موقعیت جغرافیایی شهر مشهد

مشهد مقدس مرکز شهرستانی به همین نام در استان پهناور خراسان رضوی به لحاظ موقعیت در 59 دقیقه و 3 درجه تا 60 درجه و35 دقیقه طول شرقی و 35 درجه و 42 دقیقه تا 36 درجه و 59 دقیقه عرض شمالی قرار گرفته و از شمال به شهرستان کلات ، از شمال غربی به درگز، از غرب به چناران و نیشابور و از شرق به سرخس و تربت جام محدود می گردد. این شهر در انتهای جنوبی دشت توس واقع شده و رشته کوه هزار مسجد در شمال شرقی و رشته کوه بینالود در غرب و جنوب غربی آن قرار دارد. مهمترین رشته کوهی که با جهت شمال غربی-جنوب شرقی این ناحیه را در برمیگیرد اژدرکوه با ارتفاع تقریبی 3000 متر است. شهر مشهد از آب و هوای معتدل و متمایل به سرد و خشک با مقدار حرارت سالیانه 7/13 درجه برخوردار بوده واز سطح دریاها ی آزاد 2/999 متر بلندتر می باشد.

شهرستان مشهد دارای4 بخش مرکزی، احمد آباد ، رضویه، و طرقبه5 شهر به نامهای مشهد ، ملک آباد ، رضویه، طرقبه، شاندیزو13 دهستان است.

از سناباد تا مشهد الرضا(ع)

در اواخر قرن دوم ه.ق در محل مشهد کنونی دهکده ای به نام سناباد وجود داشت که توابع نوغان بزرگترین شهر ولایت توس به شمار می آمد. این آبادی نیز مانند دیگر قراء دارای قنات، قلعه یا محلی برای سکونت اهالی در مظهر قنات به نام سناباد بوده است. سر آب یعنی محل ظهور قنات سناباد مکانی بود که مردم مشهد از آنجا آب بر می داشته اند.در نزدیکی آن باغ وسیع و کاخ با شکوهی مشتمل بر تالارهای وسیع و گنبدی متعلق به حمید بن قحطبه واقع بوده که قنات از آن عبور می نمود تا ابن که پس از شهادت حضرت رضا (ع)، پیکر مطهر آن امام همام را در آب قنات سناباد غسل دادند و آن آب متبرک گردید.

بدین ترتیب سناباد که تا آن زمان دهکده ای بیش نبود به دلیل وجود مضجع شریف حضرت رضا(ع) مورد توجه قرار گرفت و رو به آبادانی گذاشت و گسترش یافت. در حدود نیمه قرن سوم هجری علاقه مندان آل علی و مجاوران حرم مطهر به تدریج خانه هایی در اطراف حرم ساختند. بنا به نوشته مقدسی در قرن چهارم هجری پیرامون بقعه رضویه خانهای مسکونی وجود داشت که دژ مستحکمی نیز از آن محافظت می نمود. سپس (عضدالدین فرامرزعلی) دیوار محافظی به سال 515 ق برای ساکنان شهر بنیان کرد.

به سال 618 ق تولی خان به شهر حمله برد و اساس و قنادیل روضه منوره را غارت کرد. در عهد حکومت سربداران مشهد معمور گردید و بسیاری از عمارت تابعه حرم تجدید بنا و به آن افزوده شد. پس از حمله میرانشاه به طوس باقی مانده مردم به مشهد الرضا پناه آورده و در آنجا متوطن گردیدندکه این امر به رونق و آبادانی شهر افزود. بعدها به امر شاهرخ دومین حصار بر پیرامون شهر کشیده شد و نزدیکی هرات به عنوان پایتخت به مشهد سبب عمران آبادانی آن گردید که در زمره این اقدامات باید به احداث بازار این شهر و بنیان مسجد جامع گوهر شاد اشاره نمود. شهر مشهد بین سال های 997 تا1006 ق در تصرف ازبکان بود. در دوران زمامداری شاه عباس اول رونق شهر مشهد رو به فزونی نهاد. در اواخر دوره صفویه مشهد مورد تاخت و تاز افغان ها قرار گرفت. اما نادر شاه افشار آنها را سرکوب کرد. مشهد در فاصله قتل نادر و ظهور قاجاریه (اوایل قرن سیزدهم هجری) دچار انحطاط بود واز جمعیت ان کاسته شد. 

موقعیت جغرافیایی و طبیعی

شهرستان مشهد با وسعت 10450 کیلومتر مربع و از سطح دریا 980 متر ارتفاع دارد و مرکز استان خراسان رضوی است. مشهد که در شمال شرق ایران واقع است از تهران 934 کیلومتر فاصله دارد. شهر مشهد از شمال به کلات از شرق به شهرستان های سرخس و تربت جام، از جنوب به تربت حیدریه و از غرب به شهرستان های نیشابور و از شمال غربی به شهرستان درگز مربوط است.

رشته کوه های مشهد

مهم ترین رشته کوه مشهد هزار مسجد است که در شمال شرق و شرق این شهر قرار دارد و مهم ترین قله ان به نام اژدرکوه در 30 کیلومتری مشهد واقع است. رشته کوه بینالود که در غرب و جنوب غربی این شهر سر برآورده است.

آب و هوای مشهد

آب و هوای مشهد معتدل و متغیر است و وزش باد ها بیشتر در جهت جنوب شرقی به شمال غربی است. بیشترین درجه حرارت در تابستان 35 درجه بالای صفر و کمترین آن در زمستان 15 درجه زیر صفر می باشد.