل آباد.بنای مقبره درجای بلندی قرارگرفته وازمقابل آن آب گوارای قناتی جریان دارد.
دخمه ی قنبرتیغ:14 کیلومتری غرب مشهد طرقبه یک کیلومتری شرق جاغرق سرراه ده بار.
مدفن چهارشیخ عارف:30 کیلومتری شمال غرب مشهد شاندیز روستای زشک درچهارگوشه ی روستای زشک دردامنه ی کوه چهار شیخ عالم وعارف مدفون گردیده اند.ازنام وهویت این شیوخ سندی دردست نیست بنابه گفته ی اهالی وجوداین قبرها باعث خیروبرکت وامنیت منطقه می شود وآن ها هرسال مراسم عزاداری رادراین مکان برگزار می کنند.
سنگ پنجه علی:16 کیلومتری شمال غرب مشهد نرسیده به شاندیز سمت چپ جاده ی روستای خادر اثرپنج انگشت دست روی سنگ وجودداردکه به اعتقادبرخی اثرپنجه ی دست حضرت علی (ع) است.
سنگ پنجه امام رضا:چهارراه شهدا کوچه مخابرات کوچه پنجه جای پنجه ی حضرت رضا(ع) روی سنگ سیاهی حدودنیم مترمربع که برکنج دیوارخانه مسکونی درحاشیه ی کوچه قراردارد.البته نقش دست درآن دیده نمی شود.مردم مقابل آن شمع روشن می کنند.
سنگ زانوی حضرت رضا(ع):20 کیلومتری غرب مشهد طرقبه به طرف عنبران سمت چپ جاده ی طرقدر روستای ده بار به طرف بالای رودخانه درمحلی به نام رخ گدار کنار درختان چنار درمحل مرتفعی موسوم به استپی یار.این سنگ ئنزداهالی مورداحترام است.
سنگ خواهروبرادر:8 کیلومتری غرب مشهد طرقبه جاده ی کنار مسجد پاچنار به طرف پینه ور بعدازرودخانه ی ده بار جاده یروی خط الراس کوه مشرف به کال خرز.دوسنگ سیاه درکنارهم وجودداردکه بنابه گفته ی اهالی محل مدفن خواهر وبرادری بوده که درزمان ترکمن تازی کشته شده اند.
سنگ کمربریده:22کیلومتری شمال غرب مشهد ابرده ی 22سمت چپ وصل به جاده ی زشک تخته سنگ بزرگی که به طورطبیعی ازوسط نصف شده وازشیار کف آن آب جریان دارد.مردم محل به قداست این سنگ اعتقاد دارند.
سنگ کمربسته:5 کیلومتری غرب مشهد طرقبه جاده ی کنارمسجدپاچنار به طرف پیله ور بنابه گفته ی تهالی امام رضا (ع)درآن مکان استراحت کرده وافساراسبش رابه دوراین سنگ بسته است.سنگ مذکور حاشیه ی چپ راه ماشین رو داخل بنایی محقر قراردارد روی این سنگ اثرسم اسب ویک زنجیر است که دورتادورآن بسته شده است.
سنگ یادبودامام محمدغزالی:15 کیلومتری شمال غرب مشهد کیلومتر 10 جاده ی سنتو سمت راست به طرف شهرتوس مقابل بنای هارونیه.
سنگ نظرخورده:80 کیلومتری شمال غرب مشهد درکوه های هزارمسجد کیلومتر10 جاده ی سنتوسمت راست به طرف شهرتوس پل کشف رود سمت چپ جاده ی روستای آبقد بعدازروستای امرودک به طرف دوآبی گیویه/میرشکار کنار راه مالرو تخته سنگ مکعبی شکلی بزرگ تر ازیک اتاق وجودداردکه به گواهی هشتنفرازاهالی روستا وقتی جمعی ازروستاییان برای جمع کردن پیازکوهی ازکنارآن سنگ رد می شده اند فردی که به چشم شوری معروف بوده بادیدن آن سنگ خوش تراش با تعجب گفته است((عجب سنگ قشنگی جون میده بالایش یک اتاق درست کنی!))عصرکه برمیگشتنددیدندکه سنگ ازوسط شکاف برداشته است.این سنگ با شکاف بزرگی درمیانش درحاشیه ی سمت راست راه به چشم می خوردوبین اهالی معروف است.
گورستان های تاریخی:
دربسیاری ازروستاهای تاریخی شهرستان کشهد وطرقبه وشاندیز که محل زندگی ایرانیان اصیل بوده است گورستان هایی وجود داشته که بعدازاسلام به آن گورستان گبرهاگفته می شود.قبرستان های بسیاردیگری نیزباقدمت بیش از 400 سال وجوددارد.کاربرد سنگ قبرهای رودخانه ای وصندوقی دراین قبرستان ها رایج بوده است.برخی ازاینگورستان ها نیزمربوط به سایرادیان ومذاهب است.
گورستان پیانی:8 کیلومتری شمال غرب مشهد جاده ی شاندیز قلعه ی پیانی.
گورستان گرزمی:10 کیلومتری جنوب مشهد سرراه روستای متروکه ی گرزمی.
گورستان مجد:27کیلومتری جنوب مشهد انتهای سیدی جاده یمغان سمت راست روستای مجد.
گورستان ارامنه:خیابان عامل نبش سه راه کریمی جنب شهرداری منطقه هفت اطراف آن دیوارهای بلند احاطه شده وفقط یک در کوچک دارد.
گورستان حصار:7 کیلومتری غرب مشهد جاده ی طرقبه بعدازروستای گلستان .این گورستان دربافت قدیمی روستای حصارقرارگرفته است.
گورستان مغولی:10 کیلومتری شمال غرب مشهد کیلومتر 8 جاده ی شاندیز جاده ی فرعی سمت راست 2 کیلومتربه طرف جاده ی سنتو روستای چاه خاصه.
قبرستان تاریخی ده بار:20 کیلومتری غر ب مشهد طرقبه به طرف عنبران جنب رستوران گنجعلی خان جاده ی طرقدر 14 کیلومتر روستای ده بار.
قبرستان تاریخی کنگ:27 کیلومتری غرب مشهد طرقبه شمال روستای کنگ دوره ی صفوی.
قبرستان قدیمی لک لک:10 کیلومتری شمال مشهد جاده ی کلات روستای باغ فراگرد به طرف شهرتوس روستای لک لک.
قبرستان تاریخی میامی:35 کیلومتری شرق مشهد جاده ی سرخس شهررضویه سمت چپ روستای میامی قرن 10 ق
قبرستان تاریخی نغندر:17 کیلومتری غرب مشهد طرقبه جاده ی کنگ شرق روستای نغندر دارای سنگ قبرهای صیقلی رودخانه ای قرت 11 ق.
قبرستان تاریخی جاغرق:12کیلومتری غرب مشهد بعدازجاده طرقبه حاشیه غربی روستای جاغرق با سنگ قبرهای قلوه ای قرن 10 ق.
قبرستان تاریخی ویرانی:10 کیلومتری شمال غرب مشهد جا ده ی شاندیز روستای ویرانی دارای سنگ قبرهای صندوقی.
قبرستان تاریخی مختاری:50 کیلومتری جنوب مشهدکیلومتر 48 جاده ی قدیم نیشابور دوکیلومتری شمال روستای دلبران.قرن 10 ق.
قبرستان تاریخی سربرج:22 کیلومتری جنوب مشهد انتهای سیدی جاده ی مغان روستای سربرج این قبرستان 500 سال قدمت دارد.
قبرستان تاریخی ابرده سفلی:20 کیلومتر یغرب مشهد شاندیز روستای ابرده سفلی قرن 9 ق
قبرستان قدیمی حصارسرخ:13 کیلومتری شمال غرب مشهد جاده ی شاندیز روستای حصارسرخ 300 متری جاده درجوارروستای سوران.
قبرستان تاریخی مایان سفلی:13 کیلومتری شمال غرب مشهد جاده ی طرقبه روستای گلستان جاده ی ازغد سمت چپ جاده ی مایان روستای مایان سفلی.
قبرستان تاریخی مایان وسطی:15 کیلومتری غرب مشهد جاده ی طرقبه روستای گلستان جاده ی ازغد سمت چپ روستای مایان وسطی.
قبرستان تاریخی گراخک:22 کیلومتری شمال غرب مشهد شاندیز جاده ی دولت آباد روستای گراخک کوچه ی مقابل نانوایی 500 متر.دراین روستا دوقبرستان تاریخی وجوددارد.
قبرستان تاریخی عاشقان:20 کیلومتری شمال غرب مشهد کیلومتر 10 جاده سنتو سمت راست به طرف شهرتوس 150 متری شمال غرب روستای عاشقان دوره ی تیموری.
قبرستان تاریخی مارشک:63 کیلومتری شمال مشهد جاده ی کلات جاده یکارده انتهای روستای مارشک به طرف کریم آباد .دراین قبرستان یک بنای تاریخی معروف به مقبره ی خان ها وجوددارد.
قبرستان تاریخی قلعه چراخ: 24 کیلومتری جنوب مشهد جاده ی قدیم نیشابور جاده ی ده غیبی 4 کیلومتری جنوب روستای عارفی انتهای دره جنوب قلعه چراغ .این قبرستان فاقدسنگ قبرمی باشد.
قبرستان تاریخی تبادکان (سیدها):40 کیلومتری شمال شرق مشهد ال تیمور جاده یامرغان روستای تبادکان درسال های اخیر پنج سنگ مزار درقبرستان این روستا شناسایی شد.

مدرسه ها ی تاریخی
جویندگان زیادی به واسطه بارگاه ملکوتی حضرت رضا (ع) جهت تحصیل علم به مشهد می آمدند.به همین دلیل مدارس قدیمی به خصوص دردوره ی صفویه دراطراف حرم ساخته شد.برخی ازاین مدارس به مرور باتوسعه ی حریم حرم جزو مجموعه ی حرم قرارگرفت. امادردهه های اخیر به دلیل گسترش طرح های عمرانی حرم وخیابان های اطراف ایم مدارس تخریب شدند مانند :مدرسه های بالاسر بهزادخان (حاج حسن خان)باقریه نواب میرزاعلی نقی سعدالدین خیرات خان ونیزبخش عمده ای ازمدرسه ی میرزاجعفر ملاحظه می کنیدکه عوامل تخریب یادگارهای تاریخی فقط جنگ وبلایای طبیعی نیست.مدرسه های باقی مانده ای که تا کنون ازحمله بولدوزرها جان سالم به دربردند عبارتند از:
مدرسه ی عباسقلی خان:بست پایین ابتدای خیابان نواب سمت راست درجریان توسعه ی حریم حرم طی یک اقدام بی سابقه بنای عظیم ایوان سردرآن چندین متربه عقب انتقال داده شد.قرن 11 ق.
مدرسه ی پریزاد:مجاور حرم امام رضا (ع)توسط خانم پریزاد ازنوادگان خواجه ربیع وندیمه ی گوهرشاد درسا 823 ق.ساخته شد.
مدرسه ی دودر:درمجاورت حرم امام رضا (ع) مقابل مدرسه ی پریزاد درسال 843 ق. دردوران شاهرخ تیموری به همت غیاث الدین خواجه بهادر ساخته شد.زیرگنبد مدرسه مقبره ی یوسف خواجه بانی مدرسه قراردارد.
مدرسه ی علمیه ی ازغد:25 کیلومتری غرب مشهد جاده ی طرقبه روستای گلستان جاده ی ازغد کیلومتر 20 روستای ازغد.

خانه های تاریخی
خانه های مسکونی وساختمان های عمومی تاریخی که درذیل معرفی شده به لحاظ قدمت واعتبار ازاهمیت فراوانی برخوردار بوده وبیشتر آن ها توسط سازمان میراث فرهنگی صنایع دستی وگردشگری به ثبت رسیده وغالبا مسکونی وغیرقابل بازدید هستند.این خانه ها مربوط به دوره های قاجاروپهلوی است وبه طورمتوسط بین 60 تا 120 سال قدمت دارند.دراین میان خانه های ملک ومستوفی ازجمله مهم ترین آن هاست.درجریان طرح های عمرانی آستان قدس رضوی وشهرداریفقط در 6 سال گذشته بیش از 20 خانه ی تاریخی درمرکز شهر تخریب شده وازلیست حذف گردیده است.
خانه ی ملک:خیابان ارگ سه راه جم منزل حاج حسیم ملک پسر ملک التجار واقف مشهورخراسان وی یکی ازثروتمندترین مردان ایران درصدسال گذشته محسوب می شود.اودرجوانی برای اداره ی املاک ومستغلات پدرش حاج کاظم ملک التجاربه مشهد آمد.حاج حسینملک سال ها اجاره دار املاک ومستغلات آستان قدس رضوی نیز بوده است.درحال حاضر خانه ی وی به عنوان مرکزآموزش هنرهای سنتی وگردشگری مورد استفاده است.دوره ی قاجار.
خانه ی تابستانی ملک:انتهای بلواروکیل آباد تفرجگاه وکیل آباد .این خانه درمیان املاک شخصی وی قرارگرفته ومجسمه ی برنزی اوهنوز درکنارورودی خانه مقابل استخر خودنمایی می کند.درکنار آن به فاصله 50 مترخانه ی دیگری وجودداردکه متعلق به خدمه وکارگران وی بوده است.
خانه ی دخترملک:خ آخوند 20 کوچه ی افروغ پلاک 41 دوره ی پهلوی.
خانه ی طلایی:میدان طبرسی نبش کوچه نوغان 3 دوره پهلوی اول.
خانه ی داوری:خیابان خسروی کوچه پاساژ خیام پلاک 2 دوره ی پهلوی.
خانه ی ظریف:خیابان ارگ کوچه ی شاهین فر بن بست جهام د.ره ی پهلوی اول.
خانه ی نوریان:کوچه ی خامنه ای مقابل بوستان محلی دوره پهلوی اول .
خانه ی قدیمی:خیابان چمران چمران 2 پلاک 113
خانه ی قدیمی:خیابان چمران نبش چهارراه گلستان غربی.
خانه ی قدیمی:خیابان چمران نبش چمران 9 پلاک 163
خانه ی قدیمی:خیابان چمران داخل چمران 11 پلاک 26.
خانه ی قدیمی:خیابان چمران نبش چمران 10 پلاک 118.
خانه ی قدیمی:خیابان چمران بین چمران 9 و11 پلاک 59.
خانه ی قدیمی:خیابان چمران بین چمران 7و9 پلاک 155.
خانه ی قدیمی:ابتدای خیابان ارگ کوچه ی سجادیه پلاک 6
خانه ی قدیمی:ابتدای خیابان ارگ کوچه ی سجادیه پلاک8
خانه ی قدیمی:ابتدای خیابان ارگ کوچه ی سجادیه پلاک32
خانه ی قدیمی:ابتدای خیابان ارگ کوچه ی سجادیه پلاک11
خانه ی قدیمی:ابتدای خیابان ارگ کوچه ی شاهین فر پلاک121
خانه ی قدیمی:ابتدای خیابان ارگ کوچه ی سجادیه پلاک 7
خانه ی قدیمی:ابتدای خیابان ارگ کوچه ی سجادیه نبش سجادیه 3
خانه ی قدیمی:ابتدای خیابان ارگ کوچه ی سجادیه مقابل پلاک46
خانه ی قدیمی: خیابان ارگ بلوارمدرس مدرس 6 پلاک 90
خانه ی قدیمی:ابتدای ارگ خیابان گلستان نبش جنت 6 پلاک 15
خانه ی قدیمی:ابتدای ارگ خیابان گلستان نبش جنت6 نبش کوچه زرافشان.
خانه ی قدیمی:میدان ده دی امام خمینی 34 داخل کوچه پلاک 17
خانه ی قدیمی:ضلع جنوبی میدان ده دی انتهای کوچه ی حسینیه پلاک 20
خانه ی قدیمی:چهارراه لشکر خیابان بهار پلاک 309
خانه ی قدیمی:میدان سعدی حاشیه ی میدان اول سناباد
خانه ی قدیمی:میدان سعدی بین سناباد 1و3 پلاک 67
خانه ی قدیمی:خیابان سعدی سعدی 7 پلاک 92
خانه ی قدیمی: خیابان سعدی سعدی 3 منزل روبرو
خانه ی قدیمی:خیابان سعدی سعدی 5 در مقابل پلاک 132 شهیدی
خانه ی قدیمی:خیابان دانشگاه کوچه ی اسرار پلاک 17
خانه ی قدیمی:خیابان دانشگاه کوچه اسرار 5 پلاک 77
خانه ی قدیمی:خیابان دانشگاه دانشگاه 16 کوچه سلسبیل پلاک 22
خانه ی قدیمی:حاشیه ی خیابان دانشگاه مقابل برج آلتون پلاک 274
خانه ی قدیمی:نبش چهارراه دکترا پلاک 4 پشت کتابفروشی فلسطین
خانه ی قدیمی:خیابان خسروی نو کوچه ی سرشور27 پلاک 142
خانه ی قدیمی:خیابان خسروی نو کوچه ی سرشور27 پلاک 24
خانه ی قدیمی:خیابان خسروی نو کوچه ی سرشور27 پلاک 49
خانه ی قدیمی:خیابان خسروی نو کوچه ی سرشور27 پلاک 110
خانه ی قدیمی:خیابان خسروی نو کوچه ی سرشور24 پلاک 220
خانه ی قدیمی:خیابان خسروی نو کوچه ی سرشور20 پلاک254
خانه ی قدیمی:خیابان سنایی 11 کوچه ی صنوبر پلاک 4
خانه ی قدیمی:خیابان سنایی 11 کوچه ی صنوبر 1 پلاک 6
خانه ی قدیمی:خیابان سنایی 11 کوچه ی حکمت پور مقابل پلاک 89
خانه ی قدیمی:خیابان امام رضا (ع)5 (کوچه ی چهنو)پلاک 74
خانه ی قدیمی:خیابان امام رضا (ع)5 (کوچه ی چهنو)پلاک 147
خانه ی قدیمی:خیابان امام رضا (ع)5 (کوچه ی چهنو)پلاک 212
خانه ی قدیمی:سه راه ادبیات خیابان اسدزاده 6 پلاک 73
خانه ی قدیمی:سه راه ادبیات خیابان اسدزاده 6 آخرکوچه پلاک 63
خانه ی قدیمی:فلکه تختی خیابان صاحب الزمان 2 پلاک 117
خانه ی قدیمی:فلکه ی دروازه قوچان سنایی 2 سمت چپ پلاک 173
خانه ی قدیمی:خیابان آخوندخراسانی 19 پلاک 133
خانه ی قدیمی:خیابان توحید کوچه ی زردی جنب هنرستان چراغچی
خانه ی قدیمی:خیابان پاسداران 8 حاشیه خیابان پلاک 128
خانه ی قدیمی:خیابان پاسداران پاسداران 4 سمت راست پلاک 9
خانه ی قدیمی:خیابان پاسداران1/4 سمت راست پلاک 5
خانه ی موسوی:خیابان پاسداران1/4 سمت چپ پلاک 22
خانه ی موسوی:بلواروحدت 21 کوچه ی کشمیری ها پلاک 17 دوره ی پهلوی اول
خانه ی لگزایی:خیابان ارگ خیابان جنت پارکینگ شهرداری دوره ی پهلوی اول
خانه ی فولادی:میدان امام رضا(ع)پلاک 158 دوره ی پهلوی اول
خانه ی قریشی:خیابان دانشگاه ساختمان اموراداری دانشکده ی علوم پزکی
خانه ی مجیدنیا:خیابان آخوندخراسانی 20 پلاک 1 دوره پهلوی
خانه ی احمدیان:خیابان آزادی نوغان 4 پلاک 4 دوره اول پهلوی اول
خانه ی پیشه وران:خیابان خسروی کوچه ی سه شهید پلاک 42 دوره ی پهلوی اول
خانه ی بنی هاشمی:خ دانشگاه 15 پلاک های 28 و29 دوره پهلوی اول
خانه ی دکترسالاری:خیابان پاسداران نبش پاسداران 1/4 پلاک 58
خانه قدیمی داودی:خیابان توحید دوره ی قاجار
خانه قدیمی امیری: خیابان نواب صفوی 9 پلاک 351 دوره ی قاجار
خانه ی قدیمی اکبرزاده:خ آزادی کوچه ی ساسان پلاک 49 دوره قاجار
خانه ی قندی(حسینی):میدان شهدا خیابان توحید6 دوره ی پهلوی اول
خانه ی قدیمی زرین زاده:خیابان نواب صفوی11 پلاک 6 دوره ی قاجار
خانه ی قدیمی وهاب زاده:خیابان آخوندخراسانی 9 دوره ی قاجار
خانه ی قدیمی عمادتربتی:خیابان دانشگاه کوچه باغ سنگی پلاک 65
خانه ی زرعی:خیابان آیت ا... شیرازی کوچه ی ملاهاشم کوچه ی حمام برق پلاک 1/29دوره پهلوی
خانه ی امینی:پنجراه پایین خیابان بلواروحدت وحدت 13 پلاک 215 دوره ی پهلوی اول
خانه ی قدیمی: میدان بیمارستان امام رضا(ع)ابن سینای 1 جنب مجتمع پزشکان کیمیا پلاک 2+11
خانه ی موسوی:خیابان آزادی آزادی 3 کوچه ی شهیدرامین محمدزاده روبروی پلاک 72 دوره ی پهلوی
خانه ی محمدی:خیابان نواب صفوی کوچه ی عباسقلی خان کوچه ی محمدیه کوچه رکابی پلاک 99 دوره پهلوی
خانه ی سالاری:چهارراه شهدا آرامگاه نادرشاه نبش کوجه ی خوراکیان دوره ی پهلوی اول
خانه ی جواهری:خیابان اندرزگو کوچه ی سرشور 13 پلاک 211 دوره پهلوی اول
خانه ی خان منش:ابتدای خیابان ارگ روبروی سازمان آموزش وپرورش نبش کوچه ی سجادی دوره پهلوی اول
خانه ی حسن زاده:خیابان شاهین فر کوچه ی جهان بخت کوچه ی عرفانی پلاک 10 دوره پهلوی اول
خانه ی توکلی زاده:فلکه ی سراب بین خیابان سعدی 18و20 پلاک 49 دوره پهلوی اول
خانه ی صاحب علم:خیابان خسروی بازارسرشور 14اولین منزل سمت چپ پهلوی اول
خانه ی موسوی نژاد:میدان شهدا کوچه ی حاج آقاجان جنب هتل غدیر دوره پهلوی اول
خانه ی یزدان پرست:بلواروحدت وحدت 21 کوچه ی تکیه ی داروغه کوچه ی کشمیری ها پلاک 4 دوره ی پهلوی اول
خانه ی سبزواری زاده:چهارراه شهدا خیابان شیرازی 11 انتهای کوچه دوره ی پهلوی اول
خانه ی شیخ الاسلامی:میدان شهدا سمت خواجه ربیع کوچه ی هاشمی نژاد پلاک 29 دوره ی قاجار
خانه ی قدیمی موسوی:خیابان امام رضا (ع) نرسیده به فلکه آب کوچه ی کربلا دوره ی قاجار.
خانه ی قدیمی غفوری:خیابان نواب صفوی کوچه ی عباسقلی خان پلاک 85 دوره ی پهلوی
خانه ی قدیمی سیدان:بلوار وحدت وحدت 21 کوچه ی صفارشاهرودی کوچه ی غلام حیدر پاک سید بلوک دوم دوره قاجار
خانه ی قدیمی وطن چی:خیابان خسروی جنب سرای عروس طبقه ی دوم کاخ عروس ودفترثبت اسناد دوره ی قاجار.
خانه ی قدیمی کاظم زاده:اوایل خیابان خسروی بعدازدومین کوچه ی فرعی حاشیه ی خیابان دوره ی قاجار.
خانه ی مسکونی علیزاده:خیابان رجایی کوچه ی شوکت الدوله پلاک 4 دوره ی پهلوی
خانه ی دکترحشمت اعتمادی:خیابان آزادی نبش چهارراه خسروی کوچه ی شهیدمهاجر وپسران پلاک 719 دوره پهلوی اول.
خانه ی قدیمی مسکونی تفتی:فلکه ی سراب کوچه ی قائم مقامی پلاک 3 دوره ی قاجار.
خانه ی مسکونی سزاوارسیدی:چهارراه لشکر خیابان ملک الشعرای بهار 25 (فرخی) سمت راست نبش کوچه اول جنب هنرستان متقیان پلاک 37
خانه ی قدیمی مسکونی کرمانی:حاشیه ی نواب صفوی 11 پلاک 132 دوره ی قاجار
خانه ی قدیمی مسکونی بلخاست:خیابان نواب صفوی بلخاست:خیابان نواب صفوی 11 کوچه ی باغ حسن پلاک 11 دوره ی قاجار
خانه ی قدیمی عباسیان حسینی:خیابان اندرزگو بازار سرشور سرشور3 دوره ی قاجار
خانه ی قدیمی اردکانی (دولابیان)بلوتروحدت وحدت 21 کوچه صفارشاهرودی پلاک 27 دوره ی قاجار
خانه ی مستوفی(فرهنگ سرای بهشت):دروازه طلایی جنب بنیادشهید منزل استاندارقدیم خراسان دوره پهلوی اول.
خانه ی قدیمی داروغه (حسینیه شورک):خیابان نواب صفوی راسته ی حوض مسگران کوچه ی داروغه پلاک 8 دوره ی قاجار
خانه ی قدیمی کوزه کنانی(حسینیه ی فروشانی):خیابان آیت اهه شیرازی کوچه ی چهارباغ کوچه ی پنجه جنب حسینیه ی کویتی ها دوره ی قاجار.
خانه ی قدیمی اردمه:23 کیلومتری جنوب مشهد انتهای سیدی جاده ی مغان داخل روستای اردمه کنار رودخانه دوره ی پهلوی.
خانه ی قدیمی متروکه اردمه:23 کیلومتری جنوب مشهد انتهای سیدی جاده ی مغان قبل ازروستای اردمه سمت چپ زیرجاده دوره ی پهلوی.
خانه قدیمی شاندیز:15 کیلومتری شمال غرب مشهد قبل ازفلکه ی سوم شاندیز پلاک 240 این بنا دراختیار شبکه ی بهداشت است دوره ی پهلوی.
خانه ی قدیمی قریشی:31 کیلومتری شمال مشهد جاده ی کلات جاده ی کارده دوراهی معین آباد روستای اندروخ قریشی ازارباب های معروفی بوده که املاکش تا منطقه ی مارشک وکریم آباد ادامه داشته است دوره پهلوی.
خانه ی حکیم ابوالقاسم فردوسی:15 کیلومتری شمال مشهد جاده ی کلات نبش دوراهی کارده روستای پاژ(فاز)دربلندترین نقطه ی روستا خانه ی منسوب به فردوسی قرارگرفته است.
خانه ی قدیمی باغ چهاربرج توس:15 کیلومتری شمال غرب مشهد کیلومتر ده جاده ی سنتو سمت راست به طرف شهرتوس قبل ازپل کشف رود سمت چپ روستای چهاربرج دوره ی قاجار.
نمای قدیمی خانه ی کمالی:خیابان ارگ تقاطع خسروی دوره ی قاجار.
نمای خانه ی احمدی:خیابان آخوندخراسانی نبش کوچه یارگ دوره ی پهلوی اول
نمای خانه ی قهرمان پور:خیابان آزادی کوچه ی مخابرات پلاک 92 دوره ی پهلوی اول
نما ی مطب اسکندری:خیابان ارگ نبش کوچه ی آسیا دوره ی پهلوی اول.
نما ی مطب دکتر شیبانی:خیابان ارگ نبش خیابان سعدی دوره پهلوی اول.
نمای مطب دکترضیایی:تقاطع خیابان ارگ وخسروی ضلع شمالی خیابان خسروی دوره ی پهلوی.
نمای انبارکمالی:خیابان ارگ نبش چهارراه سعدی طبقه ی بالای لوازم ورزشی تخت جمشید دوره ی پهلوی اول.
نمای گرمابه سعدی:گنبدسبز کوچه ی خامنه ای دوره ی پهلوی اول.
نمای سرای عروس:خیابان خسروی بین چهارطبقه وجهارراه خسروی دوره ی پهلوی اول.
نمای قدیمی سردراداره ی گمرک:چهارراه مقدم طبرسی داخل اداره ی کل گمرکات خراسان رضوی
نمای قدیمی بدنه ی خیابان نواب صفوی:خیابان نواب صفوی حدفاصل حرم تا میدان عدالت بین نواب 2 و4 دوره ی قاجار.
نمای قدیمی سرای فولادکار:نبش نواب صفوی 10 دوره ی قاجار.
نمای قدیمی بدنه ی کوچه ی سینماآسیا:خیابان آخوندخراسانی 9 طبقه ی دوم سرتاسرکوچه سمت چپ مربوط به دوره ی قاجاراست.
سرای حاج جواد:خیابان نواب صفوی 13 دوره ی صفوی.
سرای عزیزاله اف:بست پایین حاشیه ی حرم امام رضا (ع)کوچه ی عباسقلی خان ساختمان قدیمی سه طبقه ی چوبی این بنا درسال 1347 ق توسط حاج غلام حسین سالم مشهدی به عنوان تجارت خانه ساخته شدکه دربین مردم مشهدبه بوتیک افغان معروف است ودرآن لباس های خارجی مستعمل به فروش می رسددوره ی پهلوی اول.
ساختمان های عمومی قدیمی
هتل پارس :خیابان ارگ مقابل باغ ملی دوره ی پهلوی
دارایی مشهد:خیابان ارگ سه راه جم دوره ی پهلوی دوم.
شهرداری مشهد:ضلع جنوبی میدان شهدا دوره ی پهلوی دوم.
کنسولگری پاکستان:خیابان ارگ مقابل باغ ملی.
شبکه ی بهداشت شماره 3 مشهد:خیابان آخوندخراسانی20 سمت راست
بازاررضا:حرم مطهر رضوی فلکه ی آب.به دستورولیان استاندار قدیم خراسان ساخته شده توسط آلمان هاست دوره ی پهلوی دوم.
ساختمان مدیریت بیوتکنولوژی:چهارراه بی سیم جهاد4 دوره ی پهلوی.
ساختمان اداری آستان قدس رضوی:نبش چهارراه شهدا دوره ی پهلوی .
ساختمان مربوط به آستان قدس رضوی:چهارراه نخریسی جنب کارخانه یخ اطراف این بنا درختان کاج کهن سال بسیاری به چشم می خورد دوره ی پهلوی.
ساختمان قدیمی گمرک مشهد:چهارراه مقدم طبرسی اداره ی کل گمرکات خراسان رضوی دوره پهلوی اول.
ساختمان قدیمی پادگان ارتش:بلوارعدل خمینی خیابان ثامن الاائمه داخل منطقه ی نظامی لشکر 77 پیروز خراسان دوره ی پهلوی.
ساختمان تاریخی مقابل سیلوی گندم:خیابان طبرسی چهارراه سیلو ابتدای بلواررسالت مقابل رسالت 7 .این ساختمان درحال حاضر دراختیاربانک مل یشعبه غلات است.دوره ی پهلوی
ساختمان های تاریخی بیمارستان امام رضا (ع):خیابان ابن سینای شرقی میدان امام رضا (ع)دوره ی پهلوی اول.
بیمارستان آمریکایی ها:خیابان آزادی مقابل آزادی 9 درحال حاضر اداره ی کل بهزیستی استان خراسان رضوی است.دوره ی پهلوی
بیمارستان فوق تخصصی دکترشریعتی:2 کیلومتری غرب مشهد انتهای بلوار وکیل آباد ابتدای جاده ی طرقبه امام رضا (ع)3 سمت راست 500 متر خیابان نیاوران شامل چهاربنای بسیاربزرگ ومستقل دوره ی پهلوی اول.
دبیرستان فیوزات:ابتدای خیابان ارگ ابتدای کوچه ی سجادیه سمت راست این بنا درسال 1328 شمسی توسط فردی ازاهالی آذربایجان ساخته شد.
هنرستان شهیدبهشتی:میدان تقی آباد.این هنرستان درسال 1315 شمسی تحت عنوان هنرستان صنعتی مشهد تاسیس شد.دوره ی پهلوی اول.
کارخانه ی یخ:خیابان فداییان اسلام چهارراه نخریسی جنب کارخانه ی نخریسی دوره ی پهلوی.
سیلوی گندم مشهد:خیابان طبرسی چهارراه سیلو ابتدای بلواررسالت.این ساختمان عظیم توسط روس ها دردوره ی پهلوی ساخته شده است.
ایستگاه راه آهن مشهد:بلوارراه آهن ایستگاه راه آهن این ساختمان توسط آلمانها دردوره ی چهلوی ساخته شده است.
سینمامولن روژ:میدان ده دی کوچه ی فرخی 2 دوره پهلوی.
سینمادیاموند(هویزه):خیابان دانشگاه چهارراه دیاموند دوره ی پهلوی.
سینماشهرزاد:بین سه راه جم ومیدان ده دی.این ساختمان توسط آلمان ها ساخته شده ودرحال حاضر اداره ی هلال احمر می باشد.دوره ی پهلوی دوم.لازم به ذکراست که ساختمان ایستگاه راه آهن مشهد وساختمان سیلوی گندم وهم چنین سینما دیامونددرزمان ساختشان هرکدام درنوع خودبزرگترین درخاورمیانه محسوب می شده اند.

کاخ ها وباغ ها
کاخ شاه:بلوارملک آبادداخل باغ ملک آباد.درسال های اول انقلاب اسلامی به عنوان موزه شامل وسایل وتابلوهای خارجی داخل کاخ واتاق کار پهلوی باشیشه های آبی برای بازدید عموم آزاد بودامادرحال حاضر دراختیار آستان قدس رضوی است.
کاخ بیلدر:3 کیلومتری غرب مشهد جاده ی طرقبه سمت راست جاده ی بیلدر این کاخ دراختیارآستان قدس رضوی است.
کاخ اسدالله علم:ضلع غربی میدان ملک آباد.دراختیارنیروی انتظامی است.
کاخ نوچاه :3 کیلومتری غرب مشهد انتهای بلوار وکیل آباد ابتدای جاده ی طرقبه امام رضا(ع)3 سمت راست500 متر خیابان نیاوران بعدازبیمارستان فوق تخصصی دکترشریعتی ابتدای ورودی روستای نوچاه سمت چپ بنایی وجودداردکه درمحل به نام کاخ نوچاه معروف است.بازدیدازآن مقدورنیست این خانه متعلق به مرحوم توکلی زاده بوده است دوره ی پهلوی.
باغ امام رضا(ع):ابتدای جاده ی قدیم قوچان بعدازپل روس ها حاشیه ی سمت چپ بلوار.
باغ سرهنگ فاتح:جاده ی قدیم قوچان مهدی آباد حاشیه ی جاده دراین باغ که روبه تخریب است عمارتی مربوط به دوره ی پهلوی وجوددارد.
باغ خونی(باغ روس ها/باغ چشمه):خیابان تهران کوچه ی عنصری.خونی به معنی چشمه است ونام این باغ از چشمه ی داخل آن گرفته شده است.این باغ مقرفرماندهی کلنل محمدتقی خان پسیان حاکم پیشین خراسان ویکی ازنقاطی بوده که روس ها صدسال پیش درسال 1291 ش حرم امام رضا (ع)راباتوپ های قلعه کوب شرپنل موردحمله قراردادند.هنوزدرنقاطی ازایوان نقاره خانه ی حرم روی محل اصابت باخط زرد نوشته شده جای گلوله این باغ هم اکنون دراختیارنیروی انتظامی است وبازدید ازآن به سادگی امکان پذیر نیست دوره ی قاجار.
باغ ملی:خیابان ارگ حدفاصل چهارطبقه وسه راه جم این باغ درمحل ارگ مشهدبوده وقنات رکن آباد ازآن عبور می کرده است.درگذشته قسمتی از باغ خانه ی حاج حسین ملک بوده که درسال 1345 شمسی به شهرداری واگذارگردید دوره ی پهلوی اول.
باغ ملک آباد:حدفاصل میدان پارک میدان تلویزیون.این مکان ازمشهورترین باغ های آستان قدس رضوی است که درسال 1315 ش بامحوروستای ملک آباد شکل گرفت.تا سال ها محل تولیت های آستان قدس رضوی بود.درزمان پهلوی دوم کاخی در آن جا ساخته شدکه بعدازانقلاب به موزه تبدیل گردید اماپس ازچندسال تعطیل شد.درحال حاضر محل تولیدمیوه وگل وگیاه است.

آسیاب ها
آس وسیله ای برای آردکردن غلات بوده است .آسی که به کمک دست می چرخیده دست آس بانیروی بادبه حرکت درمی آمده آس باد واگربه کمک آب به چرخش می آمده آسیاب نام داشته است.آسیاب ها درمسیررودخانه ها وقنات ها قرارداشته است.برای پیداکردن آن مسیرهای آب رادنبال کنید.درگذشته برای کمک گرفتن ازنیروی آب درروستاهایی که دارای جریان آب دائمی بودند آسیاب های متعددی می ساختند.دربالای این آسیاب ها تنورهایی می ساختند ویا تعدادزیادی سنگ بزرگ رابه صورت گردوتوخالی می تراشیدندوآن ها رابه صورت یک استوانه ی شیب داربه گونه ای میچیدند که حفره ی داخل آن ها درامتدادهم قرارگرفته ودرآن یک کانال آب تشکیل شود.اختلاف فشاروجریان آب دربالا به اضافه ی وزن آب درکانال سنگی باعث میشد پروانه ی چوبی درپایین که محوران به سنگ آسیاب متصل بود به چرخش درآید.باگذشت زمان اکثراین آسیاب ها به شدت تخریب شده است.درمیان آسیاب زشک درمقایسه بادیگرآسیاب ها سالم ترمانده است.
آسیاب ده بار:20 کیلومتری غرب مشهد طرقبه روستای ده بار.
آسیاب مغان:28 کیلومتری جنوب مشهدانتهای سیدی روستای مغان.
آسیاب کنگ:27 کیلومتری غرب مشهد طرقبه روستای کنگ.
آسیاب مجد:28 کیلومتری جنوب غرب مشهد انتهای سیدی جاده ی مغان بعد ازتقاطع پرنواز روستای مجد.
آسیاب تجر:27 کیلومتری جنوب غرب مشهد انتهای سیدی جاده ی مغان بعدازتقاطع پرنواز روستای تجر.دراین روستا درآسیاب وجوددارد.
آسیاب مایان:13 کیلومتری غرب مشهد جادهی طرقبه روستای گلستان جاده ی ازغد روستای مایان
آسیاب کنویست:10 کیلومتری شرق مشهد بلوارحر جاده ی کنویست ضلع جنوبی روستای کنویست دوره ی پهلوی اول.
آسیاب رباط طرق:جنوب مشهداوایل جاده ی قدیم نیشابور سمت راست بعدازرباط طرق کنارنهرآب.
آسیاب جاغرق:12 کیلومتری غرب مشهد طرقبه روستای جاغرق خلاف جهت آب 50 متربعدازرستوران نسیم آبشار سمت چپ رودخانه سنگ رویی واتاق آبریز آن هنوز پابرجاست.
آسیاب مارشک:63 کیلومتری شمال مشهد جاده ی کلات جاده ی کارده جاده ی مارشک جاده ی بلغور یک کیلومتر یمارشک 50 متری حاشیه ی راست جاده.بقایای این سنگ آسیاب که در اکثر سنگ های آن به تاراج رفته به چشم می خورد.
آسیاب زشک:38 کیلومتری شمال غرب مشهد شاندیز روستای زشک 8 کیلومتر خلاف جهت رودخانه بعد ازدوآبی چشمه قل قلی سمت راست رودخانه ی بزرگ.حاشیه ی چپ رودخانه قرارگرفته است.چون مانند خانه های روستایی با سنگ خشکه چین ساخته شده ممکن است متوجه آن نشوید.
آسیاب سلطان آباد:27 کیلومتری جنوب غرب مشهد کیلومتر 70 جاده ی نیشابور سمت چپ 5 کیلومتر جاده ی فرعی دو کیلومتری شرق روستای سلطان آبادنمک دوره ی قاجار.
آسیاب سرآسیاب:13 کیلومتری شمال غرب مشهد جاده ی شاندیز روستای سرآسیاب .دراین روستا سه آسیاب وجودداشته است.به همین علت به سه آسیاب معروف بوده که به مروربه سرآسیاب معروف بوده که به مروربه سرآسیاب تغییرنام داده است.بقایای یکی ازآسیاب ها کنارقنات کال سرخ به چشم می خورد.
آسیاب های رضوان:28 کیلومتری شمال مشهد جاده ی کلات جاده ی کارده روستای معین آباد جاده ی خوش هوا روستای رضوان کنارامامزاده بقایای این آسیاب به چشم می خورد.اهالی به آن آسیاب دهنه می گویند.آسیاب درگری نیز دراین روستا روی بلندی قرارداردکه به آن آسیاب کمرگفته می شود.
آسیاب شاندیز:کیلومتر 18 شمال غرب مشهد انتهای شاندیز ازکنار آبشارمصنوعی جاده ی سمت چپ به طرف پایین رودخانه پشت رستوران ارگ شاندیز 500 متربه سمت جریان آب 50 متربعدازاستخرآب سمت راست رودخانه .بقایای مخروبه ای ازاین آسیاب به چشم می خورد که اهالی آن رابه نام آسیاب رضاکرومی شناسند.دراین منطقه چندین آسیاب دیگرنیزوجوددارد که در سال های اخیر تخریب شده است.
آب انبار حوض انبار یخدان
درگذشته که آب لول کشی وجودنداشته درمکان هایی که رودخانه ی دائمی نبوده است.برای ذخیره ی آب مخازن بزرگی درزمین حفروکف آن راباسنگ وملات ساروج ایمن سازی کرده وروی آن گنبدی می ساختند.درنقاط گرمسیر بادگیرهایی نیز بالای آن ساخته می شدتاآب راخنک نگه داردوبرای دسترسی به آب راه پله ای تعبیه می شد.درآب انباروقتی ازپل ها پایین می رویدبایک شیرآب مواجه می شویدکه پشت آن یک دیواراستوشمابه منبع آب دسترسی نداریدامادرحوض انبار که حجم ومعماری کوچک تری نیزدارد مستقیم به حوضچه ی آب دسترسی دارید.
آب انبارها ازرودخانه ها وقنات تغذیه می شده است وحوض انبارها ازنزولات جوی درکنار کاروان سراها نیزبه طورمعمول آب انبارساخته می شده است.دریخدان هادرفصل سرما برف رادرحوضچه ای گودریخته ومی کوبیدندوروی آن آب می ریختندتادرطول شب یخ زده ویخ متراکمی شکل بگیرد.روی یخدان نیزگنبدی مخروطی شکل بنامی شدتاازتابش خورشیدوبادوباران محفوظ بماند.
آب انبارتپل محله:چهارراه شهدا خیابان آزادی بعدازهتل الغدیر سمت راست درون بافت قدیم حدفاصل مسجدمروی ها ومیدان تپل محله.
آب انبار تاریخی گلستان:5 کیلومتری غرب مشهد جاده ی طرقبه روستای گلستان مقابل امامزاده یاسروناصر دوره پهلوی اول.
آب انبار چهل پایه:خیابان خسروی نو بازارفرش جنب مسجدملاحیدر واقف آن مومن السلطنه یکی از خدمه های شاه عباس بوده است.چون این آب انباردارای چهل پله بوده به آن چهل پله می گفتندکه به مروربه چهل پایه تغغیریافته است دوره ی صفوی.
آب انبار چهل حجره:12 کیلومتری شمال غرب مشهد جاده ی قدیم قوچان کال زرکش سمت راست 500 متر فرعی سمت چپ یک کیلومتر روستای چهل حجره این آب انبارتنهاآب انباربادگیردارمشهداست.
آب انباررباط ویرانی:10 کیلومتری شمال غرب مشهد جاده ی شاندیز روستای ویرانی 500 متری جاده جنب رباط ویزانی دوره ی صفوی.
آب انباررباط جهان آباد:38 کیلومتری جنوب شرق مشهد یک کیلومتری شمال غرب روستای داشخانه درمجاورت روستای متروکه ی جهان آباد.
آب انبارشریف آباد:42 کیلومتری جنوب مشهد جاده ی نیشابور شهرملک آباد جاده ی بزوشک روستای شریف آباد جنب رباط شریف آباد.
آب انباررباط کلمبه :42 کیلومتری جنوب مشهد جاده ی نیشابور انتهای آزادراه باغچه شهرملک آباد جاده ی بزوشک 2 کیلومتری غرب روستای بازه حوض علیا درمجاورت رباط کلمبه دوره ی صفوی.
آب انباررباط فخرداود:65 کیلومتری جنوب مشهد جاده ی نیشابوربعدازشهرک بینالود سمت راست 500متری جاده روستای فخرداود مقابل ورودی رباط فخرداود.
آب انباررباط علاقه بند:60 کیلومتری جنوب مشهد جاده ی نیشابور شهرملک آباد جاده ی بزوشک بعدازده سرخ 3 کیلومترقبل ازبزوشک کناررباط علاقه بندحاشیه ی چپ جاده واقع شده است.
آب انبارقفل گرها:ابتدای خیابان تهران سمت چپ کوچه ی عیدگاه کوچه ای که ازسمت حرم به موازات بازاررضا(ع)امتذاذدارد.مقابل تکیه ی قفل گرها ورودی این آب انبار توسط مغازه ی سجاده وتسبیح فروشی مسدودشده است.
حوض انبار تاریخی طرق:5 کیلومتری جنوب مشهدابتدای جاده ی قدیم نیشابور سمت راست روستای طرق جنب کاروان سرای طرق دوره ی قاجار.
حوض انبار تاریخی اردمه : 13 کیلومتری جنوب غرب مشهد انتهای سیدی جاده ی مغان دوراهی مجد سمت چپ حاشیه ی راه آسفالت کناردرخت توت.
حوض انبار میرزاعرب:55 کیلومتری شرق مشهد جاده ی سرخس شهررضویه 9 کیلومتری شمال شرق روستای قرقروک دوره ی صفوی.
حوض انبار کله:خیابان امام رضا(ع)5 (کوچه ی چهنو) سمت راست درکناراین حوض انبارکتیبه ای مربوط به ناصرالدین شاه برروی دیوارنصب گردیده است دوره ی قاجار.
حوض انباربرجی:فلکه ی آب اول خیابان تهران امام رضا(ع)2(کوچه ی کربلا)سه راهی سمت راست.کف این آب انباربه دستورشیخ بهایی مرمت شده است دوره صفوی.
حوض انبارهای تخته مایان:13 کیلومتری غرب مشهد جاده ی طرقبه جاده ی ازغد روستای مایان دوره صفوی.
یخدان تاریخی چهاربرج:13 کیلومتری شمال غرب مشهد کیلومتر 10 جاده ی سنتو سمت راست قبل ازپل کشف رود سمت چپ روستای چهاربرج جاده ی شاه فیل.یک کیلومتر سمت چپ.دربدنه ی آن ازچوب استفاده شده است دوره ی قاجار.

قنات ها
قنات اختراع ایزانیان است.هدف آن انتقال آب های زیرزمینی بدون نیازبه نیروی مکانیکی است که بااستفاده ازنیروی جاذبه ی زمین آب به سطح آورده می شود.طولانی ترین قنات دنیا به طول 33 کیلومتر به نام قنات قصبه درگناباداست.درشهرستان های مشهدوطرقبه شاندیزنیزتعدادی ازآن ها باقی مانده است.بسیاری ازآن ها جنبه ی تاریخی نداردوتعدادشان بسیارزیاداست.برای درروستای گراخک 45 رشته قنات وجوددارد.دراین جا فقط به تعدادی ازقنات های معروف وقدیمی اشاره می گردد.
قنات خادر:16 کیلومتری شمال غرب مشهد جاده ی شاندیز روستای خادر.
قنات شرشر:27 کیلومتری شرق مشهد جاده ی کنویست روستای شرشر.
قنات ویرانی:10 کیلومتری شمال غرب مشهد جاده ی شاندیز روستای ویرانی
قنات دهنو:3 کیلومتری شمال غرب مشهد اوایل جاده ی شاندیزسمت چپ طول این قنات 3000 متروعمق مادرچاه آم 70 متراست.
قنات بندر:20 کیلومتری شمال غرب مشهد شاندیز روستای ابرده طول چاه های این قنات بیش از 2000 متراست.
قنات بیلدر:3 کیلومتری غرب مشهد جاده ی طرقبه سمت راست روستای بیلدر طول این قنات 2000 متروعمق مادرچاه آن 80 متراست.
قنات بازه الوار:11کیلومتری غرب مشهد جاده ی طرقبه روستای گلستان جاده ی ازغد مایان وسطی.طول این قنات حدود3 کیلومتر است.
قنات قاسم آباد:یک کیلومتری غرب نمایشگاه بین المللی مشهد.این قنات ازبندگلستان تاقلعه ی امامیه امتداددارد.
قنات وکیل آباد:انتهای بلواروکیل آباد تفرجگاه وکیل آبادبالادست آبشارمصنوعی این قنات بهسازی شده ودرختان پارک راآبیاری می کند.
قنات نوچاه:3 کیلومتری غرب مشهد ویلاشهر امام رضا(ع)17 سمت راست پانصرمترخیابان نیاوران روستای نوچاه.مظهر این قنات مقابل مسجدنوچاه بوده وطول این قنات 4500 متروعمق مادرچاه آن 25 متراست.
قنات فرح آباد:19 کیلومتری شمال غرب مشهد جاده ی شاندیز بعدازپل چهل بازه سمت راست کیلومتر 4 جاده ی سوران روستای فرح آباد.طول این قنات شش هزار وصدمتر وعمق آن 71 متراست.
قنات بازه مکان:13 کیلومتری غرب مشهد جاده ی طرقبه روستای گلستان جاده ی ازغد سمت چپ جاده ی مایان مایان وسطی دوکیلومتر به طرف مایان علیا.طول این قنات حدود4 کیلومتراست.
قنات ارباب علی:11 کیلومتری غرب مشهد جاده ی طرقبه روستای گلستان جاده یازغد سمت چپ جاده ی مایا مایان وسطی به طرف تخته مایون بازه چادر.طول این قنات حدود5 کیلومتراست.

حمام های تاریخی
درمعماری خانه های قدیمی به دلیل فقدان آب لوله کشی وسوخت کافی حمام ساخته نمی شد.درخانه ی اعیان واشراف نیزبه ندرت حمام وجودداشت.برای همین مردم ازحمام های عمومی استفاده می کردند.همواره ضرورت احداث حمام های عمومی درمشهد بیش ازسایرشهرها بوده است.زیراعلاوه برجمعیت بسیارشهر انبوه زائران نیزبه استحمام وغسل زیارت نیازمندبوده اند.به همین علت دردوره های مختلف حمام های بسیاری در مشهدساخته شداما به مرور زمان شش حمام تاریخی با طرح گسترش حریم حرم تخریب شد.حمام های باقی مانده عبارتنداز:
حمام شاه(حمام مهدی قلی بیک/موزه ی مردم شناسی):حاشیه ی حرم مطهر.درسال 1027 ق.به همت مهدی قلی بیک میرزاخورباشی شاه عباس صفوی ساخته شد.این حمام تا 25 سال پیش مورداستفاده بوده است.
حمام گبر:27 کیلومتری غرب مشهد جاده ی نغندر روستای کنگ.
حمام قدیمی قاسم آباد:70 کیلومتری جنوب غرب مشهد کیلومتر 65 جاده ی نیشابورکیلومتر 5 جاده ی دیزبادعلیا روستای قاسم آباد دوره ی صفوی.
حمام قدیمی چاهشک:10 کیلومتری شمال غرب مشهد کیلومتر 8 جاده ی سنتو سمت چپ ششرق روستای چاهشک دوره ی قاجار.
حمام قدیمی کوهشک مهدی:5 کیلومتری شمال مشهد جاده ی قدیم قوجان توس 67 روستای کوشک مهدی خیابان امام مهدی (عج) 5 دوره ی قاجار.
حمام کاروان سرای رباط طرق:جنوب مشهد ابتدای جاده ی قدیم نیشابور سمت راست جاده ی رباط طرق مجاور کاروان سرای طرق دوره ی صفوی.
حمام قدیمی ده بار:20 کیلومتری غرب مشهد طرقبه به طرف عنبران سمتچپ درمجاورت رستوران گنجعلی خان جاده ی طرقدر 14 کیلومتری روستای ده بار دوره ی قاجار.
حمام تاریخی عماد:52 کیلومتری شمال مشهد جاده ی کلات جاده ی کارده بعدازروستای آل سمت راست زوقلعه (زوسیاه)5 کیلومتر پیش پای قله ی قلعه مات درمحل پارک اتومبیل ها.
حمام قدیمی 25 کیلومتری غرب مشهد جاده ی طرقبه روستای گلستان جاده ی ازغد داخل روستای ازغد این حمام بل 550 سال قدمت هنوزدرحال استفاده است.
حمام قدیمی اسحاق خان:42 کیلومتری جنوب مشهد جاده ی نیشابور انتهای آزادراه باغچه شهرملک آباد جاده ی بزوشک روستای شریف آباد جنب کاروان سرای اسحاق خانی.دوره ی قاجار.
آتشکده کلیسا:
زرتشتیان آتش رابه این دلیل که پاک کننده فسادناپذیر نیرومند ودرخشان است ازکامل ترین نشانه های خداوندمی دانستند.آنان درمراسم آیینی خودآتش رادرمحل مرتفع ودرزیر آسمان باز می افروختند تا ازدوربه چشم آیدوهمگان بدان دسترسی داشته باشند.برج آتشگاه نیز بنایی بودکه جنبه ی دینی داشته وبرای راهنمایی رهروان وکاروانیان برفراز آن آتش می افروختند.به گفته ی هرودت((ایرانیان برکوه ها ی بلندگرد هم می آیندونیایش می کنند.))درابتداآتش درجامی سنگی ودرهوای بازنگهداری می شد.درآیین زرتشت هنگامی که مقررشدآفتاب بر آتش نتابد آتشکده ها ساخته شد.وآتشدان های سنگی داخل ساختمان سرپوشیده ای قرارگرفتتاپرتوهای خورشیدبرآن نتاابد.پس ازاسلام ازمعماری ساختمان های استواروسنگین آتشکده ها برای ساخت مساجد آرامگاه ها وبنای امامزاده ها استفاده شد.آتشکده ها سه نوع بوده است:بسته نیمه باز وگشوده.آتشکده ی گشوده ساختمانی بایک گنبد ساده برروی چهارطاق وچهارپایه بودودرمکانی بلند به تنهایی قرارداشت که ازدور دیده می شد.بعدازاسلام آن را چهارطاقی نامیدند.دراین نوع آتشکده ها دسترسی به آتش برای همگان به سادگی ممکن بود.دراین نوع ممکن بود.آتشکده ی بازه هور تنها آتشکده ای ازاین نوع است که درحوزه ی شهرستان مشهد شناسایی شده است.
بنای منسوب به آتشکده ی خادر:16 کیلومتری شمال غرب مشهد نرسیده به شاندیز سمت چپ انتهای خیابان امام رضا (ع) 30 روستای خادر.این اثردست کند درپایین کوهی ازجنس کنگرومراحفرگردیده که بنابه گفته ی اهالی آتشکده بوده است درمقابل آن تلخ آبی وجوددارد.
آتشکده بازه هور:70 کیلومتری جنوب مشهد جاده ی تربت حیدریه روستای رباط سفید جاده ی فرعی جنب مجتمع رفاهی امام رضا(ع)یک کیلومتر به طرف اردوگاه آموزش وپرورش این آتشکده در زمره ی چهارطاقی های گاه شماری ومحاسبه ی نجومی بوده است.بازه به معنی فاصله ی میان دوکوه وهوربه معنای خورشیداست.به این دلیل که خورشیدبه طرز باشکوهی ازمیان این شکاف طلوع می کند بدین نام مشهور شده است دوره ی ساسانی.
کلیسای گریگری:حاشیه ی میدان ده دی پلاک 15 دوره ی پهلوی دوم.
کلیسای انجیلی مشهد:خیابان ارگ خیابان گلستان پشت ساختمان صداوسیما پلاک 53 دوره ی پهلوی اول.
مسجد مصلی حسینیه
الگوی اصلی معماری مساجد همان مسجدی بوده که پیامبر گرامی اسلام درمدینه ساخته است.شامل شبستان ستون دار وحیاط مرکزی باگذشت زمان معماری مساجددارای سبک وسیاق امروزی باعناصرذیل شد:گنبدخانه باایوانی درجلوی آن شبستان ستون دار گل دسته میان سرا هشتی ودالان.
مسجدباب الحوائج:خیابان خسروی نو کوچه ی سرشور نبش سرشور 3.
مسجدجامع توس:15 کیل.متری شمال غرب مشهد کیلومتر 10 جاده ی سنتو سمت راست به طرف شهرتوس مقابل هارونیه.یکی از منحصر به فردترین مساجدایران (سایت موزه ی مسجد-مدرسه)5 تا10 ق.
مسجدتاریخی ده بار:20 کیلومتری غرب مشهد طرقبه به طرف عنبران سمت چپ جاده ی طرقدر روستای ده بار.این روستا درگذشته بار نامیده می شد.یعنی جایی که میوه ی فراوان دارد.مسجدامام علی (ع) با400 سال قدم دراین روستا واقع است.
مسجدجامع ازغد:25 کیلومتری غرب مشهد جاده ی طرقبه روستای گلستان جاده ی ازغد داخل روستای ازغد.این مسجد تاریخی به ابعاد 12 *12 مترودارای 12 ستون چوبی است که پایه ی سنگی هرکدام دارای نقشی متفاوت ازدیگری است.همچنین دارای یک درمنبت کاری شده ی منحصربه فرد است.این بنا درگذشته مقبره بوده که به مروربه مسجد تبدیل شده است.قرن 9 ق.
مصلای پایین خیابان:بلوارمصلی .این مصلی درسال 1087 ق.به فرمان شاه سلیمان صفوی ساخته شدوهم اکنون مرکزآفرینس های صنایع دستی میراث فرهنگی درآن دایراست.
مصلای طرق:ابتدای جاده ی فریمان روستای طرق .مصلای طرق قدیمی ترین مصلای مشهد محسوب می شود.این بنا درفضای بازوگسترده قرارگرفته است.قرن 9 ق.
حسینیه ی تهرانی ها:خیابان خسروی نو اندرزگوی 15.
حسینیه محلاتی ها: خیابان خسروی نو کوچه ی سرشور 26 انتهای کوچه.
حسینیه ی کرمانی ها:بلواروحدت بلوارامیرالمومنین کوجه ی حمام کشمیری ها دوره ی قاجار.
حسینیه ی تاریخی کنگ:27 کیلومتری غرب مشهد طرقبه روستای کنگ.
حسینیه ی پایین حصار:5 کیلومتری غرب مشهد جاده ی طرقبه روستای گلستان جاده ی ازغد روستای حصار.
حسینیه ی تاریخی رحیمیان:خیابان نواب صفوی 7 کوچه ی عسگریه پلاک 54 دوره ی قاجار.
حسینیه ی شاهزاده علی اکبر:خیابان خسروی نو کوچه ی سرشور 20 .این بنادرسال 1338 شمسی ساخته شده است.

راه های تاریخی
درگذشته راه های زیادی درجنوب مشهد به هم وصل می شده است به همین دلیل این ناحیه به طرق یعنی راه ها شهرت یافته است.بزرگ ترین راه دنیایعنی جاده ی ابریشم نیزدراین ناحیه می گذشته است.طرقبه هم ازطرق به یعنی راه بهترگرفته شده است.
جاده ی ابریشم:45 کیلومتری جنوب مشهد.بقایای سنگ فرش شده راه باستانی ابریشم درحدفاصل شهرملک آبادوروستای نظرآباد گنبدراز شریف آباد وده سرخ به چشم می خورد.کاروان سراهای فخرداود شریف آباد وطرق ازمنزلگاه های جاده ی ابریشم بوده است. جاده ی ابریشم به طول ده هزار کیلومتر شانگهای چین را به روم وصل می کرده وبزرگترین راه دنیا محسوب می شده است.بعدازبزرگترین جاده ی جهان حاده ی ادویه بوده است.
سنگ فرش شریف آباد:40 کیلومتری جنوب مشهد جاده ی نیشابور شهرملک آباد جاده ی بزوشک 500 متربعدازروستای شریف آباد به طرف بزوشک جاده ی خاکی سمت راست روی تپه دوکیلومتر.دراین ناحیه چندین قسمت از راه سنگ فرش به طورکامل مشخص وسالم باقی مانده است با عرضی مشابه جاده های روستایی امروزی که وسط آن شیب برجسته ای دارد.سرتاسر آن باسنگ وملات فرش سده است.سنگ های وسط جاده وحاشیه یدوطرف آن بزرگتربوده وبانظم وترتیب فراوان نصب گردیده است به این مسیر راه کهنه ی شریف آباد گفته می شود که به سنگ فرش انگلیسی ها نیز مشهوراست.
راه کهنه ی فاضل:5 کیلومتری جنوب شرق مشهد ارتفاعات جنوب مشهد ابتدای جاده ی قدیم نیشابور جاده ی ده غیبی نرسیده به روستا کناراردوگاه آموزش وپرورش سمت راست جاده ی انحرافی طرق حوالی معدن سنگ گرانیت داخل حریم سازمان آب 500 متری سدانحرافی درمحلی به نام کلاته فاضل قدیمی ترین راه نیشابور به توس بوده که نیشابور راازطریق باغشن ده سرخ بزوشک عارفی ونوغان به تابران وصل می کرده است.قسمتی ازاین راه برای عبور کجاوه به صورت 40 پله تراشیده شده که به پله های حضرت مشهور است.درکنارآن محل کتیبه ای به چشم می خورد که اچری ازنوشته ندارد.

میل های تاریخی
درگذشته بناهای مانندمیل مانندی با کاربردهای متفاوتی ساخته شداین گونه بناهاجهت محاسبات نجومی وزمان سنجی کاربردداشته است وبااستفاده اززاویه ی تابش آفتاب وحرکت سایه ها برروزنه ها وکنگره های آن می توان زمان اعتدالین شروع فصل ها وزمان مناسب برای امور کشاورزی راتعیین نمود.تاآن جا که خواجه نصیرالدین طوسی بااستفاده ازمیل رادکان ومیل اخنجان فاصله ی زمین تاماه رامحاسبه نموده است.بعدها افرادی رانیزدراین گونه برج ها مدفون ساختند.بنابراین نمی توان گفت چنین بناهایی صرفااستفاده ی آرامگاهی داشته است.
میل چلاغد(چلغی):25 کیلومتری شرق مشهد جاده ی سرخس شهررضویه سمت چپ جاده ی میامی نبش تقاطع روستای چلاغی سمت راست حاشیه ی جاده درکنارکشف رود دوره ی تیموری.
میل سنگور(چهارطاقی سنگبر):51 کیلومتری شرق مشهد جاده ی سرخس بعدازآبروان سمت چپ 14 کیلومتری فرعی روستای نصرآباد غرب روستای سنگبر درحاشیه ی کشف رود دوره ی تیموری.
میل پیربابالنگر(بابازنگی شیر):43 کیلومتری شرق مشهد جاده ی سرخس شهررضویه سمت چپ جاده ی میامی تقاطع روستای چلاغد 18 کیلومتر روستای متروکه ی لنگرک حاشیه ی کشف رود بنای چهارطاقی تیموری مقبره ی بابازنگی شیر.وی از عرفای صوفیه بوده است.قرن 9 ق.
میل اخنجان (اخنجون/اخنگان/آهنگان/قمرالملک):25 کیلومتری شمال مشهد جاده ی کلات جاده ی کارده روستای معین آباد جاده ی شهر توس حاشیه چپ جاده روستای خوش هوا.این برج باگنبدخیاری و14 متر ارتفاع تزیینات کاشی کاری زیبایی دارد ومانند برج رادکان وبرج علی آباد ارتفاع تزیینات کاشی کاری زیبایی داردومانند برج رادکان وبرج علی آباد کاشمر کاربرد نجومی داشته است. بنابه گفته ی اهالی مقبره ی زنی می باشدکه خواستگارامام رضا(ع) بوده است.بعضی براین باورند که این بنامقبره ی گوهرتاج خواهرگوهرشادآغااست.بین برخی دیگر نیزبه گوردخترهندی مشهوراست قرن 8 ق.
میل کوره ی آجرپزی میلانی:12 کیلومتری شمال غرب مشهد بعدازکال زرکش سمت چپ.کافی 18 .قسمت بالای این دودکش ترک خورده است.
میل کوره ی آجرپزی رستگارمقدم:بلوارامت گوشه ی شمالی پارک امت.این بنادودکش کوره ی آجرپزی بوده وحدود100 سال قدمت دارد.ازجمله مهم ترین وبزرگترین آن ها درانتهای سی متری طلاب بودکه باساخته شدن پارک امت تخریب گشت.دوره ی پهلوی اول.
میل های کوره های همت آباد:دوکیلومتری شمال مشهد جاده ی سیمان بعدازهمت آباد قبل ازسیلسک حاشیه ی راست جاده دومیل دیگرنیزدر فاصله ی هشتصدمتری سمت راست آن دیده می شود.سمت چپ جاده یک کیلومتر به طرف خواجه ربیع چهارمین میل کوره ی آجرپزی به چشم می خورد.
برج صفی آباد:5 کیلومتری شمال غرب مشهد جاده ی شاندیز بعدازکارخانه ی مشهدنخ سمت راست 2 کیلومتر روستای صفی آباد صفی آباد5.
برج عارف شاه :20کیلومتری جنوب مشهد جاده ی قدیم نیشابور جاده ی ده غیبی روستای عارفی نام روستای عارفی ازآن گرفته شده است.
برج آتش خبر:33 کیلومتری شمال مشهد جاده ی کارده زواندروخ بالاسر سدانحرافی.بنابه گفته ی اهالی این برج سنگی درموقع حمله ی دشمنان برای علامت دادن بادودوآتش به کارمی رفته است.
برج کارخانه ی نخریسی:چهارراه نخریسی مقابل بیمارستان امدادی .این برج درسال 1313 شمسی جهت دودکش زغال سنگ کارخانه ی نخریسی ساخته شدوروزی سه بار موقع شیفت سوت می کشید.

پل های تاریخی
مهم ترین رودخانه درحوزه ی شهرستان مشهد کشف روداست.این رودخانه جریان آب دائمی ندارد اماخط القعر منطقه به حساب می آیدلذاتمام رودخانه های دیگردرنهایت به آنمی ریزد.بنابراین حوزه ی آبریز بسیاروسیعی دارد وهنگام بارندگی عبورازآن مشکل است به همین دلیل بیشترپل های حائزاهمیت درگذشته وحال برروی این رودخانه ساخته شده است.
پل تاریخی کشف رود:14 کیلومتری شمال غرب مشهد کیلومتر 10 جاده ی سنتو سمت راست به طرف شهرتوس روستای پل فردوسی.این پل برروی کشف رود اسطوره ای بناگشته بودکه متاسفانه آن راتخریب وپل جدیدی ساخته اند.
پل تاریخی جاده ی حسن آباد:15 کیلومتری شمال غرب مشهد جاده ی سنتو شهرک صنعتی سمت چپ جاده ی حسن آباد به طرف شاندیز.این پل با مصالح آجرساخته شده ودرشرف تخریب است.
پل تاریخی لقنته:25 کیلومتری شمال غرب مشهد جاده ی سنتو بعداز ساغروان سمت راست جاده ی چشمه گیلاس.برروی شاخه ای از کشف رود باسه دهانه بامصالح ساخته شده است.لقنته نام یک شخص فرانسوی بوده امابین اهالی به حاجی لقنته معروف است.دوره ی پعلوی اول.
پل تاریخی شاهی:5 کیلومتری شمال مهد جاده ی کلات روستای شاهی حاشیه ی سمت راست به فاصله ی 200 متر برروی کشف رود.بامصالح آجرساخته شده است وتا25 سال پیش 8 دهنه ازآن وجودداشت که شخصا ازآن دیدن کرده بودم امادرحال حاضر فقط دودهنه دردوطرف رودخانه ازآن باقی مانده که آن هم به سرعت درحال انهدام است.دوره صفوی.
شایددرایران قدیم بیش از هرسازه ی عمومی دیگری کاروان سرابنا شده باشد.بیشتر این کاروان سراهادردوران صفوی ساخته شده اند وهم اکنون غالب آن ها نیازمندمرمت وبازسازی هستند.
کاروان سرای باباقدرت:میدان 17 شهریور بلوارصدر صدر16.این کاروان سرا محل استقرارموقتی زلئران امام رضا(ع)بوده ودرزمان فتحعلی شاه قاجاربناگردید.درزمان پهلوی شرکت نوش بودوهم اکنون به عنوان مجتمع گردشگری ورستوران سنتی مورداستفاده است.
کاروان سرای بی بی زهرا:35 کیلومتری شمال غرب مشهد جاده ی قدیم قوچان بعدازروستای گناباد حاشیه ی جاده دوره ی قاجار.
کاروان سرای صفی آباد:75 کیلومتری شمال غرب مشهد جاده ی شاندیز بعدازکارخانه ی مشهدنخ بعدازروستای نوده سمت راست 2 کیلومتر درمرکز روستای صفی آباد.
رباط سفید:75 کیلومتری جنوب مشهد جاده ی تربت حیدریه روستای رباط سفید قرن 9 ق.
رباط چاهه:45 کیلومتری جنوب شرق مشهد جاده ی سرخس شهررضویه.
رباط تقی آباد:60 کیلومتری جنوب مشهد جاده ی قدیم نیشابور سمت چپ جاده روستای امام تقی.
رباط فخرداود:65 کیلومتری جنوب غرب مشهد جاده ی نیشابور 300 متری حاشیه ی راست جاده جنوب روستای فخرداود قرن 9 ق.
رباط آه:25 کیلومتری غرب مشهد اواخررودخانه ی جاغرق درارتفاعات.
رباط پای گدار:29 کیلومتری غرب مشهد طرقبه انتهای رودخانه ی جاغرق دوآبی برروی دماغه ی کوه پیشانوفیل.میان دورودخانه.
رباط کال خونی:67 کیلومتری جنوب غرب مشهدجاده ی قدیم نیشابور دوکیلومتری جنوب روستای صیدآباد کنارکال شور.
رباط جهان آباد:38 کیلومتری جنوب شرق مشهد یک کیلومتری شمال غرب روستای داشخانه درمجاورت روستای متروکه ی جهان آباد.
رباط شریف آباد:42 کیلومتری جنوب مشهد جاده ی نیشابور شهر ملک آباد جاده ی بزوشک روستای شریف آباد.
رباط اسحاق خانی:42 کیلومتری جنوب مشهدجاده ی نیشابور شهرملک آباد جاده ی بزوشک روستای شریف آباد درجواررباط شریف آباد.
رباط شوکت الملک: 42 کیلومتری جنوب مشهدجاده ی نیشابور شهرملک آباد جاده ی بزوشک روستای شریف آباد درجواررباط شریف آباد.
رباط طرق:جنوب مشهد ابتدای جاده ی قدیم نیشابور سمت راست روستای رباط طرق .دراین مکان دوکاروان سرامتعلق به عهدصفوی وقاجار وجودداردکه هردوی آن ها محل وداع واستقبال بوده است.
رباط ماهی:83 کیلومتری جنوب شرق مشهد جاده ی سرخس پشت پاسگاه انتظامی اسماعیل آباد درحاشیه ی کشف رود.نام آن به احتمال ازاسم ابوالحسن محمدبن حسن ماه گرفته شده است.قرن 6 ق.
رباط کلمبه:42 کیلومتری جنوب مشهد جاده ی نیشابور انتهای آزادراه باغچه شهرملک آباد جاده ی بزوشک 2 کیلومتری غرب روستای بازه حوض علیا.دوره ی صفوی.
رباط دیزباد:75 کیلومتری جنوب غرب مشهد جاده ی نیشابوربعدازشهر جدید بینالود سمت چپ جاده ی روستای دیزبادسفلی.دراین مکان بقایای مخروبه ی دورباط به چشم می خورد.دوره ی صفوی.
رباط شاه عباسی:42 کیلومتری غرب مشهد طرقبه روستای کنگ انتهای رودخانه ی بزرگ 15 کیلومتر به طرف قله ی فلسکه دردامنه ی بینالود واقع شده است.
رباط اسماعیل آباد:83 کیلومتری جنوب شرق مشهد جاده ی سرخس پشت باشگاه انتظامی اسماعیل آباد درحاشیه ی کشف رود.این رباط درجوار شاه رباط ماهی ساخته شده وقدیمی ترازآن است.
رباط باش ساروق(بساروج):12 کیلومتری جنوب مشهد جاده ی قدیم نیشابور سمت راست جاده ی ده غیبی قبل ازده غیبی سمت چپ جاده ی اغنج 1/5 کیلومتری روستای باش ساروق دوره ی قاجار.
رباط چهارحوض:84 کیلومتری جنوب غرب مشهد کیلومتر 75 جاده ی نیشابور کیلومتر 9 جنوب روستای سلطان آبادنمک بین اسلام قلعه ودیزبادسفلی .بنای سنگی کوچکی شامل 6 اتاق مدورباکاربری نامعلوم به احتمال فراوان رباط زمستانی بوده است.قرن 7 ق.
رباط علاقه بند:60 کیلومتری جنوب مشهد جاده ی نیشابور شهرملک آباد جاده ی بزوشک بعدازده سرخ 3 کیلومتر قبل ازبزوشک حاشیه ی چپ جاده واقع شده است.علاقه یعنی گره .علاقه بند:کسی که یراق آلات ولوازم مربوط به اسب را می سازد.علاقه بند:کسی که رشته یا قیطان راازابریشم می بافد(فرهنگ دهخدا)کسی که نخ وقیطان وابریشم می فروشد(فرهنگ عمید).دوره ی صفوی.
رباط ویرانی(موزه ی حرف ومشاغل):10 کیلومتری شمال غرب مشهد جاده ی ویرانی روستای ویرانی ویرانی 19 سمت راست 200 متری جاده.این رباط زمستانی وبدون حیاط مرکزی به صورت سرپوشیده ازمصالح سنگ وآجر ساخته شده است ودرآن اولین موزه ی تخصصی حرف ومشاغل سنتی دایراست.دوره ی تیموری.
رباط خاکستری:12 کیلومتری جنوب مشهد جاده ی قدیم نیشابور حاشیه ی سمت چپ جاده درکنارروستایی به همین نام قرارگرفته است.بنابه گفته ی اهالی به دلیل این که هنگام حفاری دراین محل خاکسترپیداشده به رباط خاکستری معروف گردیده است.این رباط درزمان غزنویان برسرشاهراه هرات نیشابوربناگردیده ودرشمار یادگارهای کهن خراسان به شمار می رود.درحال حاضرمحل پذیرایی ازکاروان های پیاده ی مذهبی است.قرن 5 ق

قلعه ها
نیازبه امنیت انسان راوادارکرد خانه وزندکی خودرابربالای کوه ها وتپه ها بسازدوآن رابابرج وباروازدسترس دیگران دورنگه دارد.درایران انگیزه ی پیدایش وهسته ی اصلی بیشترشهرها قلعه ها بوده اند که نمایانگرپیشرفت آدمی ازروزگار غارنشینی وشکاربه روزگار کشاورزی ویکجانشینی هستند.آدمی ازروزگار غارنشینی وشکاربه روزگارکشاورزی ویکجانشینی هستند.هنگامی که گروه های کوچک وپراکنده کم کم به زمین های کشاورزی وابسته شدندوبرجای خودماندندوپناهگاهی رابرای خودساختند.ازگردهم آمدن این پناهگاه ها روستاها وسپس شهرها پدیدآمد.قلعه ها سه نوع بودند:الف)قلعه های ساخته شده بربلندی هاکه به آن کلات گفته می شد.ب)قلعه های ساخته شده برزمین های هموار ج)کهن دژها قلعه هایی که جایگاه شاهان وبزرگان بودوکاخ ها وانبارها ومکانی برای زندگی داشت که ارگ نامیده می شد.درمیان قلعه های مشهد قلعه ی کهن دژ شهرتوس وقلعه ی ماداهمیت بیشتری دارد.درسایرقلعه ها نیزبه ندرت سازه ی سرپایادارای سقفی را می توان یافت.
قلعه دختر:75 کیلومتری جنوب مشهد جاده ی تربت حیدریه روستای بازه هور.
قلعه دختر:47 کیلومتری شمال مشهد جاده ی کلات جاده ی کارده جاده ی مارشک روستای بهره قلعه ای سنگی برفرازآبادی که در 300 متری حاشیه ی راست جاده واقع شده است.
قزقلعه:63 کیلومتری شمال مشهد جاده ی کلات جاده ی کارده روستای مارشک .این قلعه ازسنگ ساخته شده است.
قلعه حسن:70 کیلومتری جنوب مشهد جاده ی نیشابور حدفاصل روستاهای قاسم آبادودیزبادعلیا یک کیلومتری شمال روستای قاسم آباد دوره ی صفوی.
قلعه چراغ:24 کیلومتری جنوب مشهد جاده یقدیم نیشابور جاده ی ده غیبی 4 کیلومتری جنوب روستای عارفی انتهای دره.
قلعه ی دلبر:48 کیلومتری جنوب مشهد جاده ی قدیم نیشابور مشرف به گردنه ی دلبران قرن 12 ق.
قلعه ی چاهه:45 کیلومتری جنوب شرق مشهد جاده ی سرخس شهررضویه روستای چاهک قرن 5 ق.
قلعه پیانی:8 کیلومتری شمال غرب مشهد جاده شاندیز سمت راست خیابان مدرس 25 روستای پیانی این قلعه هنوزمسکونی است .دوره ی قاجار.
قلعه ی نوچاه:حاشیه ی غرب مشهد اول جاده ی طرقبه امام رضا(ع)17 (کاخ بیلدر) 500 مترسمت راست خیابان نیاوران روستای نوچاه.
قلعه ی گبرها:20 کیلومتری شمال غرب مشهد شاندیز جاده ی زشک روستای ابرده.
قلعه ی قهقهه:15 کیلومتری شمال غرب مشهد جاده ی قدیم قوچان سه راه دانش به طرف پرکندآباد روستای شبان کاره.این قلعه ازخشت وگل است.
قلعه ی عنبران:8 کیلومتری غرب مشهد طرقبه به طرف جاغرق روستای عبران بقایای مخروبه این قلعه به چشم می خورد.
قلعه مختاری:50 کیلومتری جنوب مشهد کیلومتر 48 جاده ی قدیم نیشابور دوکیلومتری شمال روستای دلبران.قرن 10 ق.
قلعه ی برج موری:85 کیلومتری جنوب شرق مشهد جاده ی سرخس شهررضویه قبل از خارزار جاده ی فرعی روستای برج موری قرن 3 ق.
قلعه ی کهنه ی نغندر:17 کیلومتری غرب مشهد جاده ی کنگ روستای نغندر بالاسر روستا قرارگرفته وتعدادی ازدیوارهاوباروهایش به جامانده است.
قلعه ی کهنه کروج:36 کیلومتری جنوب مشهد دهستان سرجام روستای کروج دوره ی صفوی.
قلعه ی کهنه ی چاهشک:5 کیلومتری شمال غرب مشهد اوایل جاده ی سنتو سمت چپ جنوب روستای چاهشک دوره ی قاجار.
قلعه ی پاسگاه هلالی:27 کیلومتری شرق مشهد بلوار حر جاده ی کنویست ضلع شرقی روستای شرشر.دوره ی قاجار.
قلعه تاریخی خادر:16 کیلومتری شمال غرب مشهد نرسیده به شاندیز روستای کوه سفید دوران اسلامی.
قلعه کوه:20 کیلومتری شمال غرب مشهد شاندیز جاده ی زشک روستای ابرده ابتدای ورودی ابرده درقله ی کوه.بقایای مخروبه ای ازاولین سکونت گاه مردم ابرده بعدازحمله ی مغول دیده می شود.
قلعه ی رونه:110 کیلومتری شمال مشهد کیلومتر 10 جاده ی سنتو سمت راست به طرف شهرتوس پل کشف رود سمت چپ جاده ی آبقد روستای امرودک خلاف جهت آب دوآبی سمت راست دره ی گیویه بالاسر غارقاطرقی.
قلعه ی تنوره:63 کیلومتری شمال مشهد جاده ی کلات قبل از گردنه ی دکل سمت چپ جاده ی خور روستای خورعلیا هشت کیلومتر خلاف جهت آب.این قلعه باحدود 400 متر مساحت درارتفاع 300 متری ازکف دریا قرارداردوازسنگ ساخته شده است.
قلعه ی مغان:28 کیلومتری جنوب مشهد انتهای سیدی جاده ی مغان روستای مغان پشت ساختمان مخابرات.ازاین قلعه فقط یک دیوارسنگی بزرگ باقی مانده است.
قلعه ی باغ رو:23 کیلومتری شمال غرب مشهد شاندیز یک کیلومتری غرب روستای گراخک.کلمه ی گراخک به احتمال ازگبراخک یعنی محل زندگی گبرها گرفته شده است.
قلعه ی سربرج:22 کیلومتری جنوب مشهد انتهای سیدی جاده ی مفان روستای سربرج.این قلعه ازسنگ ساخته شده ودرحاشیه ی رودخانه قرارگرفته است.
قلعه کهن دژ:15 کیلومتری شمال غر ب مشهد کیلومتر 10 جاده ی سنتو سمت راست شهرتوس نزدیک آرامگاه فردوسی بقایای قلعه ی خشتی مهمی وجدداردکه درحال کاوش مرمت وبازسازی است.
قلعه ی چنارک:42 کیلومتری شرق مشهد جاده ی سرخس شهررضویه جاده ی میامی 5 کیلومتر قبل ازمیامی جاده ی فرعی سمت چپ 10 کیلومتر بعدازروستای چنارک به طرف زیارتگاه بی بی هور حاشیه ی راست راه خاکی .این این قلعه ازخشت وگل بناشده است.قرون ازخشت وگل بناشده است.قرون اولیه اسلامی.
قلعه ی کهنه ی آل:47 کیلومتری شمال مشهد جاده ی کلات جاده ی کارده جاده ی سیج روستای آل روی قله ی مشرف به آبادی .این قلعه ازسنگ ساخته شده است.درافسانه های اساطیری ایران سیج وآل نام دودیدبوده است.
قلعه ی کهنه ی پیوه ژن:65 کیلومتری جنوب مشهد جاده ی نیشابور دهستان پیوه ژن .این قلعه ازخشت وگل ساخته شده است.دوقلعه ی دیگرنیز درارتفاعات دوطرف دره ی پیوه ژن وجوددارد.
قلعه ی حسن شقا: 10 کیلومتری شمال غرب مشهد جاده ی قدیم قوچان بعدازمیدا فهمیده سمت راست انتهای جاده ی خین عرب روستای گیزی .این قلعه ازخشت وگل ساخته شده ودرشرف انهدام است.
قلعه ی برزش آباد:20 کیلومتری شمال مشهد ال تیمور انتهای جاده امرغان روستای برزش آباد.این قلعه درمنطقه ی همواری ازدامنه ی اژدرکوه ازخشت وگل ساخته شده است.
قلعه ی کوه آسیاباد:60 کیلومتری جنوب مشهد جاده ی نیشابور جنوب روستای ابرش قلعه ای ازسنگ وآجرکه به شدت تخریب وبه شکل محوطه ی باستانی درآمده است.قرن 12 ق.
قلعه ی شایان دژ:18 کیلومتری شمال غرب مشهد شاندیز بقایای قلعه ی شاهن دژ دراین شهروجوددارد.شاهان دژبه معنی شاه قلعه ها یا قلعه ی منسوب به شاهان است ونام شاندیز ازاین قلعه گرفته شده است.
قلعه ی ابرده:20 کیلومتری شمال غرب مشهد شاندیز روستای ابرده علیا.
قلعه ی سنگی خورعلیا:55 کیلومتری شمال مشهد جاده ی کلات قبل ازگردنه ی دکل سمت چپ جاده ی خور ابتدای ورودی روستای خورعلیا سمت راست درفاصله 500 متری حصار سنگی دورقلعه هنوزپابرجامانده است.
قلعه سنگی چهل من سنگ:75 کیلومتری جنوب شرق مشهد کیلومتر چهل جاده ی سرخس 35 کیلومتر فرعی جاده ی اره روستای چهل من سنگ علیا.دوره ی صفوی.
قلعه ی کهنه ی پاژ:20 کیلومتری شمال مشهد جاده ی کلات دوراهی کارده روستای پاژ/فاز (زادگاه فردوسی)این قلعه ی مخروبه که ازخشت وگل ساخته شده به فاصله ی کمی ازروستا قراردارد.باکمی دقت درآن استخوان های انسان لای جرز دیوار دیده می شود.
قلعه ی دزد دره:55 کیلومتری شمال مشهد جاده ی کلات قبل ازگردنه ی دکل سمت چپ جاده ی خور بین روستاهای خورعلیا وخوروسطی انتهای دزددره.مساحت این قلعه ی سنگی 350 متراست وحدود 200 مترآن ازکف رودخانه فاصله دارد.
قلعه ی تلخون:56 کیلومتری جنوب مشهد کیلومتر 52 جاده ی نیشابور قبل از تقاطع پیوه ژن 2 کیلومتری شمال روستای درخت سپیدار شمال کلاته تلخون.این قلعه سنگی است بنابه گفته ی اهالی چون دراوایل اسلام تعدادزیادی ازمردان این منطقه راکشته وازتجمع خون آن ها تلخ (استخر)خونی پدیدآمده بود.به تلخون مخفف تلخ خون شهرت یافت.البته به چشمه ی خونی پدیدآمده بود.به تلون مخفف تلخ خون شهرت یافت.البته به چشمه ی آب نیز خون می گویند.که دراین صورت تلخون به معنی تلخ چشمه است.
قلعه سنگی کلاته بالای گراخک:23 کیلومتری شمال غرب مشهد دوکیلومتری جنوب روستا ی گراخک.این قلعه ی سنگی برفراز کوه ساخته شده وازچهاربرج آن فقط یکی باقی مانده است.
قلعه ی ده سرخ:54 کیلومتری جنوب مشهد جاده ی نیشابور شهر ملک آباد جاده ی بزوشک یک کیلومترقبل ازروستای ده سرخ .سمت چپ .این قلعه ازخاک قرمزمنطقه ساخته شده ودرمیان دشت ازدور قرمزگون به نظر می رسد.دوره ی صفوی.
قلعه ی تجر:27 کیلومتری جنوب مشهد انتهای سیدی جاده ی مغان تقاطع روستای تجر سمت راست 17 کیلومترفرعی .این قلعه ازسنگ لاشه بدون ملات ساخته شده وبرفراز روستا قرارگرفته است.درآن 15 اتاق کوچک وجوداردکه سقف تمامی آنها فروریخته است .بنابه گفته ی اهالی این قلعه حدود یکصدوهفتاد سال پیش درزمان سلطه ی روس ها بنا شده است.
قلعه ی درخت جوزا:23 کیلومتری جنوب مشهد اوایل جاده قدیم نیشابور جاده ی ده غیبی دوکیلومتر قبل ازروستای عارفی سمت راست 5 کیلومتر روستای بالندر این قلعه به صورت بقایایی ازیک سکونت گاه تاریخی به چشم می خورد.علت این نام گذاری به واسطه ی وجود چنددرخت جوز(کردو)دراطراف آن است.دوره ی صفوی.
قلعه ی کردی:40 کیلومتری غرب مشهد شاندیز روستای زشک 10 کیلومترخلاف جهت آب درمسیر رودخانه ی بزرگ درمحلی به نام بازه حصار درکمر کوه مجاور رودخانه .دراین قلعه برای برداشتن اب تونلی تا رودخانه حفرشده است تا هنگام محاصره دسترسی به آب وجودداشته باشد.این قلعه محل اسکان اهالی درموقع هجوم دشمنان ودارای چهاربرج نگهبانی بوده است.قرن 7 ق.
قلعه ی میان تیغ(قلعه ی حصار):30 کیلومتری غرب مشهد روستای کنگ سه کیلومتر درامتداد رودخانه ی کوچک.این قلعه ی سنگی دردامنه ی کوه حدفاصل کنگ وزشک قرارگرفته وبه دلیل موقعیت جغرافیایی آن به عنوان مکان امن ومناسب برای حفاظت ازاموال به کارمی رفته است.
قلعه ی ترکمن ها:23 کیلومتری جنوب مشهد انتهای سیدی جاده ی مغان روستای اردمه سه قلعه ی سنگی با فواصل کم روی خط الراس جنوبی ساخته شده است.مصالح به کاررفته درهمه ی آن ها سنگ لاشه است.بنابه گفته ی اهالی اهالی قلعه ی اصلی جایی بوده که زمان ترکمن تازی دختران دزدی رادرآن جانگه داری می کردند ودوقلعه ی دیگر برای دیده بانی استفاده می شده است.
قلعه کهنه ی ده سرخ(کوچ کمر):55 کیلومتری جنوب مشهد جاده ی نیشابور شهرملک آباد جاده یبزوشک روستای ده سرخ .این قلعه دربلندی مقابل امامزاده عبدالعزیز واقع شده ودارای معابر زیرزمینی برای دسترسی به آب بوده است.دهانه ی این معابر زیرزمینی برای دسترسی به آب بوده است.دهانه ی این معابرهنوزرویت می شود اماورودی های آن توسط اهالی مسدودگردیده است.
قلعه مات(عماد/ماد):52 کیلومتری شمال مشهد جاده یکلات جاده ی کارده بعدازروستای آل سمت راست زوقلعه(زوسیاه)5 کیلومتر.این قلعه برروی قله ا ی بلند وصعب العبور ساخته شده است که درصورت صاف بودن هوا ازسه راه فردوسی قابل رویت است.زمان ساخت آن مربوط به دوران ها ی مختلف تاریخی است.برروی قله سازه های سنگی مستحکمی با ملات ساروج ساخته ودرآن ازتنه ها یچوب ارس استفاده شده است.دواستخر بزرگ نیز برای جمع آوری آب باران برسطوح همواره قله دردل سنگ کنده شده است.دراین قلعه ی بزرگ آثار وابنیه ی زیادی به چشم می خورد امابرهیچ کدام سقفی نمانده است.
قلعه ی کهنه ی چشمه کنار:47 کیلومتری جنوب مشهد جاده ی نیشابور ملک آباد جاده ی بزوشک 5 کیلومتری شمال روستای بازه حوض دوران اسلامی.
قلعه ی سرخشت:55 کیلومتری شمال مشهد جاده یکلات قبل ازگردنه ی دکل سمت چپ جاده یخور روستای خورعلیا 500 متر به طرف کوه سرخشت سمت چپ بازه سرخشت.این قلعه ازخشت وگل ساخته شده وبه شدت تخریب گشته است.
سنگ نگاره های پیش ازتاریخ
دردورانی که زندگی انسان های اولیه برای ارتزاق به شکار وابسته بوده وبه دنبال گله های شکار ازجایی به جایی درحرکت بوده اند.یعنی زمانی که کشاورزی نیاموخته ویکجانشین نشده بودندبااختراع تیروکمان ازتوحش درآمدند.دراین دوران انسان های اولیه تصاویری ازحیوانات راکه برایشان حیاتی بودوزندگیشان به آن وابستگی داشت.با استفتده ازسنگ خارا برروی سنگ های آهکی نقش کردند.تصاویری مانند:بزکوهی (شاخ شمشیری/تکه /کل/پازن)قوچ اوریال گرگ کفتار شغال روباه شیر پلنگ یوزپلنگ گاومیش گراز فیل اسب آهو شتر پرنده سوسک خرچنگ انسان سوار کمان دار وصحنه هایی ازمراسم آیینی رقص شکار وسایرعلامات ونقوش سحرآمیز مربوط به اجرام آسمانی.
ده سال پیش هنگام کوه نوردی این نقش ها توجه ام راجلب کرد جون به تاریخ نیز علاقه مندبودم شروع به کشف وشناسایی نمونه های بیشتری ازسنگ نگاره ها رادراقصانقاط شهرستان مشهد وطرقبه شاندیز شناسایی وموردمطالعه قراردارد.این سنگهم ترین ومعتبرترین منابع باستانی به شمار می روند.درآثار هنری وتاریخی آناهیتا (الهه آب)درقالب بزکوهی مجسم شده وشاخ آن به تنهایی نمادماه است. درمیان سنگ نگاره ها نیزتصاویربزکوهی بیشترازهرنقشی به چشم می خوردچون پراکنش وتعداد آن ازانواع دیگر حیوانات بیشتربوده واز طرفی حیوان ملی ایران به شمار می رفته است.
متاسفانه باوجودمکاتبات وتلاش زیادی که برای معرفی حفظ ونگهداری آن ها وایجادیک سایت موزه به خرج دادم به نتیجه مطلوبی نرسیدم واین درحالیست که این نقوش به سرعت درحال تخریب است.بارها شاهدبودم روستاییان آن هارابه عنوان سنگ لاشه درساخت استخرهای آب استفاده کردنددرحالی که نیمی از سنگ نگاره پیداونیم دیگر آن زیرملات سیمان پنهان بود.بارها شاهد بودم برا یساختت راه های ویلایی بالودر بسیاری ازآن ها راظرف چنددقیقه تخریب می کردند.
دراین میان تعدادی ازاین سنگ نگاره ها که تااین لحظه ازحمله بولدوزرها جان سالم به دربرده اند عبارتنداز:
سنگ نگاره های شلگرد:7 کیلومتری جنوب مشهد انتهای سیدی جاده ی مغان سمت راست.
سنگ نگاره ها یپرنواز:9 کیلومتری جنوب مشهد انتهای سیدی جاده یمغان روستای شلگرد به طرف روستای پرنواز دوطرف رودخانه.
سنگ نگاره های گورید:12 کیلومتری جنوب مشهد انتهای سیدی جاده یمغان بعدازروستای شلگرد وپرنواز.به طرف تخت مایون.انتهای راه ماشین رو.دوطرف رودخانه.
سنگ نگاره های کلاته زیری:8 کیلومتری غرب مشهد طرقبه کلاته زیری.
سنگ نگاره های ازغد:25 کیلومتری غرب مشهد جاده ی طرقبه روستای گلستان جاده ی ازغد روستای ازغد امتدادرودخانه
سنگ نگاره های ده بار:20 کیلومتری غرب مشهد طرقبه به طرف عنبران جنب رستوران گنجعلی خان جاده ی طرقدر 14 کیلومتر.روستای ده بار.
سنگ نگاره های نوچاه:3 کیلومتری غرب مشهد جاده ی طرقبه ویلاشهر امام رضا(ع)17 (کاخ بیلدر)سمت راست 500 متر خ نیاوران روستای نوچاه.
سنگ نگاره های دیزدر:10 کیلومتری شمال غرب مشهد کیلومتر 3 جاده ی شاندیز بعدازشترسنگ.
سنگ نگاره های گراخک:25 کیلومتری شمال غرب مشهد شاندیز درامتداد مسیرگراخک به زشک.
سنگ نگاره های ارچنگ:22 کیلومتری شمال غرب مشهد شاندیز روستای ارچنگ حوالی بندخاکی وچندمنطقه دراطراف آن.
سنگ نگاره های بزوشک:68 کیلومتری جنوب مشهد جاده ی نیشابور انتهای آزادراه باغچه شهرملک آباد بعدازروستای بزوشک به طرف عارفی.
سنگ نگاره های مایان:17 کیلومتری غرب مشهد جاده ی طرقبه جاده ی ازغد داخل رودخانه ی مایان.
سنگ نگاره های چشمه عسل:7 کیلومتری غرب مشهد طرقبه جاده ی نغندر بعدازسدچالی دره سمت راست داخل آبریز نغندر حوالی چشمه عسل.
سنگ نگاره های چشمه سرخ:11 کیلومتری جنوب مشهد انتهای سیدی جاده ی مغان بعدازروستای شلگردوپرنواز دره ی سمت چپ محله ی چشمه سرخ.
سنگ نگاره های کمرسیاه:7 کیلو3کیلومتری غرب مشهد جاده ی طرقبه جاده ی بیلدر 500 متری کاخ بیللمتری غرب مشهد جاده ی طرقبه سیصد متربعدازپمپ بنزین گلستان دره ی داغستان به طرف شاندیز.
سنگ نگاره های روستای حصار:9 کیلومتری غرب مشهد جاده ی طرقبه روستای گلستان جاده ی ازغد کوهستان های اطراف روستای حصار.
سنگ نگاره های ابرده به زشک:24 کیلومتری شمال غرب مشهد شاندیز روستای ابرده به طرف زشک.این سنگ نگاره ها درمکان های متفاوتی قراردارند.
سنگ نگاره های رودخانه ی سربرج:30 کیلومتری جنوب مشهد انتهای سیدی جاده ی مغان به طرف روستای سربرج.
سنگ نگاره های شتری (کاخ بیلدر/کلاته عبدل): 3کیلومتری غرب مشهد جاده ی طرقبه جاده ی بیلدر 500 متری کاخ بیلدر.
سنگ نگاره های چکل نظر:4 کیلومتری غرب مشهد جاده ی طرقبه سیصدمتربعداز پمپ بنزین گلستان جاده ی کنارپمپاژآب دره ی داغستان حوالی معدن طلای آمریکایی ها درکوهی به همین نام.
سنگ نگاره های کمرمقبولا:5 کیلومتری غرب مشهد جاده ی طرقبه سیصدمتربعداز پمپ بنزین گلستان دره ی داغستان بعداز چکل نظر حوالی دامنه های گرانیتی کمرمقبولا ومدرسه ی سوارکاری کاظمیان.
سنگ نگاره های زوتیشتر:8 کیلومتری غرب مشهد طرقبه جاده ی کنارمسجد پاچنار به طرف تیشتر.درآیین زرتشتی تیشتر ایزدباران ساز بوده است.((چون ایزد تیشتربه زمین باران آورد...))
سنگ نگاره های کال خرگوش:5 کیلومتری غرب مشهد بین وکیل آباد وبند گلستان داخل منطقه ی نظامی اردوگاه امام رضا(ع)درمیان سنگ نگاره های این منطقه به یک نقش فوق العاده استثنایی برخوردکردم.
سنگ نگاره های مینوش:7 کیلومتری جنوب مشهد انتهای سیدی جاده ی مغان پل اول شلگرد سمت راست به طرف کلاته مینوش.
سنگ نگاره های زوهندل آباد:40 کیلومتری شمال شرق مشهد ال تیمور انتهای جاده ی امرغان بعدازروستای احمدآباد روستای هندل آباد درنزدیکی نگارکندروسی.
سنگ نگاره های گردنه ی پاچنار:رضاشهر ارتفاعات زکریا حاشیه ی سمت راست راه خاکی پاچنار.این سنگ نگاره ها نزدیکترین سنگ نگاره ها نزدیک ترین سنگ نگاره ها به مشهد محسوب می شود وبه شدت درمعرض تخریب وتعرض است.
سنگ نگاره های بلغور:75 کیلومتری شمال مشهد جاده ی کلات جاده ی کارده جاده ی مارشک روستای بلغور 3 کیلومتربه طرف زوپیرزن درمسیرراه قدیم کاروان رو.حجاری این نقوش برحسب ظاهر مربوط به سنگ ها یبنایی بوده که تخریب گشته است.
سنگ نگاره های دره نی:20 کیلومتری شمال غرب مشهد جاده ی شاندیز جاده ی سرآسیاب درامتداد دره نی.این سنگ نگاره هابانقوش پازن غالبا به صورت تک تک ودرمسیر بسیار طولانی باپراکندگی فراوان حتی درمسیرهای بدو آب به وفوریافت می شوداماکیفیت آن ها پایین تر ازسایر مکان های مشابه است.
سنگ نگاره های شترسنگ:8 کیلومتری شمال غرب مشهد کیلومتر3 جاده ی شاندیز سمت چپ جاده ی درخت بید روستای دهنو خیابان اول (یاس)سمت راست آن سوی رودخانه روی یک تخته سنگ بزرگ ده ها نقش ازحیوانات گوناگون برروی یک پرده حجاری شده که به سنگ نگاره های شتری نیزمعروف است.دراطراف خط الراس این نقوش ادامه دارد.
سنگ نگاره ها ی کلاته کوهی: 8 کیلومتری غرب مشهد طرقبه کلاته کوهی
حجاری زیارتگاه بالندر:30 کیلومتری جنوب مشهد لبتدای جاده ی نیشابور سمت راست جاده ی ده غیبی دوکیلومتر قبل ازروستای عارفی سمت راست پنج کیلومتر روستای بالندر برروی بلندترین قله ی کوه داخل اتاق سنگی بدون سقف زیارتگاه پیربالندر جندحجازی محدود باعلامات خاص شبیه نعل اسب وجوددارد.البته به عقیده ی نگارنده این گونه زیارتگاه ها که برفراز قله ها به چشم می خورد مربوط به نیایشکاه های ایران باستان بوده وازنمونه های دیگر آن می توان اززیارتگاه قله های هزارمسجدکلات زکریای شیروان وبی بی غیب فریمان نام برد.

سایرکتیبه های تاریخی
کتیبه ی خانتاشی(شکیب خان ازبک):55 کیلومتری شمال مشهد جاده ی کلات جاده ی کارده جاده ی سیج حوزه ی روستای پنمنه مقابل قله ی دولولی زیرجاده ی جدیدالاحداث سیج روی تخته سنگ منفرد بزرگ حاشیه ی راست رودخانه.به 10 سطرعربی راجع به عزیمت شکیب خان به سرحدات توس نوشته شده وبیش از 500 سال قدمت دارد.ازبک ها چندین بار به مشهد حمله وحرم امام رضا(ع) راغارت کردندحتی طلاهای مناره ی حرم رانیز دزدیدندکه بعدها توسط نادرشاه این مناره دوباره طلاکاری شد.
کتیبه ی مسجد حاج صادق:30 کیلومتری شمال غرب مشهد شهرشاندیز روستای زشک .این کتیبه ی سنگی بیانگر قدمت تاریخی روستای زشک است.
کتیبخ ی مسجدجمعه:12 کیلومتری شمال غرب مشهد طرقبه روستای جاغرق میذان اصلی روستا سمت چپ 100 متر.داخل مسجدجمعه کتیبه ای است که طبق آن شاه عباس دستور به تعمیر مسجدداده است.
نگارکند روسی:40 کیلومتری شمال شرق مشهد ال تیمور انتهای جاده ی امرغان بعدازروستای احمدآباد روستای هندل آباد مسیررودخانه به طرف ماهنسا سمت راست رودخانه.مربوط به پنج نفرازروس ها که درزمان سلطه ی آن ها درسال 1845 میلادی یعنی 167 سال پیش درحاشیه ی رودخانه ی هندل آباد درارتفاع یک متری به خط روسی نقرشده است.

سدها بندها تلخ ها
نیاز وعلاقه ی ناخودآگاه انسان به آب باعث می شود مردم برای سیر وسیاحت دراطراف آب جمع شوند.ازاین روساخت سدها وبندهاودرنتیجه ی آن تجمع آب وتشکیل دریاچه ی مصنوعی باعث جلب گردشگر برای استراحت ماهی گیری وورزش های آبی می گردد.دربرخی نقاط درمقابل چشمه ها وقنات ها استخرهای طبیعی ایجاد میکنندکه درخراسان به آن حوضچه ها تلخ آب گفته می شود.
سدبتنی طرق:14 کیلومتری جنوب مشهد اوایل جاده ی نیشابور جاده ی ده غیبی مقابل سدبتنی طرق ازسنگ وساروج و آجر ساخته شده است.دوره ی تیموری.
سدانحرافی طرق:10 کیلومتری جنوب مشهد اوایل جاده ی نیشابور جاده ی ده غیبی قبل ازروستای ده غیبی ازکناراردوگاه آموزش وپرورش جاده ی سمت راست دوکیلومتر بعد سمت چپ.
سدچالی دره:7 کیلومتری غرب مشهد طرقبه اوایل جاده نغندر سمت چپ سدخاکی ارتفاع ازکف 24 متر حجم مخزن ¼ میلیون مترمکعب سال بهره برداری1381.
سدارداک:40 کیلومتری شمال غرب مشهد کیلومتر 10 جاده ی سنتو سمت راست به طرف شهرتوس پل کشف رود سمت چپ جاده ی انداد جاده ی ارداک بعدازروستای ارداک.این سدازنوع سنگ ریزه ای بوده ودارای حوزه ی آبریز بسیاروسیع وسرچشمه های فراوان ازجمله رودخانه های گاش انجشش بقمچ گاه امرودک درمیان بام وآبقداست.
سدبتنی کارده:40 کیلومتری شمال مشهد جاده ی کارده قبل ازروستای کارده.سدبتنی دوقوسی ارتفاع ازکف 50 متر حجم مخزن بیست وهشت میلیون مترمکعب سال بهره برداری 1367.
سدانحرافی کارده:35 کیلومتری شمال مشهد جاده ی کلات جاده ی کارده قبل ازسدکارده جاده ی خاکی سمت چپ سه کیلومتر داخل زواندروخ سال بهره برداری 1366.
سدانحرافی شلگرد:10 کیلومتری جنوب مشهد انتهای سیدی جاده ی مغان بعدازگردنه ها سمت چپ بلوار هفت حوض حوزه ی روستای شلگرد سال بهره برداری 1372.
بندسرآسیاب:10 کیلومتری شمال غرب مشهد جاده ی شاندیز روستای سرآسیاب مقابل مقبره ی میرزای ناظر .ازکنارجاده سمت راست پل چهل بازه (سرآسیاب /بهارستان )قابل رویت است.
بندتاریخی گلستان:حاشیه ی مشهد اوایل جاده ی طرقبه روستای گلستان .این بندبه دستور گلستان کنیز گوهرشاد بنا شده است.
بندبتنی گوجگیک56 کیلومتری شمال مشهد جاده ی کلات بعدازروستای گوجگی به طرف کلات 500 متری سمت چپ جاده.
بندخاکی ارچنگ:16 کیلومتری شمال غرب مشهد جاده ی شاندیز روستای ارچنگ.
بندخاکی نهرآب:65 کیلومتری شمال مشهد جاده ی کلات قبل ازقله ی دکل سمت چپ جاده ی خور روستای خورعلیا 8 کیلومتر خلاف جهت آب.
تلخ باغ رو: 24 کیلومتری شمال غرب مشهد شاندیز انتهای روستای گراخک
تلخ بازه مزدور: 24 کیلومتری شمال غرب مشهد شاندیز انتهای روستای گراخک به طرف باغات .دراین بازه دوتلخ وجوددارد.
تلخ سورونو:25 کیلومتری شمال غرب مشهد شاندیز انتهای روستای گراخک به طرف باغاتو
تلخ پیوه ژن:65 کیلومتری جنوب مشهد جاده ی نیشابور ابتدای جاده ی پیوه ژن سمت راست حاشیه ی جاده کناردیوارچینه گل.
تلخ کاس:30 کیلومتری شمال غرب مشهد شاندیز روستای زشک سمت راست 12 کیلومتر روستای محله ی زشک به طرف ارتفاعات مرق.شامل تلخ بزرگ آبی که سرچشمه ی آن دره ی فریز درارتفاعات رشته کوه بینالوداست.
تلخ زنبورکاه:30 کیلومتری جنوب مشهد انتهای سیدی جاده ی مغان سمت راست جاده یمج روستای مجد خلاف جهت آب روی ارتفاعات.حوضچه ی آبی که ازچشمه ی زنبورگاه تغذیه می شود.
تلخ صفی آباد:8 کیلومتری شمال غرب مشهد جاده ی شاندیز صفی آباد.
تلخ شریف آباد:42 کیلومتری جنوب مشهد جاده ی نیشابور شهر ملک آباد جاده ی بزوشک روستای شریف آباد جنب رباط شریف آباد.
تلخ باغ ده:23 کیلومتری شمال غرب مشهد شاندیز انتهای روستای گراخک به طرف باغات.
تلخ خادر:18 کیلومتری شمال غرب مشهد جاده ی شاندیزامام رضا (ع)30 روستای خادر درمحلی به نام سرچشمه مقابل بنای موسوم به آتشکده.
تلخ کادر:25 کیلومتری شمال غرب مشهد جاده ی گراخک بعدازابراهیم آباد بعدازدوراهی ابراهیم آباد-ساغشک سمت راست نزدیک خیابان 45 نتری کاهوحوالی محله ی کادر.آب این تلخ ازقنات کادرتامین می شود.
تلخ آقداش متروکه:30 کیلومتری شمال مشهد کلومتر10 جاده ی سنتو سمت راست به طرف شهرتوس پشت آرامگاه فردوسی سه راه وجوددارد راه وسط 10 کیلومترتاروستای ماریون جاده ی چشمه ی جوجه ماریون ازکنار قبرستان به طرف روستای متروکه ی آقداش درمسیرغارهای دزک وبیمارآب.

سایرآثارتاریخی
بازارفرش:فلکه ی آب ابتدای خیابان خسروی نو سمت راست دوره ی قاجار.
خانقاه مطهریه:خیابان آخوندخراسانی دورفلکه ی گنبدسبز.
خانقاه نعمت اللهی:خیابان آیت الله شیرازی کوچه ی حاج هاشم جنب هتل طبرستان دوره ی قاجار.
نشان عبرت:انتهای خیابان کوهسنگی داخل تفرجگاه کوهسنگی .روی قله ی دوم کوه سنگی نشان بتنی پنجاهمین سال سلطنت واژگون شده است.
چاپارخانه ی صفی آباد:10 کیلومتری شمال غرب مشهد ابتدای جاده ی شاندیز سمت راست روستای صفی آباد 500 متر به طرف روستای پیانی نبش تقاطع راه های خاکی.این مکان بادیوارهای خشت وگلی درمسیر قدیم مشهد به شاندیز واقع شده است.درقسمت های بیرونی اطراف این بنا بقایای تعدادزیادی طاقچه برای بستن و آذوقه دادن به چهارپایان دیده می شود.
چاپارخانه ی تخت لنگر:42 کیلومتری جنوب مشهد کیلومتر 38 جاده ی نیشابور سرراه روستای شریف آباد.درابعاد 70*75 مترازسنگ لاشه وخشت وگل ساخته شده است.ازمعدد چاپارخانه های شناسایی شده درخراسان به شمار می رود.دوره ی صفوی.
اقامتگاه خلج:3 کیلومتری جنوب مشهد انتهای سیدی ابتدای جاده ی مغان اول گردنه ها سمت راست جاده پشت قهوه خانه ی خلج سازه ی سنگی مخروبه ای درکنار چشمه ی خلج پادشاهان صفوی ازاین مکان ب عنوان اقامتگاه شکار استفاده می کرده اند.دوره ی صفوی.
دروازه ی رزان:15 کیلومتری شمال غرب مشهد کیلومتر 10جاده ی سنتو سمت راست به طرف شهرتوس داخل حریم آرامگاه فردوسی.
حصارتاریخی توس:17 کیلومتری شمال غرب مشهد شهرتوس قبل از ورودبه آرامگاه فردوسی سمت راست.6 کیلومتر ازاین حصار ازجنس خشت وگل باقی مانده و 4 دروازه ی آن مانند دروازه ی رزان قابل تشخیص است.
زندان خان:63 کیلومتری شمال مشهد جاده ی کلات جاده ی کارده جاده ی مارشک زیرکوه نقارخانه 50 مترپشت ساختمان خانه ی بهداشت.سازه ی سنگی مخروبه ای به عمق ده متر.بنابه گفته ی اهالی درگذشته خان ها گناهکاران رادرآن حبس می کرده اند.
عمارت سفیرانگلیس:15 کیلومتری شمال غرب مشهد طرقبه روستای جاغرق سه کیلومترخلاف جهت آب سمت راست رودخانه 500 متر رویاارتفاع درمحلی به نام هوادره قرارگرفته است.درزمان استعمار این ساختمان محل استقرارسفیرانگلیس بوده وعلت انتخاب این محل داشتن چشم انداز مناسب بوده است.
پاسگاه رضاشاهی:35 کیلومتری شمال غرب مشهد جاده ی قدیم قوچان بعدازروستای گناباد حاشیه ی جاده نزدیک کاروان سرای بی بی زهرا.دوره ی پهلوی اول.
ساختمان عوارضی:جاده ی قدیم قوچان شهرک امام علی (نوده عوارض)حاشیه ی راست جاده نبش توس 67.ساختمان شیرونی قدیمی که محل دریافت عوارض بوده است.دوره ی پهلوی اول.
معدن تاریخی زغال سنگ آغنج:17 کیلومتری جنوب مشهد جاده ی قدیم نیشابورجاده ی ده غیبی قبل ازروستای ده غیبی سمت چپ جاده ی بساروج ورودی روستای آقنج .دراین روستا چندین دهنه معدن تاریخی وجوددارد خانه های مربوط به این معادن نیز تاریخی است.

فصل دوم

دیدنی های طبیعی
شایدبهترین وسالمترین تفریح گردش درطبیعت باشد وقتی این همه زیبایی دراطراف ماوجوددارد ندانستن وندیدن آن گناه ماست.در حالی که درقرآن کریم به صراحت توصیه شده که درزمین سفرکنید(ای رسول بگوبه مردم که درزمین سیرکنید.سوره ی عنکبوت آیه 20)
درشهرستان های مشهدوطرقبه شاندیزتعدادزیادی روستاهای هدف گردشکری درختان کهن سال چشمه های آب فراوان رودخانه های پرآب غارهای متعددوقله ای تامرز3300متروجوددارد.این قابلیت های طبیعی درفاصله ی یک تا یکصدکیلومتری شهرمشهد پراکندگی دارد.
روستاهای هدف گردشگری ییلاق ها وتفرجگاه ها
روستای کنگ:27 کیلومتری غرب مشهد طرقبه جاده ی نغندر روستای پلکانی کنگ معروف به ماسوله ی خراسان .البته بایدبه ماسوله لقب کنگ گیلان راداد.این روستای تاریخی زیبا بامسیری مفرح ودل نواز دارای بافت قدیمی با خانه های چوبی چندطبقه است.به نحوی که سقف خانه ای حیاط خانه ی بالادستش است.دراین روستا معابربسیارزیبایی به چشم می خوردکه به تازگی بازسازی شده اند.کنگ درلغت به معنی جا ی بلندونیز نوعی پرنده ی شکاری است.این روستا در ارتفاع 1800 متری ازسطح آب های آزادقرارگرفته وپیشینه ای بسیار قدیمی تر ازمشهد دارد.وقتی شهرمشهدشکل گرفت اهالی کنگ می گفتند برایشان همسایه آمده است!این روستای زیبادردامنه های شمالی رشته کوه بینالود قرارگرفته است.آرامگاه شیخ عبدالله قلعه حصار میان تیغ رباط شاه عباسی حسینیه قبرستان تاریخی قله ی فلسکه چشمه ینظرکرده باغات فراوان وجاده ی زیبایش که درکناررودخانه امتدادداردازجاذبه های آن است.
روستای زشک:30 کیلومتری شمال غرب مشهد بعدازشاندیز.این روستای ییلاقی مصفادرارتفاع 2000متری ازسطح آب های آزادبردامنه ی شمالی رشته کوه بینالود قرارگرفته است.زشک ازدوجزه به معنی دره واشک تشکیل شده که درآن آب زلال جاری دردره به اشک چشم تشبیه شده است.بنابه گفته ی درگذشته آن را زواشک می نامیدند.جاده ی منتهی به این روستاحدفاصل ابرده تازشک بسیارزیباودلنواز است.مسیردره ی زشک یکی از عمومی ترین مسیرهای کوه پیمایی برای صعودبه قله های زشک چمن 1 و2 پناهگاه 3300 متری شیرباد است.گردنه ی استقامت چشمه ی فرهنگ وچشمه ی نهل از دیگر دیدنی های آن است.در فصول بارندگی سیل های مهیبی ازاین رودخانه سرازیرمی شود.
روستای جاغرق:12 کیلومتری شمال غرب مشهد ازتوابع طرقبه.دارای آب وهوای معتدل کوهستانی رودخانه ی دائمی پرآب به طول 25 کیلومتر وباغات فروان که درارتفاع 1500متری ازسطح آب های آزاد بردامنه های شمالی رشته کوه بینالود قرارگرفته است.دربافت های قدیمی این روستا خانه های بسیارکوچک چوبی وسنگی باکوچه های باریک وپرشیب زیبایی قراردارد.بنابه گفته ی اهالی جاغرق ازجام غرق گرفته شده .وقتی جام یکی ازسلاطین درمحل چشمه ا ی دراین مکان درآب غرق شد ازۀن پس این روستا به جاغرق شهرت یافت.رودخانه ی جاغرق ازقدیمی ترین تفرجگاه های مشهدمحسوب می گرددودرانتهایی آن رباط پای گدار ورباط آه وجوددارد.چشمه ی طلا چشمه ی زرگر هوادره عمارت سفیراگلیس درخت چنار کهن سال مغاره قنبرکوه کتیبه ی تاریخی مسجدجمعه آسیاب دره ی شاه پنج درخ وجاده ای زیباازدیگرجاذبه های گردشگری آن محسوب می شود.
روستای نغندر:10 کیلومتری شمال غرب مشهد ازتوابع طرقبه با منظر بدیع دردامنه های شمالی رشته کوه بینالود قرارگرفته است.نغندر درلغت ازنوغان دره گرفته شده ونوغان به معنی پیله ابریشم است.دراین روستا که برسرراه کنگ قرارگرفته پارک جنگلی کلاته قنبر تندیس طبیعی قورباغه ی سنگی زیارتگاه بقایای قلعه ی قدیمی محوطه ی تاریخی حیطه ی مغول وچشمه علی وجوددارد.دره ی خوش رو(میازاوه) نیزیکی دیگراز مسیرهای رایج کوهپیمایی دراین منطقه است.
روستای حصارگلستان:5 کیلومتری غرب مشهد اوایل جاده ی طرقبه مقابل پمپ بنزین ابتدای جاده ی ازغد.دوروستای گلستان وحصاردرکنار یکدیگرقراردارندودارای آب وهوای دلپذیر رودخانه باغات مصفا ودیدنی هایی هستند شامل غارآغل زری کل دست کند سنگ نگاره های پیش ازتاریخ بندتاریخی گلستان امامزادگان یاسروناصر آب انبار تاریخی.
روستاهای مایان (علیا-وسطی-سفلی):13 کیلومتری غرب مشهد جاده ی طرقبه روستای گلستان جاده ی ازغد جاده ی فرعی سمت چپ.روستاهای مایان علی وسطی وسفلی درامتدادیک آبریزبا5 کیلومتر فاصله ازیکدیگرقراردارند.دیدنی های تاریخی وطبیعی آن عبارت است از:رودخانه ی دائمی وباغات زیبا حوض انبارهای تاریخی سه رشته قنات چنارکهن سال وکارگاه های سبدبافی قدیمی.
روستای تپه سلام:5 کیلومتری جنوب شرق مشهد جاده ی فریمان بعدازآرامستان بهشت رضا(ع)روستایی که درآن اولین نظرشم مسافران به گنبد امام رضا(ع) می افتد.درگذشته کاروان سالارهادراین نقطه بادیدن گنبدزردحضرت رضا(ع)اززائران مبلغی به عنوان گنبدنمادریافت می کردند.
سلام گاه:6کیلومتری جنوب مشهد جاده ی قدیم نیشابور.نقطه ای که اولینچشم انداز گنبدامام رضا(ع)است.این مکان جزوتپه های تاریخی محسوب نمی شود فقط به واسطه ی این که مسافران لحظه ی اول چراغ های شهرمشهدرامی بینندوبه امام رضا(ع)سلام می کنندسلام گاه به شمار می رود.
روستای ده سرخ:55 کیلومتری جنوب غرب مشهد جاده ی نیشابور شهرملک آباد جاده ی بزوشک.به واسطه ی این که درخاک اطراف روستاآهن وجوددارد تمام کوچه خیابان ها وخانه ها قرمزکون به نظرمی رسند.ازاین رو به ده سرخ شهرت یافته است.این روستا دارای اماکن دیدنی قلعه ی کوچ کمر قلعه نو تخت (مصلی)امام چشمه ی امام غاردست کندوامامزاده عبدالعزیزاست.درمسیررسیدن به این روستا می توان ازرباط های سه گانه شریف اباد آب انبار چاپارخانه وقسمتی ازجاده ی ابریشم نیزدیدن کرد.
روستای دستگردان:5 کیلومتری شرق مشهد جاده ی مهرآباد به نقل ازفصیحی خوافی شرق روستای دستگردان محل درگذشت حضرت رضا(ع)بوده است.قرون اولیه اسلامی.
روستای پاژ(فاز)زادگاه فردوسی:15 کیلومتری شمال مشهد جاده ی کلات نبش دوراهی کارده زادگاه حکیم ابوالقاسم فردوسی.می گویند فازوفارمدنام دوخواهر بوده است.فارمد(پرمه)نام روستای دیگری دردامنه ی ازدرکوه است.خانه ی فردوسی دربلندترین نقطه ی روستا مشاهده می شود.درکنارروستا تپه وقلعه کهنه ای وجوددرد.
روستاهای زاگ وماریون:25 کیلومتری شمال غرب مشهد کیلومتر 10 جاده ی سنتو سمت راست پشت شهرتوس سه راه وجوددارد.راه وسط کیلومتر10 روستای ماریان بنابه گفته ی اهالی این روستا زادگاه ضحاک ماردوش است.زیارتگاه بی بی ذاکری نیزدرقبرستان ماریان قراردارد.چشمه ی جوجه ماریون تلخ آب اقداش نتروکه وغارهای بیمارآب ودزک نیز درچندکیلومتری ماریون واقع شده اند.
روستای مارشک:63 کیلومتری شمال غرب مشهد جاده ی کلات جاده ی کارده جاده ی مارشک .ازآن جاکه این روستا دارای راه آسفالته رودخانه ی دائمی وباغات فراوان بوده ودرمسیر صعودبه قله ی هزارمسجد قرارداردارد از دیربازموردتوجه گردشکران بود است.این روستادارای قابلیت های طبیعی وتاریخی ذیل می باشد:کاناچشمه چشمه ی آب شفا چشمه ی سیاه چشمه ی سفید کوه نقاره خانه زندان خان تفرجگاه سوگرگری.مکانی به نام قدمگاه حضرت علی (ع)قبرستان تاریخی بنای قدیمی موسوم به مقبره ی خان ها وآسیاب.
روستای کارده وآل:45 کیلومتری شمال مشهد جاده ی کلات جاده ی کارده درامتدادجاده ی سیج روستای آل واقع شده است.این روستاازمناطق ییلاقی مشهدمحسوب می شودودارای باغات فراوان وآب وهوای مصفاهستند.دیدنی های طبیعی وتاریخی آن شامل :چشمه های آب اولیا گرموساروجهاردهانه غاربه نام های :کارده آل دیواره و انجیرسدبتنی رودخانه ی دائمی قلعه های تاریخی آل ومات دره ی انجیروزوسیاه تیبه ی خانتاشی برج وقله ی دولولی.
روستای رضوان واندروخ:30 کیلومتری شمال مشهد جاده ی کلات جاده ی کارده روستای معین آباد روستای رضوان واندروخ درامتدادیک آبریز قراردارند.درمسیراین روستاهازیارتگاه امامزاده یحیی درمعین آبادنیزقراردارد.
تفرجگاه وکیل آباد:انتهای بلواروکیل آباد.ازتفرجگاه های قدیم مشهد معروف به وکیل آبادولوکه دارای باغ وحش وکوهستان پارک است.وکیل آباد ازموقوفات مرحوم حاج حسین ملک محسوب می گردد.خانه ی تابستانی ومجسمه ی برنزی وی درآن جاقراردارد.سنگ نگاره های کال خرگوش وقنات تاریخی وکیل آبادازدیگردیدنی های آن است.
تفرجگاه کمرشکسته:55کیلومتری شمال مشهد جاده ی کلات جاده ی کارده روستای سیج.دارای باغات فراوان رودخانه دائمی وچشمه ی آب.
تفرجگاه کوه سنگی:انتهای خیابان کوهسنگی.این پارک یکی ازتفرجگاه های معروف وقدیمی مشهداست که حضرت رضا(ع)نیزبه آن جا رفته اند.شاه عباس کبیرنیزدرسال 955 ق. به دست مرشدقلی استاجلودراین مکان تاج گذاری کرد.کوه سنگی تاکنون پس ازحرم مطهر حضرت رضا(ع)وآرامگاه فردوسی بیشترین گردشگررادرخراسان رضوی داشته است.دیدنی های این مجموعه شامل :مقبره ی سرهنگ جهانبانی فرمانده لشگرشرق کشور دردوره ی پهلوی مقبره ی ایرج ازشاعران معاصر مابین دوکوه استخر بزرگ آب بازارچه فیزیک سرا مسیربسترسازی شده تاروی قله مزارشهدای گمنام نشان بتنی پهلوی که روی قله ی دوم واژگون شده چشم انداز شهرمشهد وموزه ی بزرگ خراسان(درحال احداث)
پارک جنگلی طرق:جنوب مشهد خروجی شهر به طرف نیشابور سمت راست جاده قبل ازپلیس راه طرق.این پارک سرراه مسافران درمنطقه هموارقرارگرفته وازسوی شهرداری جهت اسکان موقت مسافرانی که ازچادراستفاده میکنند امکانات امنیتی بهداشتی ومحوطه سازی درنظرگرفته شده وپیش بینی لازم انجام یافته است.این پارک وسعت زیادی داشته ودرآن انبوه درختان کاج به چشم می خورد.
پارک جنگلی کلانه قنبر:17 کیلومتری غرب مشهد طرقبه روستای نغندر.این پارک یک محوطه ی طبیعی جنگلی محسوب می شود.
پارک طبیعی سنگی کمرمقبولا:5 کیلومتری غرب مشهد جاده ی طرقبه پانصدمتربعدازپمپ بنزین گلستان سمت راست جاده ی پایین دست تاسیسات پمپاژآب دره ی داغستان.دوکیلومتر سمت راست به طرف ارتفاعات بعدازکوه چکل نظر دربلندترین نقطه.کمرمقبولادرگویش محلی به معنی کوه زیباوموردقبول است.شامل منطقه ای آتشفشانی باساختارهای سنگی بسیار زیباومنحصربه فردازجنس گرانیت به اضافه ی دوتلخ آب درمنطقه ی سیرزاروسنگ نگاره های پیش ازتاریخ واثرطبیعی قارچ سنگی.
بوستان هفت حوض:7 کیلومتری جنوب مشهد انتهای سیدی جاده ی مغان بعدازگردنه های خلج سمت چپ انتهای بلوار .این بوستان طبیعی قسمتی ازرودخانه ی شلگرداست ودرآن چندین حوضچه ی آب عمیق ومنحصربه فرددرسازه های گرانیتی وجوددارد.تونل انحرافی پیست های سنگ نوردی کتیبه چشمه وتنوره ی خلج ورودخانه های دائمی ازدیگردیدنی های آن است.
سوگرگری:64 کیلومتری شمال مشهد جاده ی کلات جاده ی کارده روستای مارشک.محلی درکوهستان درحوزه ی آبریز آبقد که آبشارکوچکی صدای بسیارزیادی ایجاد می کند.
سایرییلاقات مشهدکه دردامنه های بینالودقراردارندعبارتنداز:شلگردمغان ده غیبی عنبران کردینه ده بار آهنگران پینه ور سرآسیاب ارچنگ خادر ابرده علیاوسفلی عارفی بالندروتجر.تک تک آثارودیدنی های این مناطق درقسمت های مربوط به خودشرح داده شده است.

درختان کهن سال
دراوستاآسیب رساندن به درختان وقطع آن گناهی بزرگ ونابخشودنی محسوب می شودوهرکس مرتکب آن شودبایدمنتظر پیشامدناگواربرای خودیانزدیکانش باشد.ازنظرعلمی نیزدرختان کهن سال یادیرزیست جزومهم ترین ذخایر ژنتیکی گیاهی محسوب می شودکه ازاین درختان درطول صدهاسالناملایمات اقلیمی ومحیطی متعددی راپشت سرگذاشته وهمچنان به زندگی خودادامه می دهند.ازاین روباید این گونه درختان راسمبل مقاومت وپایداری دربرابرشرایط نامساعدبه حساب آورد.
دراین میان یکی از انواع درختان کهن سال غیرجنگلی ودست کاشت که به وفور درمشهد یافت می شودچناراست.این درخت برای رشدبه آب فراوانی نیازدارد.به همین دلیل مانند درخت بیددرمسیرآب های دائمی مانندحاشیه ی رودخانه وقنات هاکاشته می شده است.درخت چنارتاهزارسال عمرمی کند.ازآن پس مانند دوران پیریانسان که دچارپوکی استخوان شده ازداخل پوک ومنهدم می شود.فضای داخل آن شروع به اضمحلال وتهی شدن می کند.دراین شرایط گازی شبیه الکل ازدرخت متصاعدشده که دریک روز داغ آفتابی ممکن است خودبه خودباعث اشتعال آن شود.برگ آن شبیه پنجه ی دست است وکودخوبی محسوب می شود.بسیاری ازمکان ها نام خودراازاین درخت گرفته اندمانندپاچنار چنارسوخته چناربو چناران چنار چهارده چنار کهنه چنار چنارک و...
درتحقیقاتی که داشتم دریافتم درگذشته هنگام کاشت درخت روستاییان دراطراف آن سکه می ریختند تاآیندگان ازسن وقامت آن اطلاع پیداکنند.بسیاری ازاین درختان کهن سال براثرعدم مراقبت صحیح وعلمی ومدیریت نادرست درشرف نابودی قراردارد.محوطه سازی آسفالت وخانه داری درمجاورت درخت بقای آن هاراتهدیدمی کند.دربسیاری نقاط مردم به دلایل مختلف مثل استفاده ازچوب برای ساخت وتهیه ی هیزم درختان راقطع ومعدوم کرده وفقط یکی رانگه می داشته اندکه آن هاهم به دلیل یکتابودن ودرچشم بودن موردتکریم قرارگرفته واعتقادات مذهبی باعث بقای آن می گردیده است.ماننددرخت نظرکرده درروستای خواجه سی ناوای کارده.جالب است که این تک درختان نیزاخیرابه بهانه ی مبارزه باخرافه پرستی ازسوی اداره ی اوقاف درحال قلع وقمع می باشد.واین درحالیست که یک درخت کهن سال یک میراث فرهنگی طبیعی زنده محسوب می گردد.
ارس درختی است که دربرابر کم آبی بسیارمقاوم بوده وبیشترین پوشش منطق جنگلی مرتفع خراسان راشامل می گردد.این درخت به اسامی گوناگون ازجمله مرخ ارچه واورس نامیده می شود.قطراین درخت درهرسال یک میلی مترافزایش می یابد.بنابراین درختی که قطرتنه اش یک مترباشدهزارسال عمردارد.توجه داشته باشیدمرادقطرتنه است نه اندازه ی پیرامون آن.
کاج کهن سال گاراژایران پیما:چهارراه مقدم طبرسی داخل محوطه ی گاراژایران پیماتعاونی یک سابق.هم اکنون این مکان به پارکینگ تبدیل شده است.
کاج کهن سال شاهین فر:خیابان آزادی کوچه ی سراب دانشکده ی علوم پزشکی آزاداسلامی (دکترمحمدشاهین فر)
کاج کهن سال:خیابان چمران 9 پلاک 32 منزل شهیدی.به لحاظ اندازه این کاج یکی ازبزرگترین درختان شهرمحسوب می شود.قابل بازدیدنیست.
درختان کاج کهن سال چشمه ی قاسم اباد:انتهای بلواروکیل آباد میدان نمایشگاه بین المللی مشهد صدمتر به سمت جاهدشهر.شش درخت کهن سالوتنومندکاج ووجوددارد.یکی ازآن ها قطورترین درخت کاج مشهداست.
درختان کاج کهن سال:خیابان چمران بین چمران 7و9 پلاک 155
درختان کاج کهن سال:خیابان سعدی سعدی 5 پلاک 132.
درختان کاج وچنار کهن سال :خیابان ارگ مقابل باغ ملی.درحریم کنسولگری پاکستان 4 درخت به علاوه ی قطورترین وکهن سال ترین درخت چنار سطح شهر مشهدوجوددارد.البته بازدید ازآن برای عموم مقدورنمی باشد.
درختان کاج کهن سال نوچاه:3 کیلومتری غرب مشهد انتهای بلواروکیل آباد ابتدای جاده طرقبه امام رضا(ع)3 سمت راست خیابان نیاوران بعدازبیمازستان فوق تخصصی دکترشریعتی ابتدای ورودی روستای نوچاه سمت چپ درون محوطه ی خانه ی تاریخی توکلی زاده جهاردرخت کاج کهن سال وجوددارد.
چنارقطوروکهن سال بزمیران:65 کیلومتری شمال غرب مشهد جاده ی چناران بعدازروستای سلوگرد قبل ازپل گلبهار سمت راست انتهای جاده ی شیرین نرسیده به خط الراس بالاسراستخر آب.برخی این درخت رابه اسم تک درخت هزارمسجدمی شناسند.
چنارقطوروکهن سال خواجه سی ناوا:43کیلومتری شمال مشهد جاده ی کلات جاده ی کارده بعدازپاسگاه انتظامی جاده ی سمت راست روستای حسین آباد قبل ازامامزاده میرسبحان ولی وبی بی صنوبر برروی یک سکوی سیمانی بزرگ قرارگرفته است.محیط این درخت حکم میدام مرکزی روستارادارد اهالی برای وقت گذرانی دراطراف آن حلقه می زنند.
چنارکهن سال شاندیز:18 کیلومتری شمال غرب مشهد شاندیز خیابان غفاری 5 دودرخت کهن سال نزدیک به هم قراردارد.اماچنارکهن سال ومعروف شاندیزکه درمیدان قدیمی شهرقرارداشته ازبین رفته است.
چنارکهن سال زشک:30 کیلومتری شمال غرب مشهد شاندیز درون روستای زشک.
چنارکهن سال رضوان:30 کیلومتری شمال مشهد جاده ی کلات جاده ی کارده روستای معین آباد جاده ی خوش هوا روستای رضوان مقابل امامزاده.
چنارکهن سال ده سرخ:43 کیلومتری شمال مشهد جاده ی کلات جاده ی کارده بعدازپاسگاه جاده ی سمت راست روستای ده سرخ.
چنارکهن سال خورعلیا:55کیلومتری شمال مشهد جاده ی کلات قبل ازقله ی دکل سمت چپ جاده ی خور روستای خورعلیا درجوارحسینیه بنابه گفته اهالی این چنار800ساله است.
سروکهن سال پیانی:5کیلومتری شمال غرب مشهد جاده ی شاندیزسمت راست خیابان مدرس 25 یک کیلومتربعدازروستای پیانی مقابل زیارتگاه پیر.به عقیده ی نگارنده این کهن سال ترین وقطورترین درخت درشهرستان های مشهدوطرقبه شاندیزاستوعمرآن به قبل ازاسلام بازمی گردد.
چنارهای کهن سال مایان وسطی:11کیلومتری غرب مشهد جاده ی طرقبه روستای گلستان جاده ی ازغد سمت چپ مایان وسطی.درمجاورت دودرخت کهن سال وجوددارد.
چنارکهن سال طرقبه:5کیلومتری غرب مشهد طرقبه مقابل مسجدپاجنار
درختان کهن سال سرو:33کیلومتری شمال مشهد جاده ی کلات جاده ی کارده روستای معین آباد جاده خوش آب وهوا روستای اندروخ مقابل مسجددودرخت چنارکهن سال وجوددارد.
سروکهن سال باغ فراگرد:9کیلومتری شمال مشهد جاده ی کلات سمت چپ جاده ی فردوسی روستای فرگرد به طرف روستای لک لک سمت راست 200 متری جاده.قدمت این بیش از 1000سال است.
چنارکهن ده بار:20 کیلومتری غرب مشهد طرقبه به طرف عنبران جاده ی طرقدرروستای ده باربنابه گفته اهالی این درخت 900سالعمردارد.
درختان توت وچنارکهن سال ویرانی:10کیلومتری شمال غرب مشهد جاده ی شاندیزبعدویرانی جاده ی استادیوم ورزشی 500متری زیارتگاه ویرانی.
درختان توت کهن سال کلاته آهن:17 کیلومتری غرب مشهد طرقبه به طرف عنبرانسمت چپ جاده ی طرقدر کلاته آهن کنارحمام قدیمی.
درختان توت گهن سال:20 کیلومتری شمال غرب مشهد کیلومتر 10 جاده ی سنتو سمت راست به طرف شهرتوس قبل ازپل کشف رود جاده ی کلاته برفی سمت چپ قبل ازجوادیه.یک تک درخت توت درسه راه روستا وچندین درخت کهن سال دیگر دریک کیلومتری آن درمسیرقنات وجوددارد.
چنارکهن سال صفی آباد:8 کیلومتری شمال غرب مشهد جاده ی شاندیز سمت راست روستای صفی آباد کنارتلخ آب.
درخت ارس اربابی:60 کیلومتری شمال شرق مشهد جاده ی کلات بعداز قله ی دکل سمت چپ سیازو پنج تا پیچ مانده به پایین گردنه ها سمت چپ جاده.بالای کوه مقابل روی بلندی دودرخت ارس دیده می شود.درخت بزرگتربه درخت ولی اربابی ودرخت کوچک تربه زن ولی اربابی شهرت دارد.
ارس کهن سال هندل آباد:37 کیلومتری شرق مشهد ال تیمور جاده ی امرغان بعدازروستای احمدآباد دوکیلومتر بعدازروستای هندل آباد کنارزیارتگاه خواجه زکریا.بنابه گفته ی اهالی نام این روستاهندوآبادبوده زیرادرگذشته جمعی ازهندوها آن جازندگی می کردندامادرمتون قدیمی ازاین روستا تحت عنوان هندل آبادنام برده شده است.
درخت نظرکرده ی هندل آباد:37 کیلومتری شمال شرق مشهد ال تیمور جاده ی مرغان بعدازروستای احمدآباد دوکیلومتر بعدازروستای هندل آباد مقابل درورودی زیارتگاه خواجه زکریا.بنابه گفته اهالی این درخت درفصل بهارچندین نوع شکوفه می دهد امانوع درخت مشخص نشده است.

قله ها
دورشته کوه هزارمسجدوبینالود ودوکوه منفرد به نام ناگهانی وقطارالنگ دراطراف شهرستان مشهد قرارگرفته است.قله های شیربادوفلسکه مهم ترین ارتفاعات قابل ذکردرنزدیکی شهرمشهدهستندوازنظرارتفاع سایرقله ها کمتراز3000مترازسطح آب های آزادارتفاع دارند.قله های کله خر قوطی مرغه گوش بایرام قلعه دولولی وقلعه مات دررشته کوه هزارمسجداززیباترین ارتفاعات مشهداست.کوه های خلج درجنوب مشهدنزدیک ترین اژدرکوه درشمال شرق مشهدخشک ترین قله های چمن وزشک درروستای زشک وقله زودرانتهای بلوارآب وبرق ازپرترددترین ارتفاعات شهرستان های مشهدوطرقبه شاندیز به حساب می آید.
قله ی شیرباد(گودزرد):50 کیلومتری شمال غرب مشهد شاندیز روستای زشک انتهای رودخانه ی بزرگ بعدازاستخرپرورش ماهی سمت راست.درمسیراین قله جان پناهی ساخته شده است.این قله با3300مترارتفاع بلندترین قله درشمال شرق کشور محسوب می شود.برخی قله ی بینالودرابلندترین می داننددرحالی که شیربادبیش از 100 مترازبینالودمرتفع تراست.
قله ی فلسکه(فلزکوه):45کیلومتری غرب مشهد طرقبه روستای کنگ 18 کیلومترخاکی به طرف ارتفاعات.درانتهای دره ی جاغرق وخطالراس ده بار نیزمی توان به آن صعودکرد.فلسکه درلغت تعریف شده فلزکوه استزیرادرگذشته ازآن کوه فلزاستخرج می شده است.فلسکه بلندترین قله ای است که ازسطح شهر مشهدبه چشم می آید.دردامنه های آن فسیل ماهی به وفوریافت می شود ارتفاع 3076 متر.
قله ی ده بار:34کیلومتری غرب مشهد طرقبه به طرف عنبران سمت چپ ازکناررستوران گنجعلی خان جاده ی طرقدر پس از طی 12 کیلومتر دوکیلومتر قبل ازروستای ده بار.قبل ازسرازیرشدن به طرف روستااازطریق راه خاکی کردینه دوراهی سمت چپ پس ازطی 14 کیلومترمی توان تازیرقله مسیررابااتومبیل طی کرد.ادامه ی جاده خط الراس بینالود راقطع وبه گرینه ی نیشابورمنتهی می شود.باقی مانده ی جنگل های ارس راقطع وبه گرینه ی نیشابورمنتهی می شود.باقی مانده جنگل های ارس رشته کوه بینالوددردامنه های این کوه مشاهده می شود.ارتفاع 2942 متر.
کوه های خلج:5 کیلومتری جنوب مشهد انتهای سیدی بعدازگردنه ها.ازاولین جاده یآسفالت سمت راست موسوم به جاده ی دکل می توان به خط الراس این کوه ها رفته وچشم انداززیبای شهررابه ویژه درشب مشاهده کرد.قهوه خانه ی خلج درابتدای دامنه ها میعادگاه کوه نوردان قدیم مشهد بوده است.این کوه ها ازجنوب به سمت شمال غرب شامل:قله های کنگره چین کلاغ معجونی شیخ بها وپاچناربوده که قله ی کنگره چین کلاغ معجونی شیخ بهاوپاچناربوده که قله ی کنگره باشکل کله قندی وساختارگرانیتی درحریم منطقه ی نظامی قرارگرفته است.علت نامگذاریآن به واسطه برگزاری دومین کنگره ی کوه نوردی درآن جا بوده است.شیخ بهابلندترین قله این رشته کوه به ارتفاع 1435متراست وقله ی چین کلاغ قریب 1333مترارتفاع دارد.خلج درلغت به معنی دزدوراهزن است ونام قوم ترکی بوده که درگذشته دردامنه های این کوه زندگی می کرده اند.
قله ی چین کلاغ 2:3 کیلومتری جنوب مشهد اوایل جاده ی فریمان سمت راست حدفاصل آرامگاه خواجه اباصلت وجاده ی قدیم نیشابور.این قله ساختار گرانیتی زیبایی دارد.ارتفاع 1200متر.
قله ی چمن 1و2:37 کیلومتری شمال غرب مشهد شاندیز روستای زشک چهارکیلومتر خلاف جهت آب بعدازدوآبی چشمه قل قلی سمت چپ رودخانه ی کوچک دوکیلومتر کنارتلخ آب.ابتدای مسیرپاکوب.
قله ی زشک:37 کیلومتری شمال غرب مشهد شاندیزروستای زشک 5 کیلومتر خلاف جهت آب بعدازدوآبی چشمه قل قلی رودخانه ی سمت راست ادامه ی بازه عرب ازروستای زشک نیزپس ازسوارشدن به یال اصلی می توان به این قله صعودکرد.
قله ی بزوشک:65کیلومتری جنوب غرب مشهد جاده ی نیشابورانتهای آزادراه باغچه شهرملک آباد روستای بزوشک.ازطریق جاده ی ده غیبی روستای عارفی نیزباپیمودن جاده ی خاکی می توان به این قله صعودکرد.
قله زو:بلواروکیل آباد انتهای کوی آب وبرق امتدادمسیرپله های باباکوهی .درسال های اخیراین قله مسیرترددعموم قرارگرفته است.
قله ی قوجغر:60 کیلومتری جنوب غرب مشهد ارتفاعات روستای دیزبادعلیا انتهای سیدی جاده ی مغان 25 کیلومتری بعدازروستای مج به طرف دیزباد.یاازمسیرکیلومتر 70 جاده ی نیشابور 20 کیلومتر فرعی جاده ی بالاسر دیزباد.این قله سرحدمشهدونیشابوراست.
قله ی پیوه ژن:55کیلومتری جنوب غرب مشهد کیلومتر65 جاده ی نیشابور نه کیلومتر فرعی دهستان پیوه ژن 9کیلومتر به طرف معدن سنگ ازفرازاین قله کوه های خلج وقله ی قوجغروقله ی بزوشک چشم انداززیبایی دارد.
قله ی پیازی:65کیلومتری جنوب غرب مشهد ارتفاع 2231متر.
قله ی هزاربر:50 کیلومتری شمال شرق مشهد ال تیمور جاده ی مرغان بعدازروستاهای هندل آبادومامورآباد یاازمسیر:جاده ی کلات انتهای گردنه ها سمت راست جاده ی آبگرم روستای خواجه روشنایی.خط الراس این قله سرحدمشهدوکلات است.
قله ی خواجه مراد:7کیلومتری جنوب شرق مشهد اوایل جاده ی فریمان بعدازآرامستان بهشت رضا(ع) بالادست آرامگاه خواجه مراد ارتفاع 1270 متر.
قله ی سفیدکوه:45کیلومتری شمال شرق مشهد جاده ی کلات جاده ی کارده روستای معین آباد 14کیلومتر کلاته عربها ارتفاع 2300متر.
قله ی گرگ پران:60 کیلومتری شرق مشهد جاده ی سرخس شهررضویه روستای میامی.
قله ی اوزن داغ:40 کیلومتری شمال شرق مشهد جاده ی کلات روستای گوجگی.
قله ی کمررجب:70 کیلومتری شمال غرب مشهد کیلومتر 40 جاده یسنتو بعدازروستای سلوگرد قبل ازپل گلبهار سمت راستانتهای جاده ی شیرین شمال غرب روستای گوری.این قله ازجاده ی سنتوبااقتداروصلابت رویت می گردد.ارتفاع 2200 متر.
قله ی قره داغ:65کیلومتری شمال مشهد جاده ی کلات جاده ی کارده جاده ی آل روستای سیج.خط الراس این قله سرحدمشهدوکلات است.ازگردنه کارده که سرازیرشویدبلندترین قله ای که دیده می شودقره داغ است.دامنه های شمال شرق آن ازسرچشمه های آبشارارتیکن محسوب می شود.
قله ی خشکه زو:40 کیلومتری شمال غرب مشهد کیلومتر 10 جاده ی سنتو سمت راست به طرف شهرتوس پل کشف رود سمت چپ جاده ی آبقد بعدازروستای انداد ابتدای ارتفاعات.
قله ی غلام کش:50 کیلومتری شمال مشهد جاده ی کلات جاده ی کارده روستای معین آباد جاده ی سمت راست 14کیلومتر کلاته عربها4 کیلومتری جنوب کلاته عربها.
قله ی گل عرب:40 کیلومتری شمال شرق مشهد انتهای جاده ی سیمان عبورازداخل کارخانه ی سیمان شرق جاده ی جغری قبل ازروستای جغری سمت راست به طرف روستای تبادکان.ارتفاع 2084.
قله ی کله خر:70 کیلومتری شمال غرب مشهد کیلومتر40 جاده ی چناران بعدازروستای سلوگرد قبل ارپل گلیهار سمت راست انتهای جاده ی شیرین روستای گوری به طرف روستای متروکه ی بیامشک.این قله بلندترین نقطه درکوه های بزمیران است.
قله ی کلاته هور:45کیلومتری شمال غرب مشهد کیلومتر 10 جاده ی سنتو سمت راست به طرف شهرتوس پل کشف رودجاده ی آبقد.روستای انداد.
قله ی بالندر:32کیلومتری جنوب غرب مشهد ابتدای جاده ی قدیم نیشابور سمت راست جاده ی ده غیبی دوکیلومترقبل ازروستای عارفی سمت راست 5 کیلومترروستای بالندر.برفرازاین قله یک زیارتگاه باستانی قرارگرفته است.بهترین چشم انداز دریاچه وسدطرق رامی توان ازاین قله نظاره کرد.وقتی از گردنه ی خلج به طرف اردمه حرکت می کنید قبل ازاردمه بلندترین قله ای که دیده می شود قله ی بالندراست.
قله ی تبادکان:40 کیلومتری شمال شرق مشهد انتهای جاده ی سیمان عبورازداخل کارخانه ی سیمان شرق جاده ی جغری قبل ازروستای جغری سمت راست به طرف روستای تبادکان ارتفاع 2000متر.
قله ی ارداک:50 کیلومتری شمال مشهد کیلومتر 10 جاده ی سنتو سمت راست به طرف شهر توس پل کشف رود سمت چپ جاده ی آبقد روستای انداد جاده ی سمت چپ روستای ارداک.تنباکوی ارداک خراسان که دردامنه های این کوه کشت می شود ازدیربازمعروف بوده است.
قله ی اژدرکوه(ازدراکوه):20 کیلومتری شمال شرق مشهد جاده ی سیمان روستای پرمه(فارمد).این کوه فاقدچشمه ی دائمی بوده وبسیارخشک است.درفصل مناسب بهتراست ازاین مسیربه آن صعودکنید:ال تیمور جاده ی امرغان قبل ازروستای احمدآباد سمت چپ.اژدرمخفف اژدهااست به روایت شاهنامه ی فردوسی اژدهایی درمسیر کشف رودخوابیده وجلوی آب رابندآورده وباعث قحطی وروزگار سخت برای مردم گردیده است که سام ازپهلوانان شاهنامه آن را می کشد(کشف رودپرخون وزرداب شد***زمین جا ی آرامش وخواب شد)دربدنه ی این کوه رگه ی قرمز رنگ مارپیچی شبیه اژدهاوجوددارد که به عقیده ی اهالی همان اژدهااست وعلت نام گذاری اژدرکوه به این دلیل است.ارتفاع 1641.
قله ی قطارالنگ:65 کیلومتری جنوب مشهد کیلومتر 40 جاده ی تربت حیدریه قبل اززمان آباد جاده ی بلندپی روستای سرغایه مسیربهتر:جاده ی فریمان دهستان فرهادگرد سمت راست جاده 9 کیلومتر کلاته خوش.ارتفاعات این کوه سرحدمشهد فریمان وتربت حیدریه است.
کوه نقارخانه:63کیلومتری شمال مشهد جاده ی کلات جاده ی کارده روستای مارشک پشت ساختمان خانه ی بهداشت .دارای ساختارطبیعس کله قندی شبیه قله ی گوش این کوه مرتفع نیست به این دلیل معروف شده که درگذشته وقتی اتفاقی می افتاده ازبالای آن جارزده ومردم راخبرمی کرده اند.
قله ی ناگهانی:85کیلومتری جنوب شرق مشهد کیلومتر 43 جاده ی سرخس قبل ازچاهشک سمت راست کیلومتر 40 جاده ی نریمانی روستای گیامی.این کوه سرحدمشهدوفریمان است.ارتفاع 2045متر.
قله ی طاغون کوه:کیلومتر 85جاده ی کلات سمت چپ بلندترین قله ای که دیده می شود طاغون کوه می باشدکه به آن طاغونک هم می گویند.طاغون نام گیاهی است.این کوه سرحدمشهدوکلات است.قله وآبریزجنوبی آن که به زورپلنگی منتهی می شوددرحوزه ی شهرستان مشهدقراردارد.
قله ی قره لکه ی بزرگ(بایرام قلعه):100کیلومتری شمال غرب مشهد جاده کلات جاده ی کارده جاده ی مارشک جاده ی بلغور قبل ازبلغور سمت چپ جاده خرکت بعدازروستای خرکت ادامه ی کج دره قبل ازچشمه ی گوکان سمت راست سرتیغ سیستان.این قله که به بایرام قلعه نیزمشهوراستدرسرحدمشهد وکلات قرارگرفته.شکل آن شبیه مکعب مستطیل است وبسیارباصلابت به نظرمی رسد.چشم انداز منحصربه فردی داردوخودش راازتمام ارتفاعات منطقه کنده است.دامنه های آن ازشکارگاه های معروف وقدیمی منطقه بوده که بایک شیب تند به دره ی سیستان منتهی می شود.درحال حاضر جزومناطق تحتد کنترل اداره ی کل حفاظت محیط زیست می باشد.20 سال پیش به یادگار یک چله یبزرگ روی قله چیده ام.ارتفاع 2220 متر.
قله ی سنجدی:44کیلومتری شمال مشهد جاده ی کلات جاده ی کارده 4کیلومتری شمال شرق روستای کارده.
قله ی دولولی:50 کیلومتری شمال مشهد جاده ی کارده جاده ی سیج روستای پنمنه.قله ای بسیارزیباوخوش تراش ازجنس مارن که سمت چپ جاده بااقتدار خودنمایی می کند.به کوه پنمنه نیزشهرت دارد.بنابه گفته ی اهالی این نامگذاری به این علت بوده که دردامنه ی این کوه پنج من بذر(پن من)به عمل می آمده است.اگردقت کنیدگاهی تکه ها (کل/بزکوهی/پاژن/شاخ شمشیری)برفرازقله اطراف رانظاره می کنندوفقط شاخ های بلندشان به وضوح دیده می شود.تاشمابرسیدمدت هاست محل راترک کرده اند.
قله ی عماد(قلعه مات/ماد):52کیلومتری شمال مشهد جاده ی کلات جاده ی کارده جاده ی سیج سمت راست زوقلعه(زوسیاه)4کیلومتر.برروی این قله قلعه ی معروف مات وجوددارد.اگرحرفه ای باشیدوچشمتان به دیدن ارتفاعات عادت داشته باشد این قله درصورت صاف بودن هواازسه راه فردوسی سمت چپ بلواربه خوبی دیده م ی شودکه مانندیک برج چهارگوش بااقتدارخودش راازمحیط اطراف کنده است.اگربازهم ازاین تمرین ها دوست داشته باشید قله ی هزارمسجد ازمیدان فردوسی دیده می شود.البته صاف بودن هواراحتمامدنظرداشت هباشید.معمولایک صبح آفتابی زمستان که شب قبلش بارندگی شده باشد بهترین موقعیت است.امادرحالت عادی به دلیل آلودگی هواقله رویت نمی شود.ارتفاع 2315متر.
قله ی گوش:55کیلومتری شمال مشهد جاده ی کلات جاده ی کارده جاده ی مارشک روستای گوش.درافسانه های اساطیری ایران گوش ومنگوش نام دودیوبوده است.گوش دیوی بوده باگوش های بلندکه یکی رازیرویکی رابرروی خودش می انداخته است.این قله ی زیباوخوش تراش درست بالاسرروستای گوش قرارگرفته است.وقتی ازگردنه ی کارده پایین می رویدسمت راستتان قسمت بالای این کوه مانندسرکله قنددیده می شود.
قله ی سنگر:43 کیلومتری شمال مشهد جاده ی کلات جاده ی کارده 3کیلومتری شمال روستای کارده.

غارها
درحوزه ی شهرستان های مشهدوطرقبه شاندیز تاانتهای سال 1390 غارحائزاهمیتی شناسایی نشده است.تمام غارهای این حوزه طولی کمتراز510 متر دارند.غارهای بیمارآب کارده هندل آباد مغان وبل کوهی ازمهم ترین آن ها به شمار می رود.غارمغان به دلیل نزدیکی به شهرشهرت بیشتری داردامابراثرترددبیش ازحدبه آن صدمه جدی واردشده است وبهره ی کمی اززیبایی برایش باقی مانده است.دربرخی ازاین غارها مانند دزک بیمارآب وهندل آباد آب وجوددارد.برخی ازاین غارها مانند غاررانجیر وغارقلعه مات روی دیواره بوده وورود به ان ها نیازمندوسایل فنی است.
بیست وهشت سال پیش وقتی شروع به غارنوردی کردم داستان ها وباورهای محلی راجع به غارهابرایم جالب بود اکنون که بیش از150 غاررادرسراسرکشورنوردیده ام گوشم ازاین حرف ها پرشده است.شماهم دراین زمینه اگرداستانی شنیده ایدزیادجدی نگیریددرجواب فقط لبخندی بزنیدوبگذرید!
برای مثال ازاین جملات بسیارمی شنوید تاحالاهیچ کس تاآخرش نرفته!این غارطلسم شده !گنج هایش رادرآورده اند!یک گربه راانداختیم داخل غاربعدازمدت هاازفلان جاسردرآورد!یک عصاراانداختیم توجریان آبی غارازفلان روستاازآب درآمده است.رنگ ریخته ایم توآب 20 کیلومتر آن طرفتر...اگرقصدبازدیدازغارها راداریدنکات ذیل رابه یادداشته باشید:
*اکثریت قریب به اتفاق غارهادرحوزه ی خراسان منشاآهکی دارند.به هرکجای این غارهابرویدبامشکلی به نام کمبوداکسیژن مواجه نمی شویدبرعکس هوای داخل غارکاملا سالم بوده وبه خوبی جریان دارد واین به دلیل اختلاف دمای هوای غاربامحیط بیرون غاراست.تابستان توی غارسردوزمستان گرم به نظرمی رسد.اگرتجربه ی لازم راداشته باشیدبه راحتی این جریان هوایی احساس می شود حتی بادرآوردن لباس واحساس بیشتراین جریان های هوایی ازطریق بدنتان می توانیدراه خروج راپیداکنید.وقتی متوجه این جریان های هوایی می شوید که گاهی به صورت بادهای تندی می وزند.
*داخل ودهانه ی خروجی غارها هیچ جانوری که بتواندبه شماصدمه بزند وجودندارد بیشترخفاش های غارهای ایران ازنوع نعل اسبی بوده وکوچک ترین آسیبی به انسان نمی رسانند.خفاش های خون آشام درایران وجوندارد.همین خفاش های بی آزارنیزبه دلیل گسترش امواج آنتن های موبایل درحال انقراض ونابودی بوده وکمترمشاهده می شوند.وقتی ازمعابرعمودی غاربالامی رویدممکن است کلونی خفاش ها به طوردسته جمعی قصدفرارداشته باشنددراین صورت صدای بال آن ها که شبیه فروریختن سقف غاراست باعٍ ترساندنتان نشود.دومین ساکنان عمده ی غارها کبوترهاهستند صذای پریدن کبوتران یک باره سکوت غاررامی شکندشوکه نشوید.سومین ساکنان غارهاتشی(سیخول بزنغره)هستند که معمولابرای خواب زمستانی به غارمی روند.علی رغم هیئت بزرگشان برای انسان خطری محسوب نمی شوند.سایرجانوران نیزفقط دردهانه ی ورودی غارها تاجایی که نورنفوذمی کند ممکن است آفتابی شوند مطمئن باشیدقبل ازرسیدن شماخودشان ازمحل می گریزند.گاهی کفتارهادرداخل غارها آشغال جمع می کنند.گاهی گرگ ها وپلنگ ها شکارشان رابه دهانه ی غارهابرده وو می خورند.انبوه شاخ واستخوان هایی که مشاهده می شوددلیلی براین مدعاست.
*اکثرغارهاتوسط جویندگان گنج حفاری وبهتربگویم شخم زده شده است.به هرکجای غارها که سربزنیدنمونه ی آسیب رسانی آنان رامی بینید.درغارهایی که طول بیشتری دارداگرتجربه ی لازم رانداریددرحدمقدورانخ غاروشبرنگ استفاده کنیدودربازگشت آن هاراخارج نمایید.وسایل روشنایی پوشاک آب وآذوقه ی کافی به همراه داشته باشید.
غاربیمارآب:42کیلومتری شمال مشهد کیلومتر 10 جاده ی سنتو سمت راست به طرف شهرتوس پشت آرامگاه فردوسی سه راه وجوددارد راه وسط ده کیلومتر تاروستای مایون جاده ی چشمه ی جوجه ماریون ازکنارقبرستان 16 کیلومترتا معدن سنگ روستای متروکه آقداش.بیمارآب یکی ازغارهای آبی صعب العبور مشهدبه شمارمی رود.این غاردارای دهانه ی چاه مانندی است برای ورودبه آن بهتراست وسایل فنی وطناب به همراه داشته باشید.نقطه ای که دهانه ی غاردرآن قرارگرفته است.سمت راست واریزه ها ی معدن سنگ به رنگ سفیدازدیگرقسمت ها ی کوه متمایز شده وازکیلومترها قابل رویت است.
غاردزک:40 کیلومتری شمال مشهد کیلومتر 10 جاده ی سنتوسمت راست به طرف شهرتوس پشت آرامگاه فردوسی سه راه وجوددارد.راه وسط ده کیلومترتاروستای ماریون جاده ی چشمه ی جوجه ماریون ازکنارقبرستان 13 کیلومتر به روستای آقداش متروکه دره ی سمت چپ درمیان ارتفاعات .دهانه ی آن به راحتی پیدانمی شود.درفصول بارندگی داخل این غارگل ولای زیادی وجوددارد.
غارولی اربابی(خوجه برکوهی):60 کیلومتری شمال شرق مشهد جاده ی کلات بعدازدکل سمت راست رودخانه ی قزلق.به طرف ارتفاعات سرحدمشهدوکلات ازمسیرروستای آبگرم نیزمی توان به این غاررفت.حدود70 سال پیش راهزنی به نام ولی اربابی قریب 18 سال دراین غارزندگی می کرده وبه پاکستان رفت وآمدداشته است.اومردم راازدرخت ارسی که هنوز برارتفاعات قزلق زبانزداست به دارمی آویخته این درخت به درخت اربابی مشهوراست.ارس کوچک ترکنارآن هم به درخت زن اربابی مشهوراست.محل نشانه گیری اسلحه هنوزبردهانه ی ورودی غارنمایان است.
غارقرخرم:48 کیلومتری شمال شرق مشهد جاده ی کلات بعدازقله ی دکل یک کیلومتر به طرف کلات سمت راست .این غاردارای دهانه ی بزرگ درسطح افقی وفضای مرکزی به اندازه ی چهاراتاق بدون راه های فرعی می باشد.
غاردیو:55کیلومتری شمال مشهد جاده ی کلات قبل ازگردنه ی دکل جاده ی خور روستای خورعلیا درفاصله ی 600متری چنارکهن سال روی ارتفاع.
غارسرخشت:55کیلومتری شمال مشهد جاده ی کلات قبل ازگردنه ی دکل سمت چپ جاده ی خور روستای خورعلیا یک کیلومتر به طرف کوه سرخشت انتهای بازه تیرشوب.دهانه ی این غارچاه مانند وصعب العبوراست وازداخل آن صدای آب به گوش می رسد.
غارکارده:45کیلومتری شمال مشهدجاده ی کلات جاده ی سیج قبل ازروستای آل روی ارتفاعات سمت چپ دره.فضای عمده ی این غارشبیه گسل بوده وامتدادآن به سمت عمق زمین است ودهانه ی مثلثی شکل دارد.درآن ازاستخوان های انسان جهت نشان دادن مسیراستفاده شده است.بنابه گفته اهالی دزدان کاروان هاراسرقت کرده وکاروانیان راکشته وداخل پرتگاه غارمی انداختند.حدود25سال پیش اداره ی آگاهی ازنگارنده خواست اسکلت ها یداخل غاررابیرون بیاورم اماباتوضیح این که اسکلت ها تاریخی بوده ودرصلاحیت سازمان میراث فرهنگی است ازاین کاراجتناب شد.
غاراندروخ:36کیلومتری شمال مشهد جاده ی کلات جاده ی کارده قبل از سدکارده جاده ی خاکی سمت چپ سه کیلومتر داخل زوانددروخ حاشیه ی راست رودخانه.این غار30 مترطول داشته ودرانتهای آن یک معبرخروجی به طرف بالا وجوددارد.اهالی به آن غارزمینی می گویند.
غارکفترسوراخ:36 کیلومتری شمال مشهد جاده ی کلات جاده ی کارده قبل ازسد جاده ی خاکی سمت چپ 3کیلومترفرعی.نرسیده به سدانحرافی روی دیواره ی سمت راست زواندروخ.این غار به صورت یک استوانه ی عمودی بادودهانه ی چاه مانند سمت راست یک شیارفرعی قرارگرفته است که دهانه ی بالای آن بسیاردیدنی است.اگرازتوان لازم برای صعودطبیعی برخوردارهستیدفرصت دیدن دهانه ی بالای غارراازدست ندهید.این غار درواقع یک آبراهه است.وجودده هاکبوترچاهی دراین غارباعث این نامگذاری شده است.ازمدفوع کبوترهادرپایین غاریک پشته ی بزرگ روی هم انباشته شده است.
غارآل:44کیلومتری شمال مشهد جاده ی کلات جاده ی کارده جاده ی سیج حاشیه ی چپ رودخانه.این غارتوسط صاحب باغ تصرف ومسکونی شده وبرای آن دروپنجره گذاشتهه وراحت زندگی می کند!
غارارکره(هرکاره/پشته ی نغندر):14کیلومتری شمال غرب مشهد کیلومتر 10 جاده ی شاندیزکیلومتر 10 جاده ی شاندیز روستای ویرانی سمت چپ مقابل جاده ی شهرک صنعتی داخل پارک پردیس 4 کیلومتر به طرف مزرعه ی پرورش شترمرغ.دراین ونطقه چندین دهنه غاربادهانه های بزرگ وجوددارد.
غارانجیر:45کیلومتری شمال شرق مشهد جاده ی کلات جاده ی کارده اوایل جاده ی سیج قبل ازروستای آل سمت راست داخل دره ی انجیر برروی دیواره های سمت چپ دره روی ارتفاعات.
غارعماد:52کیلومتری شمال مشهد جاده ی کلات جاده ی کارده جاده یسیج حوزه ی روستای آل سمت راست 4کیلومترداخل زوقلعه(زوسیاه)روی دیواره ی قلعه مات.
غارویرانی:10 کیلومتری شمال غرب مشهد جاده ی شاندیز روستای ویرانی سمت چپ جاده داخل پارک پردیس 200 متری ساختمان محیط زیست حاشیه ی راست راه خاکی.این غاربه اندازه ی دواتاق کوچک است وجای کتیبه ی بدون نوشته ای درآن به چشم می خورد.
غارکبوتر:14کیلومتری شمال غرب مشهد کیلومتر 10 جاده ی شاندیز روستای ویرانی سمت چپ داخل پارک پردیس 4کیلومتر به طرف مزرعه ی پرورش شترمرغ پشته ی نغندر بالاسر غارهای ارکره.ورودی این غار چاه مانندبوده وباعبورازدهانه ی قیف مانند آن 15متر فرودلازم است.تابه محوطه ی اصلی غاربرسیم.دراین غارده ها کبوترچاهی زندگی می کند به همین دلیل به غارکبوترمعروف است.
غارشوپز:20 کیلومتری شمال غرب مشهد جاده ی زشک بین ابرده 3و5 مقابل استراحتگاه نهارخوران گلستان سمت راست 50 متری بالاسر جاده.این غارشبیه گسل بوده وبعداز15متربرای عبورانسان جای کافی نیست.
غارتیغ براتو:27کیلومتری جنوب مشهد انتهای سیدی جاده ی مغان بعدازپرنواز فرعی سمت راست 200متری جنوب روستای تجر.طول این غارحدود20متراست.
غارمغان:36کیلومتری جنوب مشهد انتهای سیدی جاده ی مغان بعدازروستا ادامه ی راه ماشین روتامحلی به نام سرچشمه.برای رسیدن به دهانه ی غار45 دقیقه کوه پیمایی لازم است.مغان جمع مغ به معنای مبلغ دین زرتشت است.این غاربا500مترطول براثررفت وآمدهای بیش ازحدبه کلی آلوده شده وزیبایی خودراازدست داده است.باگام برداشتن درآن غباربسیارآلوده ا ی به هوا بلندمی شودبهتراست ازماسک بهداشتی استفاده منید.درانتهای غارحوضچه ی آبی وجوددارد.
غارآغل زری:3 کیلومتری شمال غرب مشهد جاده طرقبه روستای گلستان در ارتفاع 10متری از بستر رودخانه و فاصله ی کمی از دریاچه ی بند گلستان قرار گرفته است.به واسطه داشتن درصد بسیار ناچیزی از طلا به غار زری مشهور شده است.ارتفاع این غار از سطح آب های آزاد 1010 متر میباشد.آغل زری نزدیک ترین غار به شهر مشهد است و حدود 25 متر طول دارد.
غار کبوتر:70 کیلومتری شمال غرب مشهد کیلومتر 40 جاده ی چناران بعد از روستای سلوگرد قبل از پل گلبهار سمت راست انتهای جاده ی شیرین روستای گوری به طرف روستای متروکه ی بیامشک در ارتفاعات قله ی کله خر.
غار پلنگ:80 کیلومتری شمال غرب مشهد کیلومتر10 جاده ی سنتو به طرف شهر توس پل کشف رود سمت چپ جاده ی آبقد روستای امرودک خلاف جهت آب قبل از دوآبی میرشکار سمت راست رودخانه روی ارتفاعات.
غارخوجه:82کیلومتری شمال غرب مشهد کیلومتر 10 جاده ی سنتوسمت راست به طرف شهرتوس پل کشف رود سمت چپ جاده ی آبقد روستای امرودک خلاف جهت آب قبل ازدوآبی ومیرشکار سمت راست رودخانه روی ارتفاعات حوالی آبگرم خوجه.
پیرغار:70کیلومتری شمال غرب مشهد کیلومتر40 جاده ی چناران بعدازروستای سلوگرد قبل ازپل گلبهار سمت راست انتهای جاده ی شیرین روستای گوری به طرف روستای متروکه ی بیامشک.
غارهندل آباد:40 کیلومتری شمال شرق مشهد ال تیمور انتهای جاده ی امرغان بعدازروستاهای احمدآبادوهندل آباد بازه گودال سرحدروستای سروک این غاردرواقع دراملاک سروک قرارگرفته امابه نام هندل آبادمعروف شده است!مسیر90متری داخل غارنقطه ی صعب العبوری ندارد.چشمه ی آب داخل غاربرای مردم ازگذشته های دورتابه امروزقداست داشته است.
غارسیخول:38کیلومتری شمال شرق مشهد ال تیمور انتهای جاده ی امرغان بعدازروستای هندل آباد حاشیه ی سمت راست رودخانه فرعی.بادهانه ی کوچک به شکل مثلث دریک متری آبراهه قرارگرفته است.ازآن جا که توسط نگارنده شناسایی ودرآن مقدارزیادی سیخ تشی (سیخول /بزنغره)یافت شدبه این اسم نام گذاری شد.این غاربا20مترطول مثل یک تونل باشیب کم امتدادداشته وفاقدمعابرفرعی است.
غاررخنه گرگ:37 کیلومتری شمال شرق مشهد ال تیمور انتهای جاده ی امرغان بعدازروستاهای احمدآبادوهندل آباد درمسیرغارسیخول سمت راست دره.چون گرگ ها لاشه ی گوسفندان رابه این غارمی آورند.درآن استخوان های زیادی به چشم می خورد.این غارآهکی نیست عمق چندانی نداردومنشاپیدایش آن حرکات تکتونیکی زمین است.
غاربل کوهی:42کیل.متری شمال شرق مشهد اتهای جاده ی سیمان عبورازداخل کارخانه ی سیمان شرق جاده ی جغری قبل ازروستای جغری سمت راست روستای تبادکان کنارکتل میر.
غارسنگ اوله:38کیلومتری شمال شرق مشهد ال تیمور انتهای جاده ی امرغان بعدازروستای احمدآباد و هندل آباد ارتفاعات روستای هندل آباد.
غارحاجی علی:38کیلومتری شمال شرق مشهد ال تیمور انتهای جاده ی امرغان بعدازروستای هندل آباد.روی دهانه ی غارحاجی علی تنه ی بزرگ یک درخت ارس به صورت افقی گذاشته شده تافروددرآن تسهیل گردد.حجم اصلی غارهمان است که ازبالادیده می شود درپایین فقط چند معبرکوچک وجوددارد.
غارسیخول:30 کیلومتری شمال غرب مشهد شاندیز روستای زشک روی ارتفاعات مشرف به جاده ی اصلی خیابان زشک 8.
غارستاره(حاجی قاسم):40 کیلومتری شمال شرق مشهد ال تیمور انتهای جاده ی امرغان بعدازروستای احمدآباد و هندل آباد ارتفاعات روستای هندل آباد.
غارکفترخور: 45 کیلومتری شمال شرق مشهد ال تیمور انتهای جاده ی امرغان بعدازروستای احمدآباد و هندل آباد ارتفاعات روستای هندل آباد.
غارفولادخان: 46 کیلومتری شمال شرق مشهد ال تیمور انتهای جاده ی امرغان بعدازروستای احمدآباد و هندل آباد ارتفاعات روستای هندل آباد.
غار علی اصغر:44کیلومتری شمال شرق مشهد انتهای جاده ی سیمان عبورازداخل کارخانه سیمان شرق جاده ی جغری قبل ازروستای جغری سمت راست روستای تبادکان سرچاه جعفر کوه اره درمحلی به نام بلند ارخنج پنج جفتی محیط این غارخشک وبدون آب بوده و15 مترطول دارد.
غارهای جغری:کیلومتر30 شمال شرق مشهد انتهای جاده ی سیمان عبورازداخل کارخانه ی سیمان شرق جاده جغری.بعدازروستای جغری سه دهنه غاردردوطرف رودخانه وجوددارد طول هیچ کدام ازآن ها به 50 مترنمی رسد.
غاربازه غار:46کیلومتری شمال شرق مشهد انتهای جاده ی سیمان عبورازداخل کارخانه ی سیمان شرق جاده ی جغری قبل ازروستای جغری سمت راست روستای تبادکان سرچاه جعفر کوه اره درمحلی به نام بلندارخنج پنج جفتی.بعدازغارعلی اصغر کج راه یال سنگ آب پتل پایین بازه غار.
غارآبقد:40 کیلومتری شمال غرب مشهد کیلومتر 10 جاده ی سنتوسمت راست به طرف شهرتوس پل کشف رود سمت چپ 25کیلومتر روستای آبقد.این غاردرارتفاع وروی دیواره های سمت راست روستا قراردارد.
غارخان کش:50کیلومتری شمال غرب مشهد کیلومتر10 جاده ی سنتو سمت راست به طرف شهرتوس پل کشف رود سمت چپ 25 کیلومترروستای آبقد امتداددره خلاف جهت آب به طرف روستای درمیان بام بعدازآبشار بست رضاقلی سمت چپ روی ارتفاعات.

*مغاره ها(غارهای دست کند/کل ها )
این گونه دست کندهادرایران پیشینه ی طولانی دارندوبه عبادتگاه های دوران میترائیسم وزمان هخامنشیان بازمی گردد.ازآن ها درموقع هجوم دشمنان به عنوان مخفیگاه محل نگهداری احشام انبار جان پناه پناهگاه عبادتگاه استراحتگاه معدن آرامگاه ومواردمشابه استفاده می شده است.ده ها نمونه ازآن یافت شده که به طورمعمول توسط تیشه درسنگ های نرم مثل مارن یاکنگرومرانقرمی شده است.اگرچه برخی ازاین مغازه ها نیزقدمت چندانی نداردامابه دیدنش می ارزد.

مغاره ی طرقبه:7کیلومتری غرب مشهد طرقبه به طرف زوتیشتر.حاشیه ی سمت راست جاده.یک کل به اندازه ی یک اتاق وجوددارد.
مغاره ی مج:27کیلومتری جنوب غرب مشهد انتهای سیدی جاده ی مغان بعدازتقاطع پرنواز سمت راست جاده ی مج(مجد/مچ)روستای مجد.بالاسرروستابربدنه ی خاکی دره یمشرف به رودخانه دوکل دست کند وجودداردوهریک به اندازه ی یک اتاق بزرگ است که به راحتی درنگاه اول دیده می شود.اهالی به آن خاکل می گویندودرصورت نیاز ازآن جا خاک برمی دارند.
مغاره ی حصار:4کیلومتری مشهد طرقبه روستای گلستان به طرف روستای حصار.حاشیه ی سمت راست جاده یک کل بزرگ وجوددارد که وسط آن یک پایه جهت جلوگیری ازریزش سقف وجوددارد.
مغاره ی قلعه بالا:30کیلومتری شرق مشهد انتهای جاده ی سیمان جاده ی شرشر حاشیه ی سمت راست جاده بین روستای شرشرواحمدآباد.شامل چندکل دست کند به اندازه ی اتاق های کوچک می باشد.
مغاره ی قنبرکوه:12کیلومتری شمال غرب مشهد طرقبه روستای جاغرق درست قبل ازورودی روستا سمت چپ بالای کوه سرقله مغاره ی مسقفی است که اهالی اعتقاددارندمدفن یکی ازغلام های حضرت علی(ع) است.
مغاره ی سیاه زو:60کیلومتری شمال مشهد جاده ی کلات بعدازقله ی دکل درمسیرشیب بعدازکارخانه ی آب معدنی سمت راست درمسیرسیاه زو.

*رودخانه ها دره ها
مسیررودخانه ها همیشه موردتوجه کوه نوردان طبیعت دوستان شکارچیان عکاسان نقاشان وحتی عموم مردم بوده است.رودخانه های مشهد ازدورشته کوه بینالودوهزارمسجد ودوکوهستان منفرد به نام کوه ناگهانی وکوه قطارالنگ سرچشمه می گیرد.بینالودیکی ازپرآب ترین رشته کوه های کشوراست.بارودخانه های قرینه به این معنی که هررودخانه ای که دردامنهی شمالی جریان داردمانندآن یک رودخانه نیزدردامنه ی جنوبی جاریست.رودخانه های ارداک زشک کارده طرق خور وگلستان نیزازپرآب ترین رودخانه های شهرستان های مشهدوطرقبه شاندیزبه شمار می رود.تقریباکلیه رودخانه های دائمی وفصلی شهرستان مشهدبه کشف رود می ریزد.دراطراف این رودخانه ها عموماباغات میوه وجودداردوکمترپوشش جنگلی وطبیعی به چشم می خورد.
دربسیاری ازنقاط خراسان به زبان کردی به دره زو می گویندکه جمع آن زاوین است.
کشف رود:5کیلومتری شرق مشهد مسیرهای دسترسی به این رودخانه عبارتنداز:پل کشف روددرشهرتوس پل التیمور درخیابان پنج تن وپل شاهی دراوایل جاده ی کلات.کشف رودمهم ترین رودخانه درحوزه ی آبریزدشت مشهدبوده که باشیب متوسط 5% درخط القعررشته کوه های هزارمسجدوبینالود به طول 290 کیلومترازشمال غرب به سمت جنوب شرق جریان دارد.قسمت اعظم این رودخانه درشهرستان مشهد قرارداردودرپل خاتون سرخس به هریرود می ریزدوبه نام تجن واردترکمنستان می شود.چون محل تجمع آب بوده مردم توس آن رابه عنوان دریا می ساختندوخیابانی که به آن منتهی می شده درمشهد به نام خیابان دریامشهوراست.چندین پل تاریخی ازجمله پل شاهی پل کشف رود و پل خاتون برروی آن بسته شده است.کشف به معنی لاک پشت است.این رودخانه فاقدآب دائمی بوده ودرگذشته خشک رودنامیده می شدوقسمتی ازجاده ی ابریشم به شمارمی رفته است.
پس ازیک بارندگی شدیدامواج این رودخانه خروشان شده وظاهرهولناکی پیدامی کند.بسترخشک این رودبه ثبت آثارملی رسیده است.هم چنین جزومناطق حفاظت شده ی محیط زیست نیزبه شمارمی رود.
رودخانه ی دولت آباد:30 کیلومتری شمال غرب مشهد شاندیز جاده ی گراخک به گلمکان دهستان دولت آباد.این رودخانه ازدامنه های شمالی قله ی شیرباددررشته کوه بینالودسرچشمه گرفته سپس واردسرحدچناران ودهستان دولت آباد شده ودرباغات ومزارع محومی گردد درصورت بارندگی زیادسرریزآن به کشف رود می ریزد.
رودخانه ی زشک:30 کیلومتری شمال غرب مشهد شاندیز روستای زشک این رودخانه که یکی ازپرآب ترین رودخانه های مشهدبه شمارمی رودازارتفاعا رشته کوه بینالودسرچشمه گرفته وبه طول 30 کیلومتر به کشف رودمی ریزد.این رودخانه دوشاخه ی اصلی به نام های رودخانه ی بزرگ ورودخانه ی کوچک دارد.که درچشمه قل قلی به هم می پیونددوازروستای زشک وشهر شاندیزوروستای ارچنگ وسرآسیاب عبورکرده وپشت بندسرآسیاب متوقف می شود.رودخانه ی زشک ازمسیرهای عمومی کوه پیمایی بوده وتانقاط خواستگاه آب یعنی گردنه ی استقامت ماشین رواست.ازادامه ی راه ماشین رومی توان به خورنیشابوررفت.مسیراین رودخانه درمواقع بالندگی ناامن بوده وسابقه ی سیل ویرانگری دارد.
رودخانه ی ده بار:20 کیلومتری غرب مشهد طرقبه به طرف عنبران سمت چپ رستوران گنجعلی خان جاده ی طرقدر روستای ده بار.این رودخانه ازارتفاعات قله ی ده بارسرچشمه می گیردوباعبورازکلات آهن به بندگلستان می ریزد.این رودخانه ازمسیرهای پرتردد دره نوردی درمشهدبه شمار می رود.
رودخانه ی کنگ:27کیلومتری شمال غرب مشهد طرقبه جاده ی نغندر روستای کنگ .این رودخانه ازارتفاعات 2600متری ثله ی فلسکه دررشته کوه بینالودسرچشمه گرفته ودوشاخه ی اصلی رودخانه ی بزرگ ورودخانه ی کوچک داردوباشیب متوسط 7%ضمن عبورازروستای نغندردرباغات محوشده ودرآبسال به کشف رودمی ریزد.چون رودخانه تاکیلومترهادرکنارراه آسفالته جریان دارددرفصول مختلف سال ازشکوفه باران بهاروییلاق تابستان تابرگ یزان پاییزوچشم اندازهای زمستان مسیرزیبایی رابه وجودمی آورد.
رودخانه ی جاغرق:12کیلومتری غرب مشهد طرقبه روستای جاغرق.این رودخانه ازارتفاعات قله ی فلسکه وقله ی ده باردررشته کوه بینالودسرچشمه می گیردوباعبورازبندگلستان به طرقبه می ریزد.رودخانه ی جاغرق به طول 25کیلومترازمسیرهای پرازدحام دره نوردی به شمارمی رود.روستای ییلاقی کردینه وچشمه طلا درامتداداین رودخانه قراردارد.
رودخانه ی مایان:17کیلومتری غرب مشهدجاده ی طرقبه روستای گلستان جاده ی ازغد روستای مایان.این رودخانه ازارتفاعات بینالودسرچشمه گرفته روستاهای ازغد مایان علیا مایان وسطی(درباغ)مایان سفلی رادرنوردیده وبه بنگلستان می ریزد.این رودخانه ادامه ی رودخانه ی ازغداست که باورودبه سرحدروستاهای مایان به این نام خوانده می شود.
رودخانه ی گلستان:4کیلومتری شمال غرب مشهد جاده ی طرقبه روستای گلستان .این رودخانه ازبه هم پیوستن سه رودخانه ی مایان جاغرق وده بارکه درروستای حصاربه هم می رسندتشکیل شده است.این رودخانه درپشتبنددگلستان متوقف می گردد.حدفاصل آن تاوکیل آباد تفرجگاه بسیارزیبایی بئده که درتصرف منطقه ی نظامی درآمده است.
رودخانه ازغد:25 کیلومتری شمال غرب مشهدجاده ی طرقبه روستای گلستان جاده ی ازغد روستای ازغد.این رودخانه ازارتفاعات شمالی کوه فلسکه دررشته کوه بینالودسرچشمه گرفته وبه بندگلستان می ریزد.رودخانه ی ازغدباورودبه سرحدروستای مایان رودخانه ی مایان نامیده می شود.
رودخانه ی طرق:15 کیلومتری جنوب مشهد انتهای سیدی جاده ی مغان بعدازگردنه ها.این رودخانه ازرشته کوه بینالودوآبریزجنوبی کوه های خلج سرچشمه گرفته وبه سدطرق می ریزد.
رودخانه ی شلگرد:12کیلومتری جنوب مشهد انتهای سیدی جاده ی مغان روستای شلگرد.این رودخانه ازرشته کوه بینالودوآبریزجنوبی کوه های خلج سرچشمه گرفته وازطریق تونل انحرافی شلگردواردرودخانه ی طرق شده وبه سدطرق می ریزد.مسیرآن شامل حوضچه های گرانیتی زیباوعمیقی موسوم به تفرجگاه هفت حوض است.درمسیرآن چشمه ی کتیبه ی خلج پیست های سنگ نوردی مانند:کتیبه وتنوره ی خلج قراردارد.باانتقال آب این رودخانه ازطریق تونل انحرافی به رودخانه ی طرق اززیبایی هفت حوض کاسته شده است.
رودخانه ی پینه ور:15کیلومتری غرب مشهد طرقبه روستای گلستان جاده ی ازغد خروجی فرعی سمت راست.این رودخانه ازدامنه های شمالی رشته کوه بینالود سرچشمه گرفته وبه بندگلستان می ریزد.
رودخانه ی بزوشک:65کیلومتری جنوب مشهد.این رودخانه ازارتفاعات شرقی بینالودسرچشمه گرفته وباعبورازروستای عارفی به کشف رودمی ریزد.جریان آب این رودخانه فصلی است.
رودخانه مغان:28کیلومتری جنوب مشهد انتهای سیدی جاده ی مغان.این رودخانه ازرشته کوه بینالودسرچشمه می گیردوباعبورازروستاهای خانرودواردمه به سدطرق ودرنهایت به کشف رود می ریزد.
رودخانه ی مجد:27کیلومتری جنوب غرب مشهد انتهای سیدی جاده ی مغان بعدازتقاطع پرنواز سمت راست جاده ی مجد سمت راست روستای مجد.این رودخانه ازکوه درخت جوز دررشته کوه بینالودسرچشمه گرفته وباعبورازروستاهای مجد تجر سربرج وکرتیون به سدطرق می ریزد.
رودخانه ی بساروج(باش ساروق):15کیلومتری جنوب مشهد جاده ی قدیم نیشابور جاده ی ده غیبی سمت چپ جاده ی آغنج روستای بساروج.این رودخانه فصلی بوده وفقط درماه های پرباران جریان دارد.این رودخانه ازشرق بینالودسرچشمه گرفته وبه کشف رودمی ریزد.
رودخانه ی سیج:54کیلومتری شمال مشهد جاده ی کلات جاده ی کارده جاده ی آل روستای سیج.این رودخانه ازارتفاعات سیج وپایین دست بلغورددررشته کوه هزارمسجدسرچشمه گرفته وبه سدکارده می ریزد.
رودخانه جنگ:60 کیلومتری شمال مشهد جاده ی کلات جاده ی کارده جاده ی مارشک جاده ی سیج رودخانه ی حدفاصل پنمنه تامارشک.ازارتفاعات هزارمسجددرناحیه ی روستای کریم آبادسرچشمه گرفته وباعبورازروستای مارشک وجنگ به رودخانه کارده می ریزد.
رودخانه ی آغنج:40 کیلومتری جنوب مشهد جاده ی قدیم نیشابور جاده ی ده غیبی قبل ازروستاسمت چپ جاده ی بساروج روستای آغنج.این رودخانه فصلی ازآخرین نقاط شرقی رشته کوه بینالود سزچشمه گرفته وباعبورازرباط خاکستری وبیدک قبل ازرسیدن به جیم آباد محومی شود.چمن زارهای روییده دردامنه های گرانیتی این نواحی درفصل بهار جلوه ی خاصی دارد.
رودخانه ی استاج:45کیلومتری جنوب مشهد جاده ی نیشابور انتهای آزادراه باغچه(سردار شوشتری)شهرملک آباد جاده ی بزوشک روستای استاج.این رودخانه ازآخرین نقطه ی جنوب شرق رشته کوه بینالودسرچشمه گرفته وازحوالی ملک آباد وامان آبادبه طرف کشف رودسرازیرشده ودرباغات ومزارع محومی گردد.این رودخانه فصلی است.
رودخانه ی ابرش:60 کیلومتری جنوب غرب مشهد جاده ی نیشابور بعدازشهرملک آباد نرسیده به اوارشک سمت راست روستای ابرش.این رودخانه ازارتفاعات جنوب غرب رشته کوه بینالود سرچشمه گرفته وباعبورازروستای ابرش درمیان باغات ومزارع محومی گردد.
رودخانه ی فرزنی:55کیلومتری جنوبی مشهد نیشابورکیلومتر10 جنوب غرب شهرملک آباد روستای فرزنی.این رودخانه ازارتفاعات کوه قطارالنگ درناحیه روستای امیرآبادسرچشمه گرفته .باعبورازروستای فرزنی به طرف دهستان باغچه سرازیرشده ودرمیان باغات ومزارع محومی گردد.جریان این رودخانه فصلی است.
رودخانه ی کج النگ:75کیلومتری جنوب غرب مشهد جاده ی تربت حیدریه شرق روستای رباط سفید.این رودخانه ازارتفاعات قطارالنگ سرچشمه می گیردوباعبورازرباط سفیدوبازه هوربه سلطان آبادنمک می ریزد.جریان این رودخانه فصلی است.
رودخانه ی اسلام قلعه:50 کیلومتری جنوب مشهد جاده ی تربت حیدریه روستای اسلام قلعه.این رودخانه ازارتفاعات قطارالنگ سرچشمه می گیردوبه سمت شمال غرب به طرف معصوم آبادوصیدآبادسرازیرمی شود.جریان این رودخانه فصلی است.
رودخانه ی کارده:50 کیلومتری شمال مشهد جاده ی کلات جاده ی کارده جاده ی سیج.این رودخانه به عنوان یکی ازپرآب ترین رودخانه های مشهدازارتفاعات رشته کوه هزارمسجدسرچشمه گرفته وپس ازتوقف درپشت سدکارده درباغات روستاهای رضوان واندروخ محومی گردد.درصورت رهاسازی آب ازپشت سدکارده به کشف رودمی ریزد.آبریزکلیه ی روستاهای خرکت بلغورمارشک کریم آباد سیج آل جنگ پنمنه وریزابه های گوش گوش آباد بهره دره ی انجیروزوقلعه به این رودخانه می ریزد.این رودخانه 66کیلومتر طول داردوآبدهی سالانه ی آن درایستگاه اندروخ 33میلیون مترمکعب می باشد.
رودخانه ی چهل من سنگ :60 کیلومتری جنوب شرق مشهد جاده ی سرخس بعدازآبروان سمت راست جاده ی اره جنوب روستای نریمانی روستای چهل من سنگ(چلمه سنگ).این رودخانه ازکوه ناگهانی درارتفاعات روستای چهل من سنگ سرچشمه گرفته باعبورازروستاهای نریمانی وسرباغ درروستای چاهک جاده ی سرخس راقطع وبعدازروستای کله چشمه به کشف رودمی ریزد.این رودخانه فصلی بوده وفقط درماه های پرباران جریان دارد.
رودخانه ی ده سرخ:50کیلومتری شمال مشهد جاده ی کلات جاده ی کارده بعدازپاسگاه سمت راست جاده ی حسین آباد روستای ده سرخ.این رودخانه ازدامنه های قله ی دکل (قدسلطانی)دررشته کوه هزارمسجدسرچشمه می گیردوباعبورازروستای ده سرخ وقزل قیه ومعین آباد به طرف جنوب سرازیرمی گردد.این رودخانه فقط دربالادست دارای آب دائمی است.
رودخانه ی درمیان بام:70 کیلومتری شمال مشهد جاده ی کلات جاده ی کارده جاده ی مارشک جاده ی درمیان بام.این رودخانه ازجنوب شرقی قله ی هزارمسجدفاصله گرفته وباعبورازروستای درمیان بام وروستای آبقدبه سد ارداک می ریزد.
رودخانه ی خور:60کیلومتری شمال شرق مشهد جاده ی کلات قبل ازقله ی دکل سمت چپ جاده ی خور گردنه ی صندوق شکن.این رودخانه ازدامنه های شمال شرقی قله های مشرف به سیج وآل دررشته کوه هزارمسجدسرچشمه گرفته ودرحوالی تقاطع جاده ی کلات بارودخانه ی قزلق یکی شده وضمن عبورازروستاهای امیرآباد تقی آباد سرجنگل صندوق شکن وچهچهه به سمت خاک ترکمنستان سرازیرمی شود.رودخانه ی خوردرطول رشته کوه واقع شده وباهشتادکیلومتر طول یکی از طولانی ترین رودخانه های شهرستان مشهدبه شمارمی رودکه مانند کشف رودازشمال غرب به جهت جنوب شرق جریان دارددوپذیرای مسافران جاده ی کلات است.
رودخانه ی گیامی:70کیلومتری جنوب شرق مشهد جاده ی سرخس بعدازآبروان سمت راست جاده ی اره روستای گیامی.این رودخانه ازکوه ناگهانی سرچشمه گرفته وباعبوراز روستاهای حسین آباد نریمانی وسرباغ جاده ی سرخس راقطع کرده وبه کشف رود می ریزد.این رودخانه جریان دائمی ندارد.
رودخانه ی قزلق: 50کیلومتری شمال شرق مشهد جاده ی کلات بعدازقله ی دکل سمت راست جاده.درآن درختان بیدبه وفوردیده می شود.آبریزآن به رودخانه ی خورریخته باریزابه آبگرم یکی شده وباعبورازروستاهای امیرآباد تقی آباد سرجنگل صندوق شکن وچهچهه واردترکمنستان می شود.
رودخانه ی گاوبرج:60کیلومتری جنوب شرق مشهد جاده ی سرخس بعدازآبروان تقاطع قلعه نو جاده ی جرخشک.این رودخانه ازارتفاعات کوه دال ورزمگاه سرچشمه گرفته وباعبورازکلاته منار گاوبرج خارزار شورک ملکی وچهارگنبدبه کشف رودمی ریزد.این رودخانه درارتفاعات جریان دائمی دارد.
رودخانه ی میامی:42کیومتری شرق مشهد جاده ی سرخس شهررضویه روستای میامی.این رودخانه ازکوه های قره داغ درجنوب شرق رشته کوه هزارمسجدسرچشمه گرفته وازنزدیک تخت نوروزومیامی عبورکرده ودرحوالی شادیشه به کشف رودمی ریزد.این رودخانه حدود25کیلومترطول داردوفقط درارتفاعات دارای جریان دائمی آب است.
رودخانه ی تبادکان:40 کیلومتری شمال شرق مشهد انتهای جاده ی سیمان عبورازکارخانه ی سیمان شرق جاده ی جغری قبل ازروستای جغری سمت راست روستای تبادکان.این رودخانه ازارتفاعات روستای تبادکان در رشته کوه هزارمسجدسرچشمه گرفته وباعبورازروستای تبادکان احمدآباد مهرآبادوشرشر به کشف رود می ریزد.فاقدجریان دائمی بوده ودرفصول پرباران جریان دارد.
رودخانه ی هندل آباد:35 کیلومتری شمال مشهد ال تیمور جاده ی مرغان بعدازروستای احمدآباد رئستای هندل آباد.این رودخانه ازارتفاعات جنوب تونل جاده ی کلات دررشته کوه هزارمسجدسرچشمه گرفته وباعبورازروستاهای ماهنساوقاسم آبادبه کشف رود می ریزد.این رودخانه فقط درفصول پرباران جریان دارد.
رودخانه ی چاه سلیمان:60 کیلومتری شمال شرق مشهد ال تیمور جاده ی امرغان بعدازروستاهای احمدآبادوهندل آباد روستای چاه سلیمان.این رودخانه ازارتفاعات جنوب غرب هزارمسجدسرچشمه گرفته وازشرق روستای هندل آبادباعبورازروستای سروک درکلاته سروک درکلاته میرزاجان به کشف رودمی ریزد.این رودخانه فصلی بوده وجریان آب دائمی ندارد.
رودخانه ی محسن آباد:60 کیلومتری شمال شرق مشهد جاده ی سرخس شهررضویه جاده ی میامی بعدازروستای میامی 12کیلومتر به طرف شمال شرق روستای محسن آبادد.این رودخانه ازارتفاعات شمال شرق میامی سرچشمه گرفته به سمت جنوب جریان می یابد بارودخانه چاه سلیمان یکی شده ودرکلاته میرزاجان به کشف رودمی ریزد.این رودخانه فصلی است.
رودخانه ی امرودک:80 کیلومتری شمال مشهد کیلومتر 10 جاده ی سنتوسمت راست به طرف شهرتوس پل کشف رود جاده ی آبقد روستای امردوک.این رودخانه یکی ازپرآب ترین رودخانه های مشهدبوده که ازجنوب قله ی هزارمسجدسرچشمه می گیردوباعبورازروستاهای امردوک تلغورومیان مرغ به سدارداک می ریزد.سرچشمه های این رودخانه عبارتنداز:زو کرتان زوکرکان زوپیمانه زوقاطرقی زوگیومیه زومیرشکار زوکمریخدان زوچهاردار و زوشاه قاسم.
رودخانه ی ارداک:65کیلومتری شمال غرب مشهد 10 کیلومتری جاده ی سنتو سمت راست به طرف شهرتوس پل کشف رود سمت چپ جاده ی آبقد روستای انداد سمت چپ روستای ارداک.این رودخانه پرآب ترین رودخانه ی مشهدبه شمارمی رود.دبی سالانه آن 34میلیون مترمکعب برآوردشده است.حوزه ی آبریزرودخانه ی ارداک بسیاروسیع بوده وبیشترریزابه هاورودخانه های جنوبی تخت جمشیدمانند:رودخانه ی گاش انجشش بقمچ امرودک گاه تلغور میان مرغ وآبقدبه این رودخانه می شود.برای مهاراین آب ها سدی براین رودخانه بسته شده است.سیل های مهیبی درسرشاخه های این رودخانه حادث می شود.
رودخانه ی کمریخدان:100کیلومتری شمال غرب مشهد کیلومتر 10 جاده ی سنتو سمت راست به طرف شهرتوس پل کشف رود سمت چپ جاده ی آبقد روستای لمرودک خلاف جهت آب.دوآبی میرشکار سمت چپ آخرزومیرشکار.این رودخانه ازدامنه های قله باشکوه کمریخدان سرچشمه گرفته باعبورازامرودک درنهایت به سدارداک می ریزد.
دره ی خواجه کرخنه:65کیلومتری شمال غرب مشهد 10 کیلومتری جاده ی سنتو سمت راست به طرف شهرتوس پل کشف رود جاده ی آبقد روستای انداد جاده ی سمت چپ روستای ارداک رودخانه ی ارداک دره ی سمت چپ.
دره ی انجیر:45کیلومتری شمال مشهد جاده ی کلات جاده ی کارده جاده ی سیج قبل ازروستای آل.سمت راست.به واسطه ی داشتن درختان انجیروحشی به این نام شهرت یافته است.این دره ی باریک فرعی دره ی آل به شمار می رودوآبریزآن به سدکارده می ریزد.ابتدای مسیراین دره کم عرض وزیباست وبرای عبورازآن بایستی دست به سنگ شد.درطول مسیرچند حوضچه ی آب بسیارعمیق وجوددارد ادامه ی دره به کلاته عرب ها منتهی می گردد.جهت برگشت میتوان ازراه مالرویی که ازبالاسردره سرراه چشمه ی آب انجیروجوددارداستفاده کرد ودورنمای غارانجیررابرروی دیواره ی آن سوی دره مشاهده نمود.
دره ی آل:47کیلومتری شمال مشهد جاده ی کلات جاده ی کارده جاده ی سیج روستای آل.این دره بسیارپرآب وپررفت وآمد است.دراین دره سه دهنه غاروجوددارد متاسفانه دودهنه ی آن تصرف ومسکونی شده است !سیج وآل درافسانه های کهن ایران نام دودیوبوده است.
دره ی خواجه مغان:50 کیلومتری جنوب مشهد جاده ی کلات روستای گوجگی سمت راست مسیرصعودبه کوه قوطی مرغه.این دره به واسطه ی وجودزیارتگاه خواجه مغان دراوایل آن به این نام مشهوربوده است.
دره ی بهشت:6کیلومتری جنوب مشهد انتهای سیدی جاده ی مغان اول خط الراس سمت چپ گردنه به طرف چین کلاغ سمت راست به طرف معدن سنگ گرانیت.اوایل دره یک قله ی تک شبیه اهرام مصرنزدیک مسیردکل های فشارقوی برق وجوددارد.درامتداداین دره حوضچه های آب زیبایی دربسترگرانیتی موسوم به هفت حوض 2 وجوددارد.درطول این دره ی کوتاه وزیبا ساختارهای بسیارجالبی جهت سنگ نوردی به چشم می خورد.آبریزاین دره به رودخانه ی طرق وپایین دست سدمی ریزد.
دره ی مهتاب:27 کیلومتری شمال غرب مشهد شاندیز بعدازروستای زشک سمت راست 12کیلومتر روستای محله زشک.این نام رابه تازگی برروی آبریزارتفاعات مرق گذاشته اند.
دره ی علی کوری:7کیلومتری جنوب مشهد انتهای سیدی جاده ی مغان به طرف چین کلاغ سمت راست به طرف معدن سنگ جنوب خلج.آبریزاین دره به رودخانه ی طرق پیین دست سدمی ریزد.دردره ی علی کوری روستایی به همین نام وجودداشته که متروکه شده است.
دره ی شاه:25کیلومتری غرب مشهد انتهای رودخانه ی جاغرق.
دره ی خوش رو(خشمه رود/میازاوه):20 کیلومتری غرب مشهد طرقبه دوکیلومتر بعدازروستای نغندر سمت چپ جاده.درامتداد این دره می توانیدبهترین وبلندترین دیوارهای کوچه باغی رامشاهده کنید.انتهای دره به خط الراسی منتهی می شودکه ازیک سوبه روستای کنگ وازسوی دیگربه سمت جاغرق سرازیرمی شود.
دره ی داغستان:4کیلومتری شمال غرب مشهد جاده ی طرقبه 500متربعدازپمگ بنزین گلستان سمت راست ازمقابل تاسیسات پمپاژآب جاده ی پایین وارددره ی داغستان می شود.این دره درواقع ادامه ی آبریزنغندربه شمارمی رودوجاده ی قدیم نغندرازآن می گذشته است.
دره ی فریز:27کیلومتری شمال غرب مشهد شاندیز روستای زشک سمت راست 12 کیلومترروستای محله ی زشک.این دره ازدامنه های شمالی رشته کوه بینالوددرمنطقه ای موسوم به ارتفاعات مرق آغازوبه طول 14کیلومتر تاروستای کاهوامتداددارد.
دره ی قاطرقی:100کیلومتری شمال غرب مشهد کیلومتر 10 جاده ی سنتوسمت راست به طرف شهرتوس پل کشف رود سمت چپ جاده ی آبقد روستای امرودک خلاف جهت آب دوآبی میرشکار سمت راست بالادست رودخانه ی گیویه سمت چپ.
دره ی تجندان:35کیلومتری جنوب غرب مشهد جاده ی طرقبه روستای گلستان جاده ی ازغد بین روستاهای ازغدومایان بالا ازمسیرجاده ی خاکی.
دره ی چادر:18کیلومتری غرب مشهد جاده ی طرقبه روستای گلستان جاده ی ازغد سمت چپ جاده ی مایان به سمت تخت مایون.دره ی پرآبی است که باکمی کندن زمین به آب می رسد یعنی هرجاچاه بزنیدآب است.چادربه معنی چاه درآن می باشد.
دره ی قوچقر:105کیلومتری شمال غرب مشهد کیلومتر 10 جاده ی سنتوسمت راست به طرف شهرتوس پل کشف رود سمت چپ جاده ی آبقدروستای امرودک خلاف جهت آب دوابی میرشکار سمت راست بالادست رودخانه ی گیویه سمت چپ.ازسرشاخه های رودخانه ی امرودکی می باشد.
دره ی شاه قاسم:102کیلومتری شمال غرب مشهد کیلومتر10 جاده ی سنتو سمت راست به طرف شهرتوس پل کشف رود سمت چپ جاده ی آبقد روستای امرودک خلاف جهت آب دوآبی میرشکار سمت راست دره ی قاطرقی.
دره ی چهاردار:95کیلومتری شمال غرب مشهد کیلومتر10جاده ی سنتو سمت راست به طرف شهرتوس پل کشف رود سمت چپ جاده ی آبقد روستای امرودک خلاف جهت آب دوآبی میرشکار رودخانه ی سمت چپ.داربه کردی به معنای درخت آویزان کردند.سپیداریعنی درخت سپید.
دره ی عسگرون:10کیلومتری شمال غرب مشهد طرقبه به طرف عنبران سمت چپ جنب رستوران گنجعلی خان جاده ی طرقدر کلاته آهن.
دره ی سولاخ گو:30 کیلومتری جنوب مشهد انتهای سیدی جاده ی مغان بعدازروستای مغان امتدادمسیرغارمغان دره ی سمت چپ .درون این دره یک غارکوچک نیزوجوددارد.
درون کلاته شاهزاده:42کیلومتری شرق مشهد جاده ی سرخس شهررضویه سمت چپ جاده ی میامی روستای میامی.
دره ی تیرشوب:55کیلومتری شمال مشهد جاده ی کلات قبل ازگردنه ی دکل سمت چپ جاده ی خور روستای خورعلیا یک کیلومتر به طرف کوه سرخشت.این دره اززیباترین مناطق کوهستانی خوربه حساب می آید.
دره ی گیو:70 کیلومتری شمال شرق مشهد جاده ی کلات بعدازقهوه خانه ی آسیاب قشقه.قبل ازتقاطع روستای آبگرم کنارپاسگاه سمت راست 3کیلومتر.بنابه گفته ی اهالی گیوازپهلوانان شاهنامه وقت عازم ترکمنستان بوده دراین مکان اطراق نموده است.به همین دلیل به این نام شهرت یافته است.برخی نیزآن رادره ی گیف تلفظ می کنند.
دره ی اوشکی:35 کیلومتری شمال شرق مشهد جاده ی امرغان بعدازروستای احمدآباد روستای هندل آباد(هندوآباد/حنطل آباد).به طول 13کیلومتر به قله ی قزلق منتهی می شود.
دره ی عارفی:20 کیلومتری جنوب غرب مشهد ابتدای جاده ی قدیم نیشابور جاده ی ده غیبی روستای عارفی.
دره ی قره حوض:90 کیلومتری شمال غرب مشهد کیلومتر 10 جاده ی سنتو سمت راست به طرف شهرتوس پل کشف رود سمت چپ جاده ی آبقد روستای امرودک خلاف جهت آب دوآبی میرشکا رودخانه ی سمت چپ.
پنج دره:14کیلومتری شمال غرب مشهد طرقبه روستای جاغرق.
هوادره:15کیلومتری شمال غرب مشهد طرقبه روستای جاغرق سه کیلومتر خلاف جهت آب رودخانه.عمارت سفیرانگلیس برفرازاین دره است.
سوزن دره:22کیلومتری شمال غرب مشهد جاده ی کلات شاندیز روستای ابرده علیا سمت راست ابرده علیای 3.
عاشق دره:80 کیلومتری شمال مشهد جاده ی کلات جاده ی کارده جاده ی مارشک روستای خرکت.
کج دره:78کیلومتری شمال مشهد جاده ی کلات جاده ی کارده جاده ی مارشک جاده ی بلغور نرسیده به بلغور سمت چپ جاده ی خرکت حدفاصل روستای خرکت تابایرام قلعه.
کمن دره:30کیلومتری غرب مشهد جاده ی طرقبه روستای گلستان جاده ی ازغد ابتدای روستای ازغد جاده ی خاکی سمت چپ به طرف مایان.بنابه گفته ی اهالی چون درگذشته دزدان درآن جا کمین می کردندبه کمین دره مشهوربوده وکمن دره ازآن مشتق شده است.
ارغوان دره:12کیلومتری شمال غرب مشهد طرقبه به طرف عنبران سمت چپ جنب رستوران گنجعلی خان جاده ی طرقدر کلاته آهن.چون این دره رویشگاه درخت ارغوان است بدین نام خوانده می شود.ازچوب درخت ارغوان سبدوسایرتولیدات مشابه ساخته می شود.
زوتیشتر:8کیلومتری شمال غرب مشهد طرقبه.
زو بالندر:30کیلومتری جنوب غرب مشهد لبتدای جاده ی قدیم نیشابور جاده ی ده غیبی دوکیلومتر قبل ازروستای عارفی سمت راست 5کیلومتر روستای بالندر.
زو قلعه:47کیلومتری شمال مشهد جاده ی کلات جاده ی کارده جاده ی سیج سمت راست فرعی دره ی آل به طرف قلعه مات.
زوخشکه:33کیلومتری شمال غرب مشهد کیلومتر10 جاده ی سنتو سمت راست به طرف شهرتوس پل کشف رود سمت چپ جاده ی آبقد بعدازروستای انداد ابتدای ارتفاعات.
زوکرکان:105کیلومتری شمال غرب مشهد کیلومتر10 جاده ی سنتو جاده ی آبقد روستای امرودک خلاف جهت آب دوآبی میرشکار سمت راست بالادست رودخانه گیویه.زوکرکان اززیرتخت هزارمسجدشروع شده وتابالادست سرحدامرودک امتداددارد.این زوتامدت ها دراختیاراشراربود.
زوکرتان:110کیلومتری شمال غرب مشهد کی کیلومتر10 جاده ی سنتو سمت راست به طرف شهرتوس پل کشف رود سمت چپ جاده ی آبقد بعدازروستای انداد ابتدای ارتفاعات.
زوکرکان:105کیلومتری شمال غرب مشهد کیلومتر10 جاده ی سنتو جاده ی آبقد روستای امرودک خلاف جهت آب دوآبی میرشکار سمت راست بالادست رودخانه گیویه.زوکرتان ازسرچشمه های رودخانه ی امرودک است وبعداز زوکرکان می باشد.
زوپیرزن: 74کیلومتری شمال مشهد جاده ی کلات جاده ی کارده جاده ی مارشک جاده ی بلغور بعدازروستای بلغور درمسیرراه کاروان روی قدیم.برروی سنگ ها حجاری هایی باعلامات خاص وجوددارد.آبریزاین رودخانه به طرف ارتیکن کلات سرازیرمی شود.سرچشمه ی زوپیرزن 2700مترازسطح دریاارتفاع دارد.
زومیرشکار:90کیلومتری شمال غرب مشهد کیلومتر10جاده ی سنتو سمت راست به طرف شهرتوس پل کشف رودسمت چپ جاده ی آبقد روستای مرودک خلاف جهت آب دوآبی میرشکار سمت چپ.ادامه ی مسیر آبشارزومیرشکارنام دارد.
زو نخرنج(زوپلنگی):74کیلومتری شمال شرق مشهد جاده ی کلات انتهای سرازیری گردنه ها قبل ازقهوه خانه ی آسیاب قشقه سمت چپ به طرف خورسفلی 4 کیلومترسمت راست اولین جریان آبی که دیده می شود.این زوی پرآب تازیرقله ی (طاغونک)ادامه دارد.
زوتوگی:78کیلومتری شمال شرق مشهد جاده ی کلات انتهای سرازیری گردنه ها قبل ازقهوه خانه ی آسیاب قشقه سمت چپ به طرف روخورسفلی هشت کیلومتر سمت راست دومین جریان آبی که دیده می شود.
زو امبنک:80کیلومتری شمال شرق مشهد جاده ی کلات انتهای سرازیری گردنه ها قبل ازقهوه خانه ی آسیاب قشقه سمت چپ به طرف خورسفلی ده کیلومتر سمت راست سومین جریان آبی که دیده می شود.
سیاه زو:60کیلومتری شمال شرق مشهد جاده ی کلات بعدازشیب دکل بعدازکارخانه ی آب معدنی سمت راست .ایشک میدان درانتهای این زو قراردارد.

*آبشارها
آبشارجاییست که آب براثراختلاف ارتفاع ازسطح بالاجداوبه طرف پایین شرمی خورد امادرآبسار زاویه ی شیب آنقدرزیادنیست که آب ازسطح بالا جداشودلذابه پایین سرمی خورد.یخسارهمان آبساراست که درزمستان باساختارهای یخی زیباشکل می گیرد.درحوزه ی شهرستان های مشهد طرقبه شاندیزکلیه ی آبشارهازیر10متراست.
فقط آبشارفصلی لک لکوبیش از15مترارتفاع دارد.
آبشارگیسمه:73کیلومتری شمال غرب مشهد کیلومتر10جاده ی سنتو سمت راست به طرف شهرتوس پل کشف رود سمت چپ جاده ی آبقد بعدازروستاهای آبقدومیان مرغ.قبل ازروستای امرودک داخل دره ی فرعی حاشیه ی سمت راست جاده.اگریک خط فرضی ازاین آبشار به طرف شمال بکشیم برسرراه آن تاورودبه خاک کشورترکمنستان به طول حدود60 کیلومتر هیچ آبادی وجود ندارد.ارتفاع 6متر.
آبشارمیرشکار:90کیلومتری شمال غرب مشهد کیلومتر 10 جاده ی سنتو سمت راست به طرف شهرتوس پل کشف رود سمت چپ جاده ی آبقد روستای امرودک دوآبی گیویه/میرشکار دره ی سمت چپ نزدیک دوآبی ارتفاع 5 متر.
آبشاربست رضاقلی(آبقد):50کیلومتری شمال غرب مشهد کیلومتر10 جاده ی سنتو سمت راست به طرف شهرتوس پل کشف رود سمت چپ جاده ی آبقد.مسیرآبشاربه طورکانل همواروبدون عوارض است.ارتفاع 7 متر.
آبشار فصلی لک لکو:55کیلومتری شمال غرب مشهد کیلومتر10 جاده ی سنتو سمت راست به طرف شهرتوس پل کشف رود سمت چپ جاده ی آبقد روستای آبقد خلاف جهت آب به طرف روستای درمیان بام پنج کیلومتر بعدازآبشاربست رضاقلی رودخانه ی فرعی سمت راست.ارتفاع 16متر.
آبشارفصلی خرکت:85کیلومتری شمال غرب مشهد جاده ی کلات جاده ی کارده جاده ی مارشک بعدازروستای خرکت به طرف هزارمسجد بعدازتقاطع گردنه ها درادامه ی مسیررودخانه ارتفاع 7 متر.
آبشارنهرآب:65کیلومتری شمال مشهد جاده ی کلات قبل ازگردنه ی دکل سمت چپ جاده ی خور روستای خورعلیا 10کیلومتر خلاف جهت آب بعدازبندخاکی سمت راست بازه ی نهرآب.ارتفاع7متر.

*چشمه ها
درسال های اخیرطی عملیات بهسازی وسالم سازی آب روی بسیاری ازچشمه های طبیعی راپوشانده وآب آن هارابه روستاهای هم جوارلوله کشی نموده اند.درمشهدفقط یک چشمه ی آب معدنی به نام گراپ به ثبت مل یرسیده است وتنهایک چشمه ی آبگرم معدنی به نام خوجه وجودداردکه آب آن کمی ولرم است.چشمه های کاتا آب شفا میامی وفرهنگ ازپرآب ترین چشمه های مشهدوطرقبه شاندیز می باشد بنابه گفته ی اهالی برخی چشمه های نظرکرده ومقدس هستند مانند:چشمه ی حضرت رضا(ع)چشمه چنار وچشمه ی کنگ.برخی ازاین چشمه ها آب فوق العاده استثنایی وچشم اندازبسیاردلنوازی دارندمانند:چشمه ی بایرام قلعه.به دلیل حفربی رویه ی چاه های عمیق کلیه ی چشمه هایی که درمیان دشت مشهدبوده خشک شده است به نحوی که باحفرچشمه هایی که درمیان دشت مشهد بوده خشک شده است به نحوی که باحفرچهل مترچاه نیزبه آب نمی رسید.چشمه هایی که دراین کتاب ذکرشده درکوهپایه ها بوده ودائمی هستندوبیشترین مراجعه به آن ها برای برداشتن آب سالم می باشد.
درایران باستان آناهیتا ایزدآب و باروی دارای عبادتگاه هایی درکنارچشمه ها بوده ومعمولا یک درخت کهن سال ومقدس نیزدرکنارآن وجودداشته است.به عقیده ی نگارنده بعدازاسلام برای حفظ این ارزش هاازروی عمدیک کلمه ی خواجه(خوجه)به آن اضافه نمودندتاحال وهوای زیارتگاه های اسلامی راداشته باشدوگرنه خواجه ای درکارنیست.البته استثنائا درمواردی ممکن است بعدهاشخصی رادرآن نیایشگاه ها مدفون ساخته باشندمانند خواجه مراد به وفورازاین گونه نیایشگاه های ایران باستان دیده ام که درهمه ی آن هادوعنصرآب ودرخت کهن سال وجودداشته است ولی درطول زمان ممکن است درخت خشک یاقطع شده باشدوچشمه خشکیده باشداماخواجه هنوز پابرجامانده باشد!
مانند:خواجه وراب(خواف) خواجه گرداب (رادکان:روستای متروکه ی خواجه گرداب) خواجه درآب(چکنه ی نیشابور-روستای متروکه ی عراقی) خواجه ناوخ(چناران-روستای گناباد) خواجه روشنایی(کلات-روستای خواجه روشنایی) خواجه سی ناوا(کارده-روستای حسین آباد) خواجه اردکان(مشهد-روستای خرکت) خواجه بچه(شهرفیروزه نیشابور-روستای خواجه بچه) خواجه مغان(مشهد-روستای گوجگی) خواجه خوداو(کلات-حدفاصل روستاهای ژرف و ایستخسو) خواجه ذکریا(مشهد-روستای هندل آباد)خواجه (سرخس-جنگل خواجه) خواجه کرخنه(مشهد-روستای ارداک).
چشمه ی آب معدنی گراپ(اثرطبیعی ملی):36کیلومتری جنوب شرق مشهد جاده ی باغچه سه کیلومتری روستای باغچه.این چشمه ازنوع چشمه های تراورتن بوده وبه واسطه ی داشتن املاح آب به جای این که بسترش راگودکند آن رابرجسته می سازد لذادهانه ی خروجی کمترشودازجای دیگرسربازمی کند.دراین منطقه 10 چشمه به اندازه های گوناگون دیده می شود.بزرگ ترین آن شبیه دهانه ی آتشفشان باعمق زیادوکوچک ترین آن به اندازه ی یک سکه است.اگرآب داخل آن راخالی کنیداززمین صدای سوت شنیده می شود.این چشمه ها بدون اینکه آب ازآن جاری شود می جوشند.جوشش آن به واسطه ی گازهای متصاعدشده اززمین است.به دلیل داشتن املاح کلروسولفات خواص درمانی وپزشکی داشته وبرای ازدیاد ترشحات بزاق معده صفرا وپانکراس (لوزالمعده)بسیارموثراست.ترش مزه وغیرقابل شرب بوده وروستاییان برای درمان بیماری پوستی گرگوسفندان ازآن استفاده می کنند لذاآن را چشمه ی گرو می نامند.برسریکی ازاین چشمه ها مقبره ای موسوم به مزارگرووجوددارد.یکی دیگر ازاین چشمه هامقبره ای موسوم به مزاررگرووجودداردد.یکی دیگرازاین چشمه ها به شکل تلخ آب درقسمت مسطح زمین قراردارد.این چشمه درسال 1389 به عنوان دومین اثرطبیعی استان خراسان رضوی بعدازدریاچه ی بزنگان توسط سازمان حفاظت محیط زیست به ثبت رسیده است.
چشمه ی حضرت:55کیلومتری جنوب مشهد جاده ی نیشابور شهر ملک آباد جاده ی بزوشک .درمرکزروستای ده سرخ کنارتخت (مصلی)امام.این چشمه ازمعجزلت حضرت رضا(ع)است.بنابه روایت خواجه اباصلت هروی وشیخ صدوق امام رضا(ع) قبل ازورودبه مشهد هنگام نمازبه این مکان رسیدندوجهت اقامه ی نماز آب خواستندوچون همراهان آب نداشتندبادست مبارک زمین کندندواین چشمه ایجادشد.امروزه مسافران آب آن راشفامی دانند وجهت تبرک به همراه می برند.
چشمه ی الهیک25کیلومتری غرب مشهد جاده ی طرقبه روستای گلستان جاده ی ازغد روستای ازغد.
چشمه ی نهل:35کیلومتری شمال غرب مشهد شاندیز روستای زشک بعدازچشمه قل قلی اواخررودخانه ی بزرگ.
چشمه ی خلج:4کیلومتری جنوب مشهد انتهای سیدی اوایل جاده ی مغان قبل ازگردنه ها پشت قهوه خانه ی خلج.
چشمه ی کتیبه ی خلج:7کیلومتری جنوب مشهد انتهای سیدی جاده ی مغان بعدازگردنه ها سمت چپ انتهای بلوارهفت حوض پایین دست رودخانه ی شلگرد کتیب ی سنگ نوردی خلج.
چشمه پونه:بزرگراه کلانتری جنوب کوهسنگی جاده ی کنارمجتمع فرهنگی آیه ها.این چشمه دریک کیلومتری جاده درست پشت آپارتمان آبادگران (قرمزکلاه)درروستای چشمه پونه در دامنه های کوه پاچنارقرارگرفته است.این چشمه یکی ازنزدیک ترین چشمه ی آب به مشهدمحسوب می شودکه درمقابل آن یک سوی سیمانی به ابعاد3*8متر وجوددارد.باوجودکم بودن دبی آب این چشمه به دلیل نزدیکی به شهرمشهدمردم برای برداشتن آب به آن جا می روند.
چشمه ی نازی آباد:رضاشهر شهرک طالقانی منطقه ای به نام قلعه ی سرهنگ که هم اکنون درمیان ساختمان های جدیدالاحداث قرارگرفته است.
چشمه بیل:بلواروکیل آباد انتهای بلوارهاشمیه بعدازروستای چهارچشمه درمسیرمنتهی به قله زو.
چشمه زکریا:رضاشهر انتهای ذکریا اوایل جاده ی پاچنار سمت چپ جاده درریشه ی کوه.
چشمه ی دیرپیاز: 20 کیلومتری غرب مشهد طرقبه جاده ی کنگ روستای نغندر سمت چپ انتهای دره ی خوش رو نزدیک باغ کردی سمت چپ کف رودخانه قراردارد.
چشمه ی خاتون:20 کیلومتری جنوب مشهد انتهای سیدی جاده ی مغان بعدازشلگرد روستای پرنواز سه کیلومتر بعدازچنارسوخته درمسیر قنات پرنواز کف بستاررودخانه قراردارد.
چشمه ی سیج:55کیلومتری شمال مشهد جاده ی کلات جاده ی کارده جاده ی آل روستای سیج.
چشمه ی فرهنگ :42کیلومتری شمال غرب مشهد شاندیز روستای زشک انتهای رودخانه ی بزرگ 500 متر قبل ازاستخر پرورش ماهی دره ی سمت چپ جاده ی سربالابه طرف خط الراس سمت چپ زیرگردنهی استقامت بالاسر باغ آقای نشانی چشمه ای بسیارپرآب که ازدوربه خوبی نمایان است.
چشمه ی قل قلی:35کیلومتری شمال غرب مشهد شاندیز روستای زشک 4 کیلومترخلاف جهت پاب سردوآبی رودخانه ی کوچک وبزرگ.درسال های اخیرروی این چشمه پوشانده وبهسازی شده است.
چشمه ی محله بالا:27 کیلومتری شمال غرب مشهد شاندیز انتهای روستای زشک سمت راست 12کیلومتر روستای محله ی زشک علیا کنارمسجد.
چشمه ی محله ی پایین:27کیلومتری شمال غرب مشهد شاندیز انتهای روستای زشک سمت راست12کیلومتر محله ی زشک وسطی کنارمسجد.
چشمه ی دهنه ی سکینه منی:30کیلومتری شمال غرب مشهد شاندیز انتهای روستای زشک سمت راست 12کیلومتر روستای محله ی زشک به طرف استخرکاس اولین دره ی سمت چپ.
چشمه چنار:40کیلومتری جنوب مشهد جاده ی قدیم نیشابور جاده ی شریف آباد 5کیلومتری شمال روستای بازه حوض کنارکاروان سرا.به چشمه ی بازه حوض نیزمشهوراست.اهالی اعتقاددارندچشمه چنارنیزهم چون چشمه ی حضرت ازمعجزات حضرت رضا(ع)است.
چشمه ی نوجوز:31کیلومتری شمال غرب مشهد شاندیز انتهای روستای زشک سمت راست 12کیلومتری روستای زشک به طرف استخرکاس اولین دره ی سمت چپ بعدازچشمه ی دهنه ی سکینه منی.
چشمه ی سعدی:20کیلومتری غرب مشهد طرقبه به طرف عنبران سمت چپ جاده ی طرقدر14کیلومتری ورودی روستای ده بار به طرف پایین دست رودخانه سمت چپ سه متر بالاترازبستررودخانه درمحلی به نام بازه شیخ.
چشمه ی امره:26کیلومتری غرب مشهد طرقبه به طرف عنبران سمت چپ جاده ی طرقدر 14کیلومترروستای ده بار 6کیلومتر خلاف جهت آب بعدازسلودر سمت چپ رودخانه هم سطح رودخانه.
چشمه ی پریشان:27کیلومتری غرب مشهد طرقبه به طرف عنبران سمت چپ جاده ی طرقدر 14کیلومتر روستای ده بار7کیلومتر خلاف جهت آب بعدازسلودر بعدازچشمه ی امره.
چشمه ی میامی:45کیلومتری شرق مشهد جاده ی سرخس جاده ی سرخس شهررضویه سمت چپ جاده ی میامی روستای میامی حوالی امامزاده یحیی.این یکی ازچشمه های پرآب مشهدمحسوب می شود.
چشمه ی چنارک:42کیلومتری شرق مشهد جاده ی سرخس شهررضویه سمت چپ جاده ی میامی قبل ازمیامی فرعی سمت چپ بعدازروستای چنارک درمسیر زیارتگاه بی بی هور و بی بی نور قبل از ورودبه ارتفاعات .مقابل آن یک اتاق است.
چشمه ی سرزو:40کیلومتری شمال شرق مشهد انتهای جاده ی سیمان عبورازداخل کارخانه ی سیمان شرق جاده ی جغری قبل ازروستای جغری سمت راست روستای تبادکان متصل به روستا.
چشمه ی گرگازان:43کیلومتری شمال شرق مشهد انتهای جاده ی سیمان عبورازداخل کارخانه ی سیمان شرق جاده ی جغری قبل ازروستای جغری سمت راست روستای تبادکان سه کیلومتر به طرف ارتفاعات کمرحسین کرد.
چشمه ی عبدل هی:44کیلومتری شمال شرق مشهد انتهای جاده ی سیمان عبورازداخل کارخانه ی سیمان شرق جاده ی جغری قبل ازروستایجغری سمت راست روستای تبادکان چهارکیلومتربه طرف ارتفاعات کمرحسین کرد.
چشمه ی عسل:8کیلومتری شمال غرب مشهد طرقبه جاده ی نغندر بعدازسدچالی دره سمت راست داخل دره ی داغستان حاشیه رودخانه.
چشمه ی علی:17کیلومتری شمال غرب مشهد طرقبه جاده ی کنگ روستای نغندر بالادست روستا حوالی قلعه کهنه.سرچشمه ی آن شبیه کانال قنات است اماقنات نیست.
چشمه ی قی:12کیلومتری غرب مشهد طرقبه به طرف عنبران سمت چپ جاده یطرقدر روستای کلاته آهن .ازآن جاکه بعدازجوشاندن آب چشمه درظرف رسوبات قرمزرنگ باقی می ماند به این نام خوانده شده است.
چشمه ی ماهنسا:30کیلومتری شمال شرق مشهد میدان عباس پور بلوارحر جاده ی کنویست روستای شرشر جاده ی خاکی ازکنار زیارتگاه خواجه زمان به سمت روستای هندل آباد نزدیک مزاربی بی ماهنسا.
چشمه ی انجیر:50کیلومتری شمال مشهد جاده ی کلات جاده ی کارده اوایل جاده ی سیج اولین جایی که جاده به رودخانه نزدیک می شودسمت راست اواسط دره ی انجیر سمت راست بالای دره کنارراه مالرو زیرسختون.
چشمه ی دلاک:20کیلومتری شمال غرب مشهد شاندیز روستای ابرده علیا به طرف زشک انتهای پیچ تند سمت راست باجاده فقط یک متر فاصله دارد.
چشمه ی گوکان:100کیلومتری شمال غرب مشهد جاده ی کلات جاده ی کارده جاده ی مارشک جاده ی بلغور سمت چپ جاده ی خرکت بعدازروستای خرکت ادامه ی کج دره بعدازچشم اندازقله ی بایزام قلعه سمت راست درمحله ی گوکان.
چشمه ی بایرام قلعه:100کیلومتری شمال غرب مشهد جاده ی کلات جاده ی کارده جاده ی مارشک جاده ی بلغور قبل ازبلغور سمت چپ جاده ی خرکت بعدازروستای خرکت ادامه ی کج دره سرتیغ سیستان دامنه ی شمالی قله ی بایرام قلعه(قره لکه ی بزرگ).دست نوشته های شکارچی هاازسال60سال پیش روی دیواره های اطراف چشمه می شود.
چشمه ی کج دره:90کیلومتری شمال غرب مشهد جاده ی کلات جاده ی کارده جاده ی مارشک جاده ی بلغور قبل ازبلغور سمت چپ جاده ی خرکت بعدازروستای خرکت درمسیرکج دره.
چشمه سلیمان:20کیلومتری شمال غرب مشهد شاندیز روستای ابرده علیابه طرف زشک بعدازپیچ تندجاده سمت راست.
چشمه ی جمیله:20کیلومتری شمال غرب مشهد شاندیز روستای ابرده علیا به طرف زشک بعدازپیچ تند بعدازچشمه ی دلاک ها سمت چپ جاده زیرپل.
چشمه ی شاندیزی:32کیلومتری شمال غرب مشهد شاندیز داخل باغات روستای زشک.
چشمه ی استادعلی:25کیلومتری غرب مشهد جاده ی طرقبه روستای گلستان جاده ی ازغد روستای ازغد.
چشمه ی خشکه زو:55کیلومتری شمال غرب مشهد کیلومتر 10 جاده ی سنتو سمت راست به طرف شهرتوس پل کشف رود سمت چپ جاده ی آبقد بعدازروستای انداد به طرف آبقد ابتدای ارتفاعات خشکه زو سمت چپ جاده روی ارتفاعات.
چشمه ی صاحبداری:26 کیلومتری غرب مشهد جاده ی طرقبه روستای گلستان جاده ی ازغد روستای ازغد.
چشمه ی گیج رو:27کیلومتری غرب مشهد جاده ی طرقبه روستای گلستان جاده ی ازغد روستای ازغد.
چشمه ی نظرکرده:27کیلومتری شمال غرب مشهد طرقبه جاده ی نغندر بالاسرروستای کنگ.
چشمه ی جوجه ماریان:28کیلومتری شمال غرب مشهد کیلومتر 10 جاده ی سنوبه طرف شهر توس پشت آرامگاه فردوسی سه راه وجوددارد راه وسط ده کیلومتر روستای ماریون 3 کیلومتر به طرف روستای آقداش متروکه.
چشمه طلا:20کیلومتری غرب مشهد طرقبه روستای جاغرق خلاف جهت آب 1500متر بعدازروستای کردینه سمت چپ جاده زیرکوه سیاه.بسیاری ازمردم برای برداشتن آب به این چشمه می آیند.
چشمه ی زرگر:16کیلومتری غرب مشهد طرقبه روستای جاغرق چهارکیلومتر خلاف جهت آب سمت راست رودخانه .آب این چشمه بهسازی شده وازطریق لوله کشی برای ساکنین روستای جاغرق انتقال می یابد.
چشمه ی تلخ:31کیلومتری جنوب مشهد انتهای سیدی جاده ی مغان سمت راست روستای مجد درمسیرمالروی مجدبه نیشابور درمحلی به نام کمرجلوگیر.
چشمه ی زنبورگاه: 32کیلومتری جنوب مشهد انتهای سیدی جاده ی مغان سمت راست روستای مجد 5کیلومتر خلاف جهت آب رودخانه آخرآبریز نزدیک سرحد نیشابور.آب این چشمه به حدی سرداست که اهالی می گویندنمیتوانیدبیشترازهفت سنگ راازداخل آب برداریدزیرادستتان ازسرمابی حس خواهدشد.
چشمه ی النگ دراز:30کیلومتری جنوب مشهد انتهای سیدی جاده ی مغان سمت راست روستای مجد درمیان ارتفاعات.
چشمه ی کال راست: 32کیلومتری جنوب مشهد انتهای سیدی جاده ی مغان سمت راست روستای مجد درمحلی به نام کال راست.
چشمه ی به تو: 30کیلومتری جنوب مشهد انتهای سیدی جاده ی مغان سمت راست روستای مجددرمحلی به نام کال راست.
چشمه ی بازه پیش خانه: 30کیلومتری جنوب مشهد انتهای سیدی جاده ی مغان سمت راست روستای مجد درمحلی به نام بازه پیش خانه.
چشمه ی کاتا:63کیلومتری شمال مشهد جاده ی کلات جاده ی کارده جاده ی مارشک ابتدای ورودی روستای مارشک حاشیه ی سمت راست لب جاده.
چشمه ی سفید:63 کیلومتری شمال مشهد جاده ی کلات جاده ی کارده جاده ی مارشک جاده ی قدیم خرکت دکیلومتر بعدازمارشک 50متری حاشیه ی راست جاده به ابعاد 1.5 * 3 مترکه اهالی به آن آق چشمه می گویند.
چشمه ی سیاه: 63 کیلومتری شمال مشهد جاده ی کلات جاده ی کارده جاده ی مارشک 500متری شرق روستای مارشک داخل باغات.
چشمه ی آب شفا: 70 کیلومتری شمال مشهد جاده ی کلات جاده ی کارده جاده ی مارشک جاده ی خرکت کیلومتر8 حاشیه ی چپ جاده.آب شرب روستای مارشک باانجام بهسازی ولوله کشی ازاین چشمه تامین می گردد.
چشمه ی کمرشکسته: 55 کیلومتری شمال مشهد جاده ی کلات جاده ی کارده دوراهی آل سمت راست روستی سیج.
چشمه ی پیرزن:74کیلومتری شمال غرب مشهد جاده ی کلات جاده ی کارده جاده ی مارشک جاده ی بلغور بعدازروستای بلغور درمسیرکاروان روی قدیم زوپیرزن سمت چپ خلاف جهت آب حوالی تنگه.آبریزآن به طرف ارتیکن کلات سرازیرمی شود.
چشمه ی جغری:35کیلومتری شمال شرق مشهد جاده ی سیمان 20کیلومتربعدازکارخانه ی سیمان روستای جغری حاشیه ی سمت راست راه قبل ازورودبه روستا جلوی درزیارتگاه.
چشمه ی پلیان:40کیلومتری شمال شرق مشهد ال تیمور جاده ی امرغان بعدازروستای احمدآباد روستای هندل آباد 3کیلومتر به طرف کال ماهنسا ودشت پلیان حاشیه ی بستر رودخانه.
چشمه ی مامورآباد:42کیلومتری شمال شرق مشهد ال تیمور جاده ی امرغان بعدازروستای احمدآباد روستای هندل آباد 5کیلومتر به طرف کال ماهنسا بالاترازچشمه ی پلیان روستای متروکه ی مامورآباد پای کوه.
چشمه ی خواجه مراد:7کیلومتری جنوب شرق مشهد جاده ی فریمان بعدازآرامستان بهشت رضا(ع)سمت راست جاده مقابل آرامگاه خواجه مراد.درسال های اخیرروی حوض چشمه راپوشانده وآب آن رالوله کشی کرده اند.
چشمه ی مرغزار:28کیلومتری جنوب غرب مشهد انتهای سیدی جاده ی مغان داخل روستای مغان درفاصله 100متری مدرسه ی ابتدایی مطهری.
چشمه ی باران:48کیلومتری شمال مشهد جاده یکلات جاده ی کارده روستای معین آباد جاده ی خوش هوا 20کیلومتری دردامنه های کوه سه چیگنه.
چشمه ی کال خرگوش:8کیلومتری غرب مشهد جاده ی گلستان پشت بندگلستان.آبریز آن به رودخانه ی گلستان حدفاصل بندگلستان تاوکیل آباد می ریزد.این چشمه درحریم اردوگاه امام رضا(ع)قرارگرفته است.
چشمه ی بازه سماق: 30کیلومتری جنوب غرب مشهد انتهای سیدی جاده ی مغان داخل روستای مغان 500متربعدازپارکینگ سرچشمه سمت چپ جاده.آب این چشمه راتوسط کانال ازبالادست به پایین انتقال داده اند.
چشمه ی مغان: 28کیلومتری جنوب غرب مشهد انتهای سیدی جاده ی مغان داخل روستای مغان پارکینگ سرچشمه درمحلی که بازدیدکنندگان غاراتومبیل های خودراپارک می کنند.به نام سرچشمه نیزمعروف است.
چشمه اولیا:40کیلومتری شمال مشهد جاده ی کلات جاده ی کارده قبل ازورودی سد سمت چپ جاده ی فرعی 3کیلومتر زواندروخ خلاف جهت آب پانصدمترمانده به دیواره ی سد سمت راست دره.
چشمه ی گرموسار:40کیلومتری شمال مشهد جاده ی کلات جاده ی کارده عبورازروی تاج سدکارده آن سوی دریاچه 100مترسمت راست بدنه ی سد کناردرختان.
چشمه ی محمدمیرزا:70کیلومتری جنوب مشهد رباط سفید مجتمع رفاهی امام رضا(ع) جاده ی فرعی سمت چپ یک کیلومتر بعدازآتشکده ی بازه هور.
چشمه ی گیو:70کیلومتری شمال شرق مشهد جاده ی کلات بعدازقهوه خانه آسیاب قشقه قبل ازتقاطع روستای آبگرم کنارپاسگاه انتظامی سمت راست سه کیلومتر.
چشمه ولی:60کیلومتری شمال شرق مشهد جاده ی کلات بعدازقله ی دکل سمت راست رودخانه ی قزلق به طرف ارتفاعات سرحدمشهدوکلات.
چشمه ی قل علی:71کیلومتری شمال مشهد جاده ی کلات قبل ازقله دکل سمت چپ روستای خورعلیا 6کیلومتربه طرف روستای سیج.
چشمه ی پایتخت:73کیلومتری شمال مشهد جاده ی کلات قبل ازقله ی دکل سمت چپ روستای خورعلیا 8کیلومتر به طرف روستای سیج بعدازچشمه ی قل علی.
چشمه ی نمک خوران:73کیلومتری شمال مشهد جاده ی کلات قبل ازقله ی دکل سمت چپ روستای خورعلیا 8کیلومتر به طرف روستای سیج بعدازچشمه ی قل علی.
چشمه ی آبگرم خوجه:90کیلومتری شمال غرب مشهد کیلومتر10 جاده ی سنتو سمت راست به طرف شهرتوس پل کشف رود سمت چپ جاده ی آبقد روستای امرودک خلاف جهت آب رودخانه به طرف دوآبی میرشکار حاشیه ی سمت راست رودخانه کناردرخت سپیدارخوجه.آب این چشمه کمی ولرم است وبین اهالی جنبه ی تقدس دارد.

*سایردیدنی های طبیعی
قورباغه های سنگی:15کیلومتری غرب مشهد طرقبه جاده ی نغندر بعدازچالی دره.درحاشیه ی سمت راست جاده به فاصله ی 100مترتندیسی طبیعی به شکل یک قورباغه به اندازه ی باریک کامیون ازجنس مارن دیده می شود.این ساختارطبیعی پس ازمیلیون ها سال فرسایش به طورتصادفی به شکل قورباغه نشسته درآمده وبه تازگی یک تابلوی فلزی برای معرفی آن به بازدیدکنندگان کنارجاده نصب گردیده است.
گلزارکلوخی:40 کیلومتری شمال غرب مشهد کیلومتر10 جاده ی سنتو سمت راست به طرف شهرتوس پل کشف رود سمت چپ جاده ی آبقد بعدازگوارشک روستای کلوخی.دراردیبهشت ماه درصورتی که بارندگی کافی باشد گل های شقایق منطقه را می پوشاند وهمه جایک دست قرمزگون می شود.
تندیس پیرمرد:90کیلومتری شمال غرب مشهد کیلومتر10 جاده ی سنتو سمت راست به طرف شهرتوس پل کشف رود سمت چپ جاده ی آبقد بعدازگوارشک روستای امرودک خلاف جهت آب دوآبی گیویه/میرشکار رودخانه ی سمت چپ اوایل زومیرشکار.درحاشیه ی سمت راست رودخانه یک ساختار ژئومورفولوژیک وجوددارد شامل صخرهی بزرگی به شکل نیم تنه ی یک پیرمرد که چشم به انتهای رودخانه به طرف قله ی کمربندان دوخته است.
نقش شترخوابیده:33کیلومتری شمال مشهد جاده ی کلات جاده ی کارده قبل ازسد راه خاکی سمت چپ 3کیلومترداخل زو اندروخ بالای دیواره ی مقابل غارزمینی پایین ترازخط الراس.یک ساختار طبیعی شبیه شترخوابیده است که روبه سوی دیواره ی اروج دارد.
جنگل ارس گیسمه:70کیلومتری شمال غرب مشهد کیلومتر 10 جاده ی سنت به طرف شهرتوس پل کشف رود سمت چپ جاده ی آبقد بعدازروستای آبقدومیان مرغ نرسیده به امرودک ارتفاعات سمت راست آبشارگیسمه.
سنگ سیاه:3کیلومتری جنوب مشهد انتهای سیدی اوایل جاده ی مغان روبروی مجتمع مهمات سازی کاوه 200متری حاشیه ی سمت راست جتده.این ساختار زیبای سنگی جهت تمرین های سنگ نوردی رئل کوبی شده است.
قارچ سنگی:5کیلومتری شمال غرب مشهد جاده ی طرقبه 300متربعدازپمپ نزین گلستان راه پایین دست تاسیسات پمپاژآب دره ی داغستان.روی ارتفاعات منطقه ی کمرمقبولا یک صخره ی بزرگ گرانیتی شبیه قارچ وجودداردکه ازوسط به دونیم شده است.
دالان سنگی:50کیلومتری شمال شرق مشهد نرسیده به شاندیزسمت چپ جاده ی روستای خادر.دردیواره ی کوهی ازجنس کنگرومراتونلی به صورت دست کندحفرشده که دوآبریزرابه هم وصل کرده است.
میدان الاغ:50کیلومتری شمال شرق مشهد جاده ی کلات بعدازقله ی دکل سمت راست انتهای سیاه زو روی ارتفاع زمین همواربزرگی به نام ایشک میدان وجوددارد.روستایی ها به قسمت همواروبی عارضه ی زمین که برای تجمع وانجام برخی امورمناسب باشدمیدان می گویند.

*مناطق تحت پوشش سازمان حفاظت محیط زیست درحوزه ی شهرستان های مشهدوطرقبه شاندیز:

اثرطبیعی ملی چشمه ی گراپ:
38کیلومتری جنوب شرق مشهد.این منطقه باتوپوگرافی تپه ماهوری وبه وسعت 1688 هکتاردرسالبه عنوان دومین اثرطبیعی ملی استان خراسان رضوی بعدازدزیاچه ی بزنگان توسط سازمان حفاظت محیط زیست به ثبت رسیده است.این اثردرمجاورت شهرملک آباد سه کیلومتری روستای باغچه به طرف بن بست درفاصله ی 300متری جاده قراردارد.
اثرطبیعی قلل بینالود:40کیلومتری شمال غرب مشهد .این منطقه باتوپولوژی کوهستانی وبه وسعت 7694هکتار درسال 1389 به عنوان سومین اثرطبیعی ملی بعدازدریاچه ی بزنگان وچشمه ی گراپ ددراستان خراسان رضوی به ثبت رسیده است.این اثرمجموعه ی قلل بینالود رادربرمیگیردوشامل بلندترین ارتفاعات استان خراسان رضوی بوده وبه عنوان یکی از شاخصه های طبیعی درسطح ملی وبین المللی مطرح است.مسیردسترسی :انتهای بلواروکیل آباد جاده ی شاندیز روستای زشک خلاف جهت آب انتهای رودخانه ی بزرگ.شامل کلیه ی ارتفاعات بالای 280متررشته کوه بینالود می شود بخشی ازاین ارتفاعات درحوزه ی شهرستان طرقبه شاندیز قرارگرفته وبخش دیگرآن درشهرستان نیشابورواقع شده است.
منطقه ی حفاظت شده بینالود:40کیلومتری شمال غرب مشهد.این منطقه باتوپوگرافی کوهستانی وبه وسعت 67406 هکتار درسال 1389 تحت پوشش درآمده ودرحوزه ی شهرستان های شاندیزونیشابوروچناران واقع شده است.اثرطبیعی ملی قلل نیزدراین منطقه قراردارد.مسیردسترسی:انتهای بلواروکیل آباد جاده ی شاندیز روستای زشک خلاف جهت آب انتهای رودخانه بزرگ.ازطریق گردنه ی استقامت می توان بااتومبیل به ارتفاع 2800متری دست یافت وبخش وسیعی ازاین منطقه رانظاره کرد.
منطقه ی حفاظت شده ی تخت سلطان:90کیلومتری جنوب شرق مشهد.این منطقه باتوپوگرافی دشتی وتپه ماهوری وبه مساحت 18990هکتار درسال 1389 تحت پوشش قرارگرفته ودرحوزه ی شهرستا نهای مشهدوسرخس واقع شده است.رودخانه کشف رودازشمال آن عبورمیکندونزدیکترین شهر به آن با20 کیلومتر فاصله مزدوران است.این منطقه درجنوب ایستگاه راه آهن مختوم قلی قرارگرفته وروستاهای اطراف آن عبارتنداز:بغبغو-چشمه قوچی-کلاته عبدل-پسخوری-گاوبرج.ازطریق جاده ی سرخس وراه آهن سرخس درسرحدورودبه شهرستان سرخس درناحیه ی ایستگاه مختوم قلی می توان ازاین منطقه بازدیدکرد.
رودخانه ی حفاظت شده ی کشف رود: