معرفی مشهد
معرفی مشهد مهمترین عاملی که در طول تاریخ در شکل گرفتن محل سکونت کنونی مشهد مؤثر بوده است، موقعیت طبیعی حوضه کشف رود و رودخانه اترک می باشد. با در نظر گرفتن این عامل به عنوان امری نسبتاً ثابت برای جذب جمعیت، می توان تأثیر عوامل تاریخی و سیاسی و اجتماعی و مذهبی را در دوره های مختلف بررسی نمود.
معرفی مشهد
مهمترین عاملی که در طول تاریخ در شکل گرفتن محل سکونت کنونی مشهد مؤثر بودهاست، موقعیت طبیعی حوضه کشف رود و رودخانه اترک میباشد. با در نظر گرفتن این عامل به عنوان امری نسبتاً ثابت برای جذب جمعیت، میتوان تأثیر عوامل تاریخی و سیاسی و اجتماعی و مذهبی را در دورههای مختلف بررسی نمود. حوضه رودخانه کشف رود در تمام دوره اسلامی و حتی در دوره پیش از اسلام از مراکز عمده سکونت در خراسان شمالی بودهاست. در دوره اسلامی مهمترین و پرجمعیتی ترین سکونتگاه، حوضه کشف رود ولایت توس بوده که مرکز آن شهر تابران بودهاست. به مرور زمان از اهمیت شهرهای تابران و نیشابور کاسته و آبادیهای جدیدی به اسامی نوغان و سناباد رشد نمودند. سناباد در ۲ کیلو متری نوقان قرار داشته و کاخ حمید بن قحطبه طلائی والی خراسان که اکنون عمارت آستانه شهر مقدس مشهد است در میان باغ بزرگی در این دهکده قرار داشتهاست در بهار سال ۱۹۳ه-ق هنگامی که هارون جهت سرکوب شورشی در سمرقند به نوقان رسید مریض و سپس فوت نمود وی وصیت نموده بود پس از مرگ او را در باغ مجاور محل اقامتش دفن نمایند ..
مآمون جانشین هارون پس از گذشت چند سالی از خلافتش در اثر طغیانی که علیه وی در عراق پدید آمد به قصد آنکه تمایل شیعیان را به خود جلب کند «حضرت رضا(ع)» را به ولایت عهدی نامزد کرد . حضرت رضا (ع) پس از یکسال اقامت در مرو عازم بغداد شدند ، وقتی به قریه نوقان رسیدند به منزلامیر سناباد وارد و آن حضرت در آنجا مسموم و در سال ۲۰۲یا ۲۰۳ ه-ق پس از سه روز وفات یافته و پیکر مطهرشان در باغ حمید بن قحطبه در ۱/۵کیلومتری قریه سناباد مدفون شد ،ازهمان زمان نقطه مذکور به نام مشهد الرضا و بعد به اختصار مشهد نام گرفت.
شهر مشهد دارای مکانهای دیدنی متنوعی است. وجود مکان های تاریخی، موزه ها، تفرجگاه ها و اماکن تفریحی در مشهد و اطراف آن جذابیتی مضاعف به این شهر بخشیده است. مرقد مطهر امام رضا(ع) هر ساله میلیونها زائر را به این شهر می کشاند.
سوغات مشهد
انگشتر و زینتآلات فیروزه و عقیق:فیروزه تراشی و عقیق تراشی در استان خراسان رضوی از اهمیت و جایگاه والایی برخوردار بوده و زینتآلات ساخته شده با نگین این سنگها امروزه در زمره سوغاتی است که زایرین و مسافران شهر مشهد به تیمن و تبرک به شهرهای خود میبرند.
جام چهل کلید:امروزه در فروشگاهها و اماکنی که انواع سوغات مشهد عرضه میشود. جامهایی طلایی رنگ به چشم میخورد که بر روی هم چیده شده و در بازار بنا به شکل ظاهری آن به جام چهل کلید معروف است.
پرچمهای مذهبی:تولید پرچمهای مذهبی از جمله هنرهایی است که به دلیل وجود مضجع پاک و مطهر حضرت رضا(ع) در مشهد دارای اهمیت فراوانی است. با این وصف اینگونه پرچمها به عنوان سوغاتی متبرک توسط زائرین، هیاتهای مذهبی استانها و شهرهای دیگر و کشورهای مسلمان نظیر عربستان، کویت، هندوستان و پاکستان خریداری میشود تا در ایام سوگواری و دیگر مراسم مذهبی از آن استفاده شود.
ادویه هفت قلم:از جمله مواردی که زائرین به عنوان سوغات از بازارهای مشهد مقدس به شهرهای خود، نوعی از ادویه موسوم به «هفت قلم» میباشد که بیشتر در آبگوشت، خورشت و دیگر غذاهای ایرانی استفاده میشود.
عبای روحانی و نمازی:دوخت عبای روحانی و نمازی به دلیل جایگاه مذهبی شهر مشهد سبب گردیده زائرین برای تهیه این تولیدات به عنوان سوغات به مراکز عرضه آن در بازار رضا مراجعه نمایند
خلعت آخرت(کفن):اینگونه سوغات بیشتر در اماکن مذهبی، عتبات عالیات و جایگاههای خاص عرضه میشود، شهر مشهد نیز با وجود حرم مطهر حضرت رضا(ع) از این امر مستثنا نبوده و فروشگاههای سوغات این پوشش را با دو طرح مردانه و زنانه به زائرین، مسافران و مجاوران ارایه مینمایند.
زعفران و زرشک:زعفران از ارزشمندترین محصولات کشاورزی ایران است که امروزه کشت آن عمدتاً در مناطق مرکزی و جنوبی خراسان متمرکز شده است.
انواع خشکبار:خشکبارها از جمله تنقلاتی میباشد که از دیر زمان در فرهنگ و ذائقه ایرانی وجود داشته و از ارزش غذایی فراوانی نیز برخوردار است.
سجاده، جانماز، مهر و تسبیح:فروشگاههایی که عرضهکننده این نوع تولیدات میباشند انواع مختلفی از سجادهها و جانمازهای گران قیمت و ارزان قیمت را با نقشهای مختلف در معرض دید زائرین قرار دادهاند که بیشتر جنس آنها ترمه و مخمل کاشان گلدوزی شده است.
نقل، نبات، سوهان:نبات محصولی است که از بلورهای شیره قند با روشهای خاصی به دست میآید و در دو نوع شاخه و کاسهای به بازار عرضه میشود.
عطریات:استفاده از رایحه در دین اسلام توصیه شده و از پیامبر اکرم(ص) در اینباره روایات و احادیثی باقیمانده است. زائرین پیش از مشرف شدن به حرم مطهر حضرت رضا(ع) از اینگونه عطریات استفاده میکنند.